Charles den Tex (interview, 2010)

'In het thrillergenre voel ik me lekker'

Charles den Tex schreef het geschenkboekje Onmacht voor Juni - Maand van het Spannende Boek en haalde daarmee een recordoplage van 865.000 exemplaren. Erkenning voor hemzelf, jazeker. Maar wordt het thrillergenre wel voldoende gewaardeerd? 'Die kant gaat het wel op. Denk ik.'

(Door Peter Kuijt)

DEN HAAG - Tot medio juni zit de agenda van thrillerauteur Charles den Tex barstensvol met signeersessies, voordrachten en interviews over Onmacht, zijn novelle die cadeau wordt gedaan tijdens de hele Maand van het Spannende Boek. Daarna valt het stil, want het WK voetbal begint dan. De actualiteit stelt zo haar prioriteiten. Hij had de afspraken liever gespreid over heel juni. 'Maar het was onbespreekbaar. Het is zoals het is.'

De schrijver uit Den Haag heeft dus maar een halve promotiemaand om zijn oeuvre van elf thrillers én het geschenkboekje voor het voetlicht te brengen. En dat is zonde, want Onmacht is een van de betere cadeaus van de laatste jaren waarmee de boekenkoper in de actiemaand wordt verblijd. Den Tex vertelt daarin het verhaal van het in welstand levende gezin van moeder Ellen, haar zoon Bas en Ellens tweede man Victor, dat op een kwade dag volledig en gruwelijk ontspoort. Er valt uiteindelijk een dode op een gladde laminaatvloer.

Charles den Tex (1952) ontwikkelde het idee voor Onmacht tijdens zijn treinreizen naar en vanuit Frankrijk waar hij en zijn vrouw, schrijfster Anneloes Timmerije, een huisje hebben. 'Onmacht gaat over het onvermogen te bepalen hoe je leven verloopt. Mijn idee was dat het onvermogen vaak al zit in het feit dat je iets voor een ander doet, omdat je denkt dat die ander het leuk vindt. Die ander denkt dat je dat doet omdat jíj dat leuk vindt. Zelf had die ander dat liever niet. Zo houd je elkaar gevangen. Je meent dat je elkaar een lol doet, maar eigenlijk is dat het tegenovergestelde. Dat is helemaal niet erg, zolang het goed gaat.' Maar in Onmacht gaat dat gruwelijk mis.

Het is een thema dat nogal eens terugkomt in het werk van Den Tex. 'Een van mijn regels is: je moet niet voor andere mensen denken, maar voor jezelf. Als je wilt weten wat een ander ervan vindt, dan moet je het maar vragen. Dat we dat niet doen, is vaak de aanleiding voor zaken die verkeerd gaan. In mijn thriller CEL komt Richard, 'een halve coureur', voor. Die zegt het anders maar bedoelt hetzelfde: 'Je rijdt alleen je eigen auto, niet die van een ander, daar komen ongelukken van'.'

BOEGBEELD
Onmacht is in een recordoplage gedrukt van 865.000 exemplaren, dertigduizend meer dan Erken mij van Esther Verhoef uit 2009 en ruim 200.000 meer dan Afgunst, het geschenk uit 2007 van die andere bestsellerkanon, Saskia Noort. Dat moet Den Tex deugd doen. 'Zeker omdat het ook niet verwacht was. We dachten dat de boekhandel wat minder zou bestellen, nu het een beetje crisis is. En Noort en Verhoef zijn veel bekender dan ik, die hebben een enorm groot eigen publiek, wat ik niet heb. Maar we waren stomverbaasd dat de vraag naar Onmacht ruim hoger uitkwam.'

De opdracht van de Stichting CPNB voor het cadeauboek is een andere vorm van erkenning dan het winnen van een prijs of het krijgen van een goede recensie, stelt Den Tex. 'Het is een verzoek om gedurende een maand in een jaar het boegbeeld van het thrillergenre te zijn. Je wordt gevraagd door de handel en de uitgevers samen. Die vinden dat het met jou wel goed zit.'

Zijn onlangs verschenen thriller Wachtwoord werd door literatuurcritica Elsbeth Etty overigens niet al te lovend besproken. Zij struikelde over de 'bordkartonnen' personages in het boek. 'Ik had het idee dat ik iets verder ging dan dat', zegt Den Tex. 'Maar ik zie ook wel het verschil met een literair boek, waarin op een andere manier met karakters wordt omgegaan. Wachtwoord behoort tot een genre, omdat het om plot, actie en misdaad draait. In dat genre voel ik me ook lekker. Tja, over die personages: ik zoek wel naar manieren om daar wat meer van te maken. Etty kijkt naar wat ik doe vanuit een literaire hoek en zegt dan dat ik te literair wil zijn. Maar daar ben ik helemaal niet mee bezig.'

Thrillers kúnnen ook literatuur zijn, stelt de auteur. 'Het gebeurt alleen niet zo vaak.' Zijn voorbeeld van 'literaire crime' is The New York Trilogy van de Amerikaan Paul Auster. 'Drie private-eyeverhalen, zó razend knap opgeschreven, dat je denkt 'fuck, zo kan het ook!'.' Aan Auster kan hij niet tippen. 'Nee, dat kan ik niet.' In Nederland zijn er geen échte literaire thrillers verschenen, meent Den Tex. 'Ja, Het gouden ei misschien van Tim Krabbé. Maar die wil weer geen thrillerauteur genoemd worden.'

Schrijvend sinds medio jaren negentig en als oud-voorzitter van het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs heeft hij het genre de laatste jaren zien 'exploderen'. Van een beperkt mannenbolwerk naar een gigantische aanwas van auteurs, waarin vooral de vrouwen het best verkopen. 'Je had Ross, Appel, De Zwaan, een heel klein clubje. Het is totaal veranderd, het aanbod is veel breder geworden. En dat is goed. Los van de vraag of je al die schrijvers kunt waarderen, is mijn overtuiging altijd geweest dat je ruime aanwas moet hebben om tot een volwassen aanbod te komen. En daar komen ook weer de goeien naar boven.'

Thrillerschrijvers klopten de afgelopen jaren vergeefs bij het Fonds voor de Letteren aan voor een beurs. Den Tex begrijpt wel waarom. 'Het fonds kijkt alleen naar literaire criteria. Ik vind dat als je subsidie wilt dat dan het thrillergenre als zodanig moet worden erkend. Dat het een onderdeel van de Nederlandse cultuur is dat een eigen plek heeft. Dan word je pas gesteund. Die kant gaat het wel op, denk ik. Maar je hebt wel een lange adem nodig om daarvoor te kunnen lobbyen bij de overheid.' Overigens kreeg Den Tex' vrouw wel een subsidie van het letterenfonds voor haar roman De grote Joseph. Den Tex lacht: 'Zij wel.'

WEBCAM
In Onmacht, maar ook in Wachtwoord en de bekroonde thrillers De macht van meneer Miller en CEL speelt de impact van het computertijdperk een grote rol. 'Wat mij trekt in die digitale techniek is dat die de wereld verandert. Het verandert ons begrip van de wereld. Stel, je zet drie mensen naast elkaar: mijn nichtje van 24, ik en mijn moeder van bijna 89. De laatste begrijpt er helemaal niets van. Internet, e-mail, ze weet niet wat het is. Ze begint niet aan een mobiele telefoon. Ik heb er een redelijk begrip van, maar de mensen die zo oud zijn als mijn nichtje gaan totaal anders om met internet. Zoon Bas uit Onmacht hangt overal in huis cameraatjes op, bespiedt daarmee de man van zijn moeder en weet zelfs zijn e-mail te onderscheppen. Die vindt dat heel gewoon. Terwijl ik of Bas' moeder zou zeggen 'dat mag niet zomaar'. En mijn moeder heeft totaal geen notie van wat een webcam is.'

'Het besef van wat je wel of niet kunt doen en hoe je omgaat met informatie, dat verandert. Ik zet zelf wel eens wat dingen op het net, maar andere zaken ook weer niet. Mensen van twintig denken daar helemaal niet over na, dat hoort ook bij die leeftijd. Dat heel anders omgaan met privacy en wat dat voor impact heeft op iemands leven, vind ik interessant.'

Ook al schrijft hij zelf over identiteitsfraude, Den Tex bekent dat hij 'vreselijk' is waar het gaat om bescherming van zijn eigen privacy. 'Ik wijzig niet de hele tijd mijn wachtwoorden. Ik ben al blij dat ik ze onthouden kan. Mensen vertelden mij dat ze elke keer hun sporen wisten als ze op internet waren geweest. Ik zou niet eens weten hoe dat moet.' Hij is wel al eens slachtoffer geworden van identiteitsdiefstal. 'Een keer heeft iemand mijn creditcard misbruikt om iets te kopen. Ik kwam erachter toen ik de pas wilde gebruiken en ontdekte dat de kaart geblokkeerd was. Toen ik daarover belde, zei de bank dat er een aankoop werd gedaan die niet in mijn bestedingspatroon paste. Iemand wilde een muzieknummer van iTunes kopen voor 99 dollarcent. Normaal doe ik dat nooit. Software van de bank, die jouw aankopen bijhoudt, registreerde dat en blokkeerde daarop mijn pas. Eerst denk je 'goh dat doen ze goed'. Maar even later denk je 'vind ik dit wel leuk'. Het is de bankvariant van wat de overheid ook doet: bespieden met camera's, controleren en bewaren van e-mails, telefoongesprekken.'

In Den Tex' laatste drie thrillers speelt communicatieadviseur Michael Bellicher de hoofdrol. Een beetje naïeve figuur, vindt de schrijver. 'Hij denkt niet het kwade van mensen, meent dat het allemaal wel goed zal komen en heeft een soort optimisme dat niet door de werkelijkheid geschraagd wordt. Als adviseur denkt hij dat er overal een oplossing voor is.' Bellicher heeft wel wat weg van zijn geestelijk vader, die ook bedrijven adviseerde. 'Maar ik ben misschien iets achterdochtiger dan hij.' Den Tex is nog niet helemaal klaar met Bellicher, maar of er een nieuw avontuur met deze protagonist op stapel staat, houdt hij in het midden. 'Het zou zo maar kunnen. De formule ligt me. Maar ik moet wel een goed idee hebben.'

Of Den Tex, zoon van een hoogleraar geologie, ooit zijn oude stiel van managementadviseur zal oppikken, is de vraag. 'Het is sinds twee jaar dat ik niet op zoek hoef naar opdrachten. De inkomsten van CEL liepen aardig door.' Lachend: 'Maar nu is het geld bijna op. Ik zou terug kunnen naar het schrijven van jaarverslagen. Maar als ik dat kan vermijden, dan doe ik dat. Het is afwachten hoe Wachtwoord het gaat doen.'

Onmacht wordt in Juni - Maand van het Spannende Boek cadeau gedaan bij de aanschaf voor ten minste 12,50 euro aan Nederlandstalige boeken.
Charles den Tex - Wachtwoord. Uitgeverij De Geus, 346 pag. 21,90 euro
(© foto's: GPD/David van Dam)

PASPOORT:
Charles den Tex (Australië, 1952)
Studeerde fotografie en film in Londen, doceerde Engels in Parijs en keerde in 1980 terug naar Nederland, waar hij zich vestigde als reclametekstschrijver en communicatieadviseur.
Zeven van zijn thrillers werden genomineerd voor de Gouden Strop. Drie keer won hij deze prijs: voor Schijn van kans (2002), De macht van meneer Miller (2006) en CEL (2008). De laatste stond in 2009 op de longlist voor de Libris Literatuurprijs. Van De macht van meneer Miller wordt een tv-serie gemaakt met in de hoofdrollen Daan Schuurmans en Theo Maassen. De filmrechten voor CEL zijn verkocht.

Ondertussen in Stockholm

Als het een goed verhaal is, fuck reality!

Juni is de Maand van het Spannende Boek. Organisator, de stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB), koos dit jaar als thema de Scandinavische misdaadliteratuur, onder het motto 'Mørd en Dødslag'. In Stockholm werd een ontmoeting met een aantal thrillerschrijvers gearrangeerd.

(Door Maarten Moll)

Zweden is een land barstensvol moordenaars. En Zweden is ook al een tijd het epicentrum van de misdaadliteratuur. Daar zijn, om er maar een paar te noemen (op het WK thrillerschrijven haalt het Zweedse elftal moeiteloos de finale); Henning Mankell, Håkan Nesser, Camilla Läckberg, Liza Marklund, Jens Lapidus. En natuurlijk, daar is-ie weer: Stieg Larsson, de journalist die op vijftigjarige leeftijd overleed en het waanzinnige succes van zijn Millenniumtrilogie niet mocht meemaken.

Misschien is het om de twijfelachtige reputatie - Zweden is een bloeddorstig land - dat Leif G.W. Persson er wat sikkeneurig bijzit in de kelder van het Lîngholmen Hotel. In deze voormalige gevangenis, tot de sluiting in 1975 een van de grootste van Zweden, houdt Persson een lezing over misdaad in Scandinavië in relatie tot de misdaadliteratuur.

Persson (65) is als criminoloog dertig jaar verbonden aan de Zweedse Nationale Politie. Daarnaast wordt hij door de media vaak opgetrommeld als misdaaddeskundige. En hij schrijft thrillers. De boeken, met politierechercheur Lars M. Johansson, zijn in Zweden populairder dan de inspecteur Wallanderboeken van Henning Mankell. ,,Zweden is een rustig deel van de wereld'', zegt Persson, die zich meer en meer als een gezellige brombeer ontpopt. ,,Maar niet gezien het aantal moorden dat in Zweedse thrillers wordt gepleegd. Gemiddeld worden er per boek acht mensen vermoord. Acht! Ze schrijven hier in een tempo waarin een kip eieren legt. Er verschijnen hier per jaar 150 thrillers. Dat zijn heel veel moorden. Nou, ik heb in mijn tijd bij de politie nog nooit met een seriemoordenaar te maken gehad. We hebben geen seriemoordenaars in Zweden. Per jaar worden er in Zweden zo'n honderd mensen vermoord, op een bevolking van negen miljoen. Dat is één persoon op de negentigduizend. Alleen de Noren scoren gemiddeld lager. In de Zweedse misdaadliteratuur wordt dus ruim tien keer zoveel gemoord.''

Leif G.W. Persson

Het zijn cijfers die in heel Scandinavië ongeveer gelijk zijn. Entertainment. Dat is de verklaring van Leif G.W. Persson als je hem vraagt waarom er zoveel thrillers verschijnen. ,,Er gebeurt in Zweden niets. Wie wil daar over lezen? In de winter wil hier niemand wonen, en wie komt er helemaal hier heen om in de misdaad te gaan?'' Hier ligt volgens Persson de scheidslijn tussen feit en fictie. ,,Dus vermaak je de mensen met steeds meer moorden. Hé, en als het een goed verhaal is, fuck reality!''

Maar ook in de aandacht voor misdaad in het algemeen ziet Persson een sterke toename, zowel vanuit de media als vanuit de consument. ,,Dat zint me niet'', zegt hij. ,,Vooral in verkiezingstijd is geweld het speerpunt van de politieke partijen.'' Een obsessie voor misdaad is niet goed, wil hij zeggen, en ook het gekanker op de maatschappij in de misdaadboeken wordt overtrokken, het is waken voor hysterie. ,,Ik zit vaak in het televisieprogramma Wanted (een soort Opsporing verzocht, MM). Ik kam mijn haar en probeer het volk kalm te houden.''

Over een aantal misdaadschrijvers is Persson te spreken, niet in het minst over zichzelf, getuige de oplagecijfers van zijn boeken (minstens 400.000 exemplaren per titel) die hij een paar keer noemt. Hij heeft de Amerikaan James Ellroy hoog zitten, en hij houdt nog steeds van de maatschappijkritische Martin Beckserie van Sjöwall & Wahlöö. ,,Zij zijn niet geïnteresseerd in 'crushed skulls', waarover je nu zoveel leest. Ze hadden overigens ook niet zo heel veel kritiek op de Zweedse samenleving hoor, zoals iedereen wel beweert.''

Over hedendaagse landgenoten is hij minder te spreken. Eigenlijk kan alleen Åsa Larsson ermee door. ,,Slechte verhalen en slecht schrijven. Daar erger ik me aan. Mankell, een goede schrijver hoor, maar hij doet er zeshonderd pagina's over om te zien wat ik op pagina twee al weet.''

Persson, die in zijn thrillers erg bezig is met de moord op premier Olof Palme in 1986 - ,,die moord wordt nooit opgelost'' - zegt dat de toename van Zweedse thrillerschrijvers niets te maken heeft met maatschappelijke tendensen.
Maar daar zijn Anders Roslund en Börge Hellström het niet mee eens.

Börge Hellström en Anders Roslund

Het Zweedse schrijversduo, hun onlangs uitgekomen 'Drie seconden' (De Geus) werd zeer lovend besproken, lost Persson af in de kelder van Lîngholmen. Volgens Roslund is de Zweedse misdaadroman juist na de moord op Palme populair geworden, en zijn er meer thrillerschrijvers bij gekomen.

,,Voor 1986 waren we hier in Zweden naïef, onschuldig. We hadden al bijna tweehonderd jaar geen oorlog gevoerd. Niemand was geïnteresseerd in misdaad.'' De moord op Olof Palme als een wake-up call. ,,Nu zijn negen van de tien boeken in de Zweedse bestseller toptien thrillers.''

Maar Roslund, ex-programmamaker en documentairefilmer, beseft ook dat de Zweedse misdaadroman een ongekende zwieper heeft gekregen na het succes van de Millenniumboeken van Stieg Larsson. ,,Something is happening'', zegt Roslund. ,,En dat geldt ook voor onze boeken. Gisteren waren hier twee journalisten uit Bombay, en over een paar dagen vliegen we naar Italië voor interviews. Over een paar uur zitten we op de boot naar Finland.''

Zo enthousiast als Roslund (1961) is, zo bedrukt is Börge Hellström (1957) als hij het woord neemt. Hij blijkt een ex-crimineel te zijn. Hij stal, pleegde fraude, beroofde mensen. En hij is een ex-drugsgebruiker, en al zestien jaar clean. ,,Maar ik ben ook slachtoffer. Er is op me geschoten.'' Hij slikt even. ,,En ik ben als kind drie keer seksueel misbruikt.'' Met die laatste openbaring heeft hij het zwaar. ,,Ik ga niet zeggen wat er is gebeurd. Wel dat mijn vertrouwen was gestolen, dat mijn gevoelens zijn vermoord, en dat het moeilijk was die weer terug te krijgen. Ik werd zelf een crimineel. Kwam in de gevangenis terecht, werd een verslaafde. Daarna was het een gevecht om weer gevoelens te hebben. Dat was voor mij de echte verlossing. Wraak nemen is daarvoor geen instrument. Maar ik vertrouw nog steeds bijna niemand, dat is mijn uitgangspositie.''

De ex-gedetineerde Hellström richtte de non-profitorganisatie CRIS op, Criminals Return In Society. Roslund maakte over die organisatie de documentaire Lock'em up. Ze raakten bevriend, en ze besloten misdaadboeken te gaan schrijven.

Een soort wraak is schrijven wel voor Börge Hellström. ,,Om te laten zien wie goed en wie slecht is. Hoe een dader tot zijn misdaad komt en hoe een slachtoffer wordt aangetast door die misdaad.'' Ervaringsdeskundige die Hellström maakt dat de boeken die hij met Anders Roslund schrijft net iets realistischer zijn dan die van vele collega's.

In die boeken - met de dwarse Ewert Grens in de hoofdrol - kan hij zich uiten als ze maatschappelijke thema's behandelen als prostitutie, eigenrichting, de doodstraf, vrouwenhandel, de problematiek van daklozen, drugssmokkel, en - in 'Drie seconden' - het gebruik door de regering van criminelen. (Ook hier raakpunten met Larsson, overigens).

Dat de maatschappijkritische boeken van Roslund en Hellström impact hebben, blijkt uit het feit dat de Zweedse regering naar aanleiding van hun vierde boek, 'Het meisje onder de straat', budget heeft vrijgemaakt om de daklozenproblematiek aan te pakken. En hun boeken worden op de cultuurpagina's van de Zweedse kranten gerecenseerd.

Op het eiland Waxholm, in de archipel van Stockholm, vergast de Zweedse schrijver, criticus en lid van de Zweedse Academie van Misdaadauteurs, Karl G. Fredriksson ons op een referaat over Scandinavische misdaadliteratuur, en de Zweedse in het bijzonder. Fredriksson ziet een breekpunt in de Zweedse misdaadliteratuur als Sjöwall en Wahlöö in 1965 hun eerste van tien Martin Beckromans publiceren: 'Roseanna' ('De vrouw in het Götakanaal'). Een Big Bang, volgens hem. ,,De Zweedse misdaadroman werd hierna nooit meer de oude. De thriller verloor zijn onschuld. Sjöwal en Wahlöö hebben effectief de knusse whodunit om zeep geholpen.''

Fredriksson legt uit dat Sjöwall en Wahlöö met hun vernieuwende misdaadromans de lezer dwongen standpunten in te nemen over de maatschappij, dat ze lieten zien hoe misdaad een functie binnen die maatschappij inneemt. ,,Iedere Zweedse misdaadschrijver is door hen beïnvloed.''

Als verklaring voor de immens populariteit van de Scandinavische misdaadroman noemt Fredriksson het decor, de besneeuwde landschappen, en het sociaal-realistische maatschappijbeeld. Die zorgen voor een unieke atmosfeer. Al zal Leif G.W. Persson al die lijken in die besneeuwde landschappen niet erg realistisch vinden.

Pia Juul

Trouwens, de twee Deense schrijfsters die op Waxholm over hun thrillers - wat laatdunkend 'fimicrimi' genoemd - vertellen, spreken Fredriksson ook tegen. Voor Inger Wolf, van wie 'Zwarte nazomer' in het Nederlands werd gepubliceerd, is geëngageerd schrijven geen must. ,,Ik hoef niet per se maatschappijkritisch te zijn'', zegt ze. En haar collega, de dichteres Pia Juul, die met 'En weg is hij' een roman schreef waarin iemand vermoord wordt, heeft het etiket misdaadschrijfster opgeplakt gekregen. Waar ze niet heel erg onder lijdt, want ook Juul weet dat misdaadromans goed verkopen. ,,Ik benader de misdaad op literaire gronden, ik wil de emoties bij zowel daders als slachtoffers laten zien.''

Kurdo Baksi

Afgesloten wordt met, daar is-ie weer, Stieg Larsson. Eindhalte in Stockholm. Kurdo Baksi, de zelfverklaarde 'beste vriend' van Larsson (hij schreef, meeliftend op het succes van de Millenniumserie het eenzijdige 'Mijn vriend Stieg Larsson') geeft een Stieg Larssontour. Er is er ook een Millenniumtour verkrijgbaar bij het Touristcentre, maar die stelt, volgens Baksi, niet zo veel voor. Baksi, die, als hij over Larsson spreekt, het af en toe over 'our books' heeft, laat het appartementencomplex zien waar hoofdpersonage Lisbeth Salander woont. En het beveiligingsbedrijf waarvoor ze werkt. En de 7-Elevenvestiging waar ze haar pizza's koopt. In de boeken dan, hè, maar Baksi doet alsof Salander, een van de intrigerendste personages uit de Zweedse misdaadliteratuur, elk moment voorbij kan lopen. Feit en fictie zijn onontwarbaar geworden.

Over Stieg Larsson gesproken. Hij had het plan om tien Millenniumdelen te schrijven. Het vierde deel en opzetten van de delen vijf en zes schijnen in de computer van zijn partner Eva Gabrielsson te zitten. Dat vierde deel is inzet van een felle, juridische strijd tussen Gabrielsson en de wettige erfgenamen (Larsson en Gabrielsson waren niet getrouwd, en Larsson stelde geen nalatenschap op); de broer en vader van Larsson.

Het blijft onrustig in Zweden. Al blijven de moordenaars uit het vierde Millenniumdeel nog opgesloten.

(Bron: Het Parool. © foto's: Chris van Houts)

Konvooi (nieuws, 2010)

MANKELL AAN BOORD VAN DOOR ISRAËL AANGEVALLEN SCHIP

De Zweedse thrillerschrijver Henning Mankell was aan boord van een van de zes schepen die koers hadden gezet richting Gaza en maandagochtend vroeg zijn aangevallen door Israëlische commando's. Dit heeft Robert Johnson, woordvoerder van de auteur, aan persbureau Associated Press laten weten.

Het is niet bekend hoe het met de schrijver is gesteld. Johnson zei dat hij Mankell niet heeft kunnen bereiken sinds de aanval. De Israëlische marine stoort het radioverkeer in het gebied van de confrontatie. Mankell was aan boord van het Zweedse schip Sofia, dat meevoer in een konvooi naar de Gazastrook met hulpgoederen. Volgens het Zweedse ministerie van Buitenlandse Zaken waren er elf Zweden aan boord van de schepen.

Volgens de laatste berichten zijn zeker negentien mensen om het leven gekomen. Daarnaast raakten 26 personen gewond. Het schip waarop de doden vielen, is de Mavi Marmara, een Turkse veerboot. Het konvooi met 10.000 ton aan hulpgoederen was bedoeld als protest tegen Israëls blokkade van de Gazastrook.

Uitgesproken (5)

'DIE VERLORENHEID, IK KAN HET IEDEREEN AANRADEN'

Regelmatig terugkerende rubriek met soundbites van thrillerauteurs uit interviews over het edele ambacht van het schrijven en over misdaadliteratuur. Hieronder opnieuw een tiental - onsterfelijke - uitspraken gedaan in interviews die in het archief van deze blog te vinden zijn. By the way, de illustratie is van Corine Hartman, thrillerauteur en kunstschilder. Haar nieuwe boek 'Schijngestalten' is net verschenen.

WEG ONBEVANGENHEID
,,Ik heb van Esther Verhoef gehoord hoe (...) verwachtingen haar een writer's block hebben opgeleverd. Zij heeft er echt mee geworsteld. Het rare is dat ik, nu ik de prijs gewonnen heb, als het ware opnieuw moet beginnen, terwijl de verwachtingen hoger gespannen raken. De onbevangenheid is weg. Je bouwt routine op, maar in plaats van dat je daar zekerder wordt, word je kritischer.'' Roel Janssen na het winnen van de Gouden Strop (2007)

ROZEN IN EEN VAAS
,,Ik heb een script verbeterd van een film die nog steeds moet worden gemaakt: 'The Silence of Six'. Het kostte me elf dagen werk en ik kreeg er een kwart miljoen dollar voor. Ik heb er een schilderij van Renoir voor gekocht: een stilleven van rozen in een vaas.'' Lee Child (2008)

ZELFKRITIEK
,,Als ik kán helpen, doe ik dat graag. Ik weet zelf hoe het is als uitgevers je manuscript keer op keer terugsturen, ik heb het zelf ook meegemaakt. Ik probeer mensen die willen gaan schrijven steeds voor te houden dat ze objectief naar hun werk moeten kijken. Je hebt er helemaal niets aan als iedereen je maar zegt: dit is gewéldig! Mensen moeten zelf leren in te schatten of hun schrijfsels goed genoeg zijn om te publiceren. En tja, zelfkritiek is één van de moeilijkste dingen. Maar het is noodzakelijk. Eén op de duizend manuscripten die bij een uitgever binnenkomen, wordt uiteindelijk gepubliceerd, dus de concurrentie is moordend. God mag weten hoe vaak ik mijn eerste manuscripten heb teruggekregen.'' Minette Walters (2008)

REACTIE
,,Vrouwen schrijven over hoe het voelt, diep van binnen. Ik schrijf niet om te schokken, maar het is belangrijk dat je een reactie ontlokt. Een mens hoort emotioneel geraakt te zijn als het gaat over zoiets als kindermisbruik. Daarom is het heel belangrijk hoe je het opschrijft, met een subtiel gevoel van verontwaardiging en morele overtuiging.'' Karin Slaughter (2008)

NIEUWE DEUREN
,,Over het algemeen kom je met een Gouden Strop wel in de Bestseller 60. De prijs opent ook allerlei nieuwe deuren. Door die twee eerste Gouden Stroppen kan ik nu een groter deel van mijn tijd aan andere dingen besteden, zoals toneel. Je komt in een andere wereld.'' Charles den Tex na het winnen van zijn derde Gouden Strop (2008)

VAMPIERENLEVEN
,,Tijdens mijn schrijfperiodes leid ik een vampierenleven. Ik heb dan een ander ritme dan ons gezin en de rest van de wereld. Schrijven houdt je af van normaal leven. Ik loop toch een deel van het jaar wazig rond. Er zijn periodes dat ik meer dan genoeg heb aan mijn personages. Dan wil ik niemand zien en alleen werken. Als ik schrijf, probeer ik de buitenwereld uit te schakelen, de lezers, de media, de recensenten, fans en niet-fans. Dit is het verhaal dat ik wil vertellen. Er zit ook een beetje faalangst bij natuurlijk. De verwachtingen zijn ook zo ontzettend hoog. Lukt het me wel weer? Misschien is het zomaar op. Dat grenst aan het neurotische.'' Esther Verhoef (2008)

VROUWELIJKE KIJK
,,Thrillers worden de laatste jaren over het algemeen steeds meer gelezen. Het is een vorm van vermaak, waarbij je veilig kunt griezelen en achteraf blij kunt zijn dat je het jou niet overkomen is. Meer interesse voor het genre heeft ook meer vrouwelijke auteurs aangetrokken. Ik denk dat lezers die vroeger niet zo snel een spannend boek zouden pakken, de mix van psychologische spanning, herkenbare leefsituaties, gedachten, gevoelens en een vrouwelijke kijk op de wereld beter kunnen waarderen in de thrillers die nu door vrouwelijke auteurs worden geschreven. Hoewel de boeken soms ook keihard kunnen zijn zoals die van Kathy Reichs en Mo Hayder. Ook zijn er steeds meer vrouwen opgeleid in misdaadbestrijding en –onderzoek. Er kunnen dus ook meer vrouwen vanuit hun perspectief iets vertellen.'' Suzanne Vermeer (2008)

HET WITTE MOMENT
,,Op het 'witte moment' maak je iets moois, iets nieuws, iets van waarde dat je nog niet eerder had bedacht. En dat moment vindt vaak plaats als je je onthecht en verloren voelt, losgerukt uit je vaste routine. Ik ben viereneenhalve maand naar Los Angeles gegaan om 'Doof' te schrijven. Zat ik daar ineens in een spuuglelijk ingericht ruilhuis dat rook naar insectenspray. Het algehele thema was: plastic, en overal lagen kleedjes, zelfs op de wc. Het eerste wat ik deed, was een elegante, witte laptop aanschaffen, zodat er tenminste nog iets van mezelf in dat huis stond. De contouren van het boek zaten al veel langer in mijn hoofd, maar daar vond de grote uitbarsting van creativiteit plaats. Ik leek wel bezeten, kon niet meer stoppen met schrijven. Heerlijk hoor, die verlorenheid, ik kan het iedereen aanraden.'' Siska Mulder (2008)

PERSOONLIJKE MAIL
,,Prijzen winnen, of genomineerd worden, is geweldig. De Diamanten Kogel staat trots naast het Gouden Kalf, natuurlijk. Maar ik wil graag mensen vermaken, raken, iets zo mooi, spannend, intrigerend mogelijk opschrijven. Een zeer persoonlijke mail die ik onlangs kreeg over 'Pentito', is voor mij bijvoorbeeld meer waard dan alle prijzen. Al was er van 'Pentito' maar één boek verkocht, juist aan diegene die me die mail schreef, dan was het voor mij al alle moeite waard geweest.'' Simon de Waal na het winnen van De Diamanten Kogel (2008)

UIT DE LOSSE POLS
,,Ik zie mezelf een beetje als een impressionistische schilder. De grote historische lijnen schets ik uit de losse pols. De details zijn de kleine vlekjes op het doek. Stuk voor stuk betekenen ze niets, vallen ze bijna niet op. Pas als je een paar passen naar achter zet en nog eens kijkt, zie je pas het plaatje dat de schilder je wil voorschotelen. Het komt dus allemaal aan op die kleine vlekjes, de details, maar dat mag niet opvallen. Als ik te veel feiten wil droppen, zit dat mijn verhaal in de weg. Maar als je ze achteloos door je verhaal heen strooit, gaat het pas echt leven.'' Philip Kerr (2008)

Wordt verwacht 191 (nieuws, 2010)

DE OPVOLGER VAN 'THE GODFATHER'?

Voor wie al zo lang wacht op de opvolger van Mario Puzo's meesterwerk 'The Godfather': die schijnt er volgens uitgeverij Karakter nu echt aan te komen. 'De vader' van Vito Bruschini wordt zelfs een waardige opvolger genoemd. In september 2010 ligt-ie in de winkels.

'De vader' begint in 1920 in Salemi, een dorpje in het binnenland in de West-Siciliaanse provincie Trapani. Onder de boeren en herders, die in diepe ellende leven, heerst onvrede omdat de rijken zich over hun rug blijven verrijken. De wanhoop is zo groot dat een aantal van hen een toevlucht zoekt in de misdaad. Maar dan treedt prins Ferdinando Licata - bijgenaamd U Patri ('de Vader') - op de voorgrond en neemt het voor hen op. Voor de boeren is het een hart onder de riem dat een genereuze grootgrondbezitter hen wil beschermen. Maar in de jaren die volgen, steekt het fascisme zijn kop op; Salemi gaat, net als de rest van Sicilië, gebukt onder terreur en geweld.

Net als veel andere Sicilianen ziet de prins uiteindelijk geen andere uitweg dan Amerika, het laatste toevluchtsoord voor de tallozen die hopen op een betere toekomst. Al snel komt de prins in contact met Cosa Nostra, een gewelddadige organisatie die op basis van gehoorzaamheid en onvoorwaardelijke loyaliteit zowel binnen als buiten de VS opereert. In no time is hij Capo binnen de organisatie, waarvan ook Bontade, Genovese en Lucky Luciano deel uitmaken.

In de winter van 1942 werken de prins en Luciano een plan uit om het Amerikaanse leger clandestien op Sicilië te laten landen om het te bevrijden van het fascisme. Luciano legt hiervoor contacten met de grote Amerikaanse maffiabazen van Siciliaanse oorsprong en na moeizame onderhandelingen bereiken ze een akkoord.

Samen met de boerenknecht Saro Ragusa - die indertijd zijn grote liefde Lena op het eiland moest achterlaten - keert Lucky Luciano terug naar Sicilië om de lokale maffiabazen voor te bereiden en bij de bevolking goodwill te creëren voor de Amerikanen. Dan breekt de grote dag van de invasie aan: maar wat velen niet weten, is dat de maffia hierin een geraffineerde dubbelrol speelt, die uiteindelijk zijn macht definitief zal vestigen.

Een van de sensaties van de afgelopen Frankfurter Buchmesse was de thriller 'Il padrino del Padrini' van de Siciliaanse journalist en cineast Vito Bruschini (Rome, 1943) die internationaal veel aandacht trok. Het boek, waarvan inmiddels ook de filmrechten zijn verkocht, zal dit jaar in tien landen verschijnen. Voor 'De vader' kon Bruschini als eerste gebruik maken van een tot 2003 geheim gebleven document dat bewijst dat de sabotage van de Amerikaanse vliegtuigen en boten tijdens de landing op Sicilië het werk was van de Cosa Nostra en niet van de nazi's zoals tot nu toe werd aangenomen.

Andere nieuwe titels:

Loes den Hollander - 'Vluchtgedrag' (5 september 2010). De 'Tiende van Loes'. Kun je zwanger worden zonder bewust gevreeën te hebben? Het overkomt Lotte. En dit is nog maar het begin van een reeks gebeurtenissen die eerst hooguit vreemd zijn, maar later ongemakkelijk en ten slotte angstaanjagend worden.
Ton de Zeeuw - 'Aangebrand' (juni 2010). Thrillerdebuut van culinair journalist, die verhaalt over Cora Traarbach, de slechtste journalist van het land. Culinair recensent Nico Hak gaat bijna over zijn nek in haar restaurant. Cora zint op wraak als zijn bespreking ooit wordt gepubliceerd.
Andreas Eschbach - 'De koningsmaffia' (september 2010). Computergenie ontwikkelt een programma dat stemcomputers kan manipuleren. Dat programma vindt ook zijn weg naar Duitsland, waar ene Simon König een gooi doet naar de politieke macht. König wil koning van Duitsland worden.
Javier González - 'Navigatio' (juni 2010). Achter een muur in de kerk van een Castiliaans dorpje ontdekt men bij restauratiewerkzaamheden een Mariabeeld, een merkwaardig manuscript en het gemummificeerde lijk van een monnik.
David Ebershoff - 'Vrouw nummer 19' (september 2010). Het is 1875 en Ann Eliza Young is net gescheiden van haar machtige echtgenoot Brigham Young, leider van de mormoonse kerk. Ann Eliza wordt uit de gemeenschap gestoten en begint een kruistocht om een einde te maken aan de polygamie in de VS. Een tweede verhaallijn speelt zich af in het heden: er vindt een moord plaats binnen een polygame familie in Utah.

Charles den Tex - Onmacht & Wachtwoord (2010)

Oerdegelijke dubbelslag


(Door Peter Kuijt)

Mørd en Dødslag, oftewel Meeslepende misdaadverhalen uit Scandinavië is het thema dat de Stichting CPNB in haar onmetelijke wijsheid heeft verzonnen voor Juni - Maand van het Spannende Boek. En dat zullen we weten ook. Media pakken uit over en boekhandelaren vullen hun winkels tot aan de nok met fjordenthrillers, knäckebrödmysteries en de ene na de andere trilogie uit landen waar de zon in de zomer niet onder wil gaan. Het lijkt wel alsof er alleen misdaadliteratuur uit Noord-Europa er nu toe doet.

Begrijpelijk dat Nederlandse thrillerschrijvers mopperen over de overvloedige aandacht voor hun vakbroeders en -zusters van wie de namen vaak een ø of een ö bevat. De auteurs van vaderlandse bodem komen er maar bekaaid vanaf op de Power of Plots, de avond waarmee de Maand van het Spannende Boek dinsdag 1 juni officieel van start gaat.

Je zou ook bijna vergeten dat de CPNB dit jaar wél een Nederlandse schrijver heeft benaderd om het geschenkboekje voor zijn rekening te nemen. En daarin heeft de boekpromotor wel een gelukkige hand van kiezen. Charles den Tex, drievoudig winnaar van de Gouden Strop, leverde met Onmacht een puik cadeau af.

Den Tex verhaalt in een tijdsbestek van 92 pagina's over een gezin dat gruwelijk ontspoort. De 35-jarige Ellen, een 'total MILF' volgens een vriend van haar zoon Bas, heeft al een tijdje een niet zo vlekkeloos verlopende relatie met haar man Victor. In welstand leeft het gezin langs elkaar heen. Ellen denkt Victor te plezieren door de routine in huis zo veel mogelijk in stand te houden, maar manlief ergert zich steeds meer aan haar zorgzame gedrag. Ook kan hij moeilijk opschieten met stiefzoon Bas, een computernerd die overal in huis cameraatjes ophangt en dat heel gewoon vindt. De irritaties over en weer leiden uiteindelijk tot een gruwelijk voorval. Op de spiegelende laminaatvloer eindigt een leven.

Onmacht' is compact van stijl, heeft fraaie dialogen en Den Tex kan over seks schrijven zonder dat het ergens ranzig wordt. Inclusief een onverwacht slot is dit een van de beste geschenkboekjes van de afgelopen jaren. De CPNB mag zich met deze geschenkauteur in haar handjes knijpen.



Wachtwoord

Van Den Tex verscheen begin mei ook Wachtwoord, het vervolg op het fabelachtige CEL uit 2008 waarmee de auteur zijn derde Gouden Strop in de wacht sleepte. Ook in deze thriller duikt de soms wat naïeve communicatieadviseur Michael Bellicher in zaken waaraan een gezond mens zijn vingers niet aan zou willen branden.

In Wachtwoord is zijn vriendin, advocaat Guus van Donee uit CEL, spoorloos verdwenen. Van Donee die een celstraf had uit te zitten vanwege identiteitsdiefstal, blijkt al te zijn opgehaald als Bellicher bij de gevangenis komt om haar in zijn armen te sluiten.

Met hulp van Van Donees moeder, bedreven in het uitpeilen van aura's en het lezen van chakra's, een gepensioneerde hoerenmadam en Sterre, een lightversie van Stieg Larssons hacker Lisbeth Salander, weet Bellicher te achterhalen waar zijn vriendin uithangt: bij mensenhandelaren uit Oekraïne. Bellicher en zijn gelegenheidspartners reizen af naar Odessa, waar ze denken dat Van Donee verblijft, al dan niet tegen haar wil.

Den Tex heeft in Wachtwoord de soepele toon uit CEL te pakken. Maar deze laatste thriller is niet zo verrassend als zijn kafkaiaanse en beklemmende voorganger. Toch is deze misdaadroman te verkiezen boven al die spannende boeken waarop wel het etiketje literaire thriller is geplakt. Al is het alleen maar om die scène waarbij Viagra als martelinstrument wordt gebruikt en de lezer nog lang zal heugen.

Charles den Tex - Onmacht. Wordt in Juni - Maand van het Spannende Boek cadeau gedaan bij aankoop van ten minste 12,50 euro aan Nederlandstalige boeken.
Charles den Tex - Wachtwoord. Uitgeverij De Geus, 345 pag., 21,90 euro

Philip Kerr - Als de doden niet herrijzen (2009)

Niet alle VN-recensenten zijn blij met Kerr


De 31ste editie van de Detective & Thriller Gids van het weekblad Vrij Nederland kende aan maar liefst negen thrillers de maximale score van vijf sterren (wat staat voor 'briljant') toe. Daar zaten overigens geen thrillers bij van auteurs uit het Nederlandse taalgebied.

Uit die negen 'briljante' misdaadromans koos een speciale jury bestaande uit Martje Breedt Bruyn, hoofdredacteur Frits van Exter, Sander Pleij en Jeroen Vullings 'dé VN-Thriller van het Jaar'. Het werd Als de doden niet herrijzen van Philip Kerr.

De jury overlaadde het boek én de schrijver met loftuitingen: 'Philip Kerr toont dat overleven in tijden van sluipende dictatuur inhoudt dat strikt goed en strikt fout niet bestaan. Als de doden niet herrijzen is nergens onwaarachtig.'

Voor de thrillergids werd Kerrs boek besproken door recensente Barbara van IJzeren, auteur van de in 2007 verschenen voetbalthriller Open doel. Was Kerrs thriller echter gerecenseerd door Arno Ruitenbeek, een van de vaste besprekers van de VN-gids, dan had het boek vast en zeker geen vijf sterren gescoord. Ruitenbeek, die ook recensies levert aan De Spanningsblog, heeft Als de doden niet herrijzen ook gelezen en was er niet bepaald van onder de indruk.

Zie hieronder het korte maar niet mis te verstane oordeel van Arno Ruitenbeek:





Uit de bocht


(Door Arno Ruitenbeek)

Twee mannen van de Gestapo in een zwarte Volkswagen. We schrijven 1934 en Philip Kerr vliegt op deze amateuristische manier uit de bocht (aannemende dat de vertaler niet voor zichzelf is begonnen). Ik ga hier de VW-geschiedenis niet uit de doeken doen. Ik laat het erbij dat Hitler in 1934 Ferdinand Porsche vroeg een Kraft durch Freude-auto te ontwerpen, een volkswagen dus.

Dertig bladzijden later bestaat de auteur het zijn held Bernie Gunther het volgende te laten uitkramen: 'Een politieman is gewoon iemand die iets minder dom is dan een misdadiger.'

Bewijzen willen we zien, harde bewijzen dat het niet bijvoorbeeld andersom is.

Philip Kerr - Als de doden niet herrijzen. Vertaling: Herman van der Ploeg. Uitgeverij De Boekerij, 400 pag.

Harlan Coben (interview, 2010)

'Ik hou van grijs'

Thrillerauteur Harlan Coben schreef een boek over het gevaar van sociale netwerken. Over ouders die te veel van hun kinderen houden. 'En over schuld en vergeving', aldus de Amerikaan, die ook in Nederland enorm populair is. De meester der 'pageturners' is alweer druk met zijn twintigste boek. 'Er ligt veel heroïek verborgen in het alledaagse.'

(Door Monique Brandt)

NEW YORK - Een overvol geplande promotietour voor zijn nieuwe boek Verzoeking (Caught), de zich opdringende deadline voor een artikel over sportcoaches voor een lokaal tijdschrift, huiselijke beslommeringen die dringend zijn aandacht vragen en een contract voor een serie jeugdboeken waarvan de inkt nog nauwelijks is gedroogd. 'Wat doe ik mezelf toch aan?', vraagt een duidelijk gestreste Harlan Coben zichzelf hardop af.

De wereldwijd razend populaire misdaadauteur lacht een paar minuten later om zijn eigen nervositeit. 'Ik ben, toen ik het contract tekende voor die nieuwe jongerenreeks, vergeten mezelf af te vragen hoe ik er tijd voor ga vrijmaken. Aan de andere kant zou ik ook niet weten wat ik anders moest doen. Schrijven is het enige dat ik kan, ik ben verder gewoon nergens goed in. Ik ben een verhalenverteller. En ondanks de huidige stressfactor is mijn grootste geheime genoegen het afronden van een boek, een kort verhaal of zelfs zo'n klotenartikel. Niets mooiers dan dát.'

Eind mei, vlak voordat in juni de Maand van het Spannende Boek losbreekt, ligt zijn nieuwste boek Verzoeking in de winkels. Hulpverlener Dan wordt naar een huis geroepen door een meisje dat zijn hulp nodig heeft. Maar eenmaal op het bewuste adres aangekomen, wordt hij verrast door een cameraploeg van een bekend programma, dat seksuele criminelen op de buis ontmaskert.

In één klap ligt zijn leven in duigen en zal niets meer hetzelfde zijn. 'Ik zat thuis naar zo'n programma te kijken en ik bedacht me, stel je voor dat er opeens iemand ontmaskerd wordt die je kent en vertrouwt? Zou ik hem geloven? Daarbij wilde ik onderzoeken hoe gevaarlijk sociale netwerken zijn. Ik heb eerder geschreven over de gevaren van internet en kinderen. Ik heb een haat-liefderelatie met computers. Ik zie echt de voordelen wel, maar de gevaren zijn groot.'

Ook in zijn nieuwste boek komt een gewone man of vrouw van het ene op het andere moment terecht in een dodelijk gevaarlijke crisissituatie. Dat gegeven is een soort watermerk geworden voor Coben. 'Er ligt nu eenmaal veel heroïek verborgen in het alledaagse', zegt de auteur. 'Mijn personages zijn geen James Bond-achtige types, geen seriemoordenaars. Mijn verhalen spelen zich af in de Amerikaanse voorsteden, het draait om gezinnen, om mensen die hun best doen om het goede te doen, maar het slechte weet hen toch nog te vinden. Ik ben niet van zwart-witverhalen, als het goed is vraagt de lezer zich af of de slechterik nu echt zo slecht is. Ik hou van grijs. Ik hou me graag op in het grijze gebied waar makkelijke antwoorden niet bestaan.. Ik kies geen kant. Mijn taak is het om het verhaal te vertellen, punt. Ik wil het boek schrijven waar je voor het naar bed gaan mee begint en dat je zo meesleept dat het, als je weer opkijkt opeens vier uur 's nachts is. Dat doe ik niet alleen met behulp van snelle plots met veel 'twists', maar door zaken te beschrijven die elke lezer herkent. Het moet niet alleen de geest triggeren, maar vooral het hárt.'

Zijn vertellerstalent komt, zo zegt de joods-Amerikaanse auteur, van zijn moeder. 'Boeken werden echt verafgood bij ons thuis. We waren bepaald niet rijk. Ik groeide op in Livingston, net buiten Newark, New Jersey. Op zaterdag gingen we steevast met het hele gezin, inclusief mijn twee broers naar New York , waar je in die dagen één Barnes and Nobles (Amerikaanse boekenketen, red.) had. Daar kreeg je een bruine papieren zak bij de kassa die je voor 5 dollar mocht vullen met boeken. We brachten daar letterlijk de hele zaterdag door, lezend en zoekend naar nieuwe boeken. Dat was ons vaste familie-uitje. Boeken waren altijd welkom in het huis. Als ik speelgoed wilde, kreeg ik het vaak niet, maar als ik mijn zinnen had gezet op een bepaald boek, kreeg ik het altijd.'

REISLEIDER

Schrijven was, als tiener, overigens niet bepaald zijn grote droom. 'Eigenlijk was het toeval. Als vakantiebaantje werkte ik aan de Costa del Sol als reisleider voor het bedrijf van mijn grootvader. Het was een te gekke tijd, waarin ik ook nog een Nederlandse vriendin had.' Lachend geeft hij wat Nederlandse krachttermen ten beste. 'Ik maakte er zoveel mee dat ik erover wilde schrijven. Het resultaat was meer dan gruwelijk. Maar ik kreeg de smaak te pakken. Toen ik 26 was, werd ik eindelijk gepubliceerd. En toen kon ik al niet meer ophouden.'

Zijn doorbraak beleefde hij met zijn ijzersterke komische misdaadserie over sportmakelaar Myron Bolitar. Die komt nog steeds terug, maar steeds minder vaak. 'Ik denk dat hij tegen het einde van zijn loopbaan aan zit. Maar ja, dat weet ik niet zeker. Ik liet hem in 1999 met pensioen gaan en intussen heb ik toch weer twee boeken over hem geschreven. Hij komt ook voor in de jongerenserie die ik ga schrijven en die draait om Myrons neefje Charlie. Myron is mijn favoriete personage, zonder twijfel. Hij tilde mijn loopbaan van de grond en daar zal ik hem altijd dankbaar voor blijven. Ik heb een tv-serie over hem geschreven, maar dat gaat niets worden, helaas.'

In zijn boeken speelt het gezin en de onbaatzuchtige liefde van ouders voor hun kroost, een belangrijke rol. 'Of ik zelf zo'n echte familieman ben? Ik probeer het te zijn, dat is wat ik erover kan zeggen. Ik ben er niet zo goed in als ik zou willen, maar ik doe mijn best. Ik neem vaak het gezin als uitgangspunt omdat een mens pas weet wat angst is als je kinderen hebt. Pure, onvervalste doodsangst. Want opeens is er iemand in je leven die veel belangrijker is dan jij. Iemand waarvoor je zou doden en sterven. De band tussen ouders en kinderen is met niets te vergelijken en dat maakt het een dankbaar onderwerp. Mijn eigen kinderen zijn zestien, twaalf, elf en acht jaar. En ze zijn denk ik de reden dat ik een serie voor jongeren vanaf twaalf jaar wil schrijven. Ik wil een jongere versie van Myron Bolitar scheppen, dat wordt dus Myrons neefje. Als ik terugkijk op de boeken die mijn inspireerden of me nog bijstaan, zijn dat altijd boeken die ik las toen ik tussen de twaalf en vijftien jaar oud was. Ik hoop maar dat ik de auteur ben waar veel kinderen het later over zullen hebben.'

Dat het dan crime fiction betreft, is wat hem betreft geen punt. 'Ik houd trouwens niet van stempels, een boek is goed of niet goed. Daarbij, we leven op dit moment in de Gouden Eeuw van de misdaadliteratuur. Er komt zoveel goeds uit dat het niet gepast is hoogdravend te gaan doen over de verschillen tussen literatuur en misdaadliteratuur. Noem vijf boeken uit de wereldliteratuur die de afgelopen vijfhonderd jaar hebben overleefd, die geen misdaad bevatten? Dat gaat niet lukken. Victor Hugo, Dostojevski, Oscar Wilde, Charles Dickens, ze schreven allemaal over misdaad. En ze stimuleren mij weer door te schrijven omdat ik als auteur nog nooit de staat van nirwana heb bereikt die ik zoek. Ik wil steeds beter worden, met elk boek.'

Harlan Coben - Verzoeking. Uitgeverij De Boekerij (foto auteur: Miriam Berkley)

Mørd en Dødslag

Er is meer dan de Zweedse thriller


Juni is de Maand van het Spannende Boek. Dit jaar staat de Scandinavische misdaadliteratuur, onder het motto 'Mørd en Dødslag', centraal. Een overzicht van een aantal recent verschenen, uitstekende Scandinavische thrillers.

(Door Maarten Moll)

De Scandinavische thriller is hot. Al jaren. Vooral de Zweedse misdaadromans. Maar er is meer dan de Zweedse thriller.

Neem Denemarken. 'There's something rotten in the state of Denmark', schreef Shakespeare al ('Hamlet'). We konden onlangs, op dvd, kennisnemen van de briljante misdaadserie 'The killing'. Op schrift vernamen we niet veel uit Denemarken, maar nu is net het eerste deel van trilogie Serie Q verschenen. Die boeken verdreven de Millenniumboeken van de Zweed Stieg Larsson van de hoogste posities van de Deense bestsellerlijst.
In dat eerste deel, 'De vrouw in de kooi', van Jussi Adler-Olsen, wordt de lastige brigadier Carl Mørck naar de kelders van het politiebureau in Kopenhagen verbannen. Hij krijgt een stapel oude dossiers en moet maar zien wat hij met deze onopgeloste moorden kan. Deze cold caseafdeling (afdeling Q) runt hij met zijn wat mysterieuze assistent Assad.
Mørck, gescheiden, verdiept zich in de zaak van de onverklaarbaar verdwenen jonge, linkse politica Merete Lynggaard. Adler-Olsen schrijft heel goed - je leest dat hij plezier heeft gehad in het scheppen van Mørck - en speelt met de lezer. Dat maakt 'De vrouw in de kooi' een zeer spannende thriller.

Ook uit Denemarken is 'En weg is hij', van dichteres Pia Juul. Een vrouw wordt wakker van wat een schot blijkt te zijn geweest. Buiten ligt haar man dood op de grond. Wat is gebeurd?
'En weg is hij' is geen conventioneel misdaadverhaal. De misdaad is in deze roman een vehikel voor wat Juul met literaire middelen wil zeggen (ze citeert Montaigne en Ionescu, want ze is tenslotte geen echte thrillerschrijver). Ze onderzoekt wat mogelijke daders en slachtoffers doormaken. Meer intrigerend dan spannend, al wil je wel heel graag weten wat nu precies is gebeurd in dit eenvoudig, maar stilistisch sterk geschreven boek.
Dit jaar zal van Juul gewoon weer een poëziebundel verschijnen.





Noorwegen dan. Noorse thrillerschrijvers genoeg. Unni Lindell, Gunnar Staalesen, Chris Tvedt, Kjetil Try, Anne Holt, om er een paar te noemen. Van Jo Nesbø verscheen 'Headhunters'. Nesbø is één van de beste Noorse thrillerschrijvers. Bekend van zijn boeken met inspecteur Harry Hole in de hoofdrol.
'Headhunters' is een Holeloze Nesbø. Maar wel een heel goede. Over de aalgladde, maar steengoede headhunter Roger Brown. De succesvolle Brown leeft boven zijn stand. Om uit de financiële zorgen te komen beraamt hij een kunstroof bij één van zijn sollicitanten (die heeft een Rubens, 'De jacht op het Calydonische everzwijn', aan de wand hangen, een schilderij waarvan men dacht dat het verloren was gegaan). Kan dit goed aflopen? Nesbø zet Brown in de eerste bladzijden op een fantastische manier neer als hij een sollicitatiegesprek voert. Dat hoge niveau houdt hij vol in dit vrij krankzinnige verhaal.



Ha! En dan de Minnesotatrilogie van Vidar Sundstøl. Inderdaad, ook de Noren hebben nu hun 'Millennium'-spin off. 'Twee broers. Twee moorden. Een legende die alles met elkaar verbindt. Een Scandinavische thrillertrilogie met een Amerikaanse twist.' Dat laatste slaat natuurlijk op Minnesota, want 'Land van dromen', zoals de titel van het eerste deel luidt, speelt zich in die Amerikaanse staat af.
Hoofdpersoon is de politieman Lance Hansen (met Noorse voorouders), die een moord onderzoekt en stuit op familiegeheimen. Familiegeheimen. Een tot de draad versleten thema, en de schrijver die daar nog eer in ziet, moet wel met een heel goed verhaal op de proppen komen. Sundstøl doet dat. Het maakt meer dan benieuwd naar de volgende delen van deze trilogie.




Uit Finland komen zelden thrillers tot ons. En de zeldzame die een paar jaar geleden verscheen, was geschreven door een Duitser. Diezelfde Duitser, Jan Costin Wagner, heeft nu een tweede roman geschreven over hetzelfde personage: de om zijn overleden vrouw rouwende Finse commissaris van politie Kimmo Joentaa uit Turku.
In 'Voor de leeuwen' bezoekt Joentaa al op de eerste bladzijden het graf van zijn vrouw, maar ontmoet hij ook een nieuwe vrouw. Dat zorgt voor verwarring, en dat kort daarop een collega van hem wordt vermoord, zorgt alleen maar voor meer verwarring. Na de moord op een poppenmaker wordt een verband gelegd met een talkshow op televisie, waar beide slachtoffers te gast waren. 'Voor de leeuwen' is een prachtig boek, vooral door het optreden van de soms op een autist lijkende Joentaa. Met hem heeft Wagner een politieman geschapen die nog het meest op een gewoon mens lijkt.




'Grensgeval', van Matti Rönkä, is een echte Finse thriller. Rönkä is bij de Finse televisie de anchorman van het journaal. 'Grensgeval' werd in 2006 tot beste Finse thriller uitgeroepen. Viktor Kärppä is een privédetective in Helsinki. Kärppä, een Rus met Finse voorouders, is een man die alle opdrachten aanneemt, ook van dubieuze figuren aan weerszijden van de Fins-Russische grens. Hij krijgt van een antiquair het verzoek diens verdwenen Estse echtgenote op te sporen. Een klassieke opdracht, die hem uiteraard in moeilijkheden brengt, want de vrouw is de zus van de gewelddadige crimineel Jaak Lillepuu. 'Grensgeval' is een uitstekende hard-boiled Finse misdaadroman. Strak geschreven, met plotselinge wendingen en stoere taal.





Ja, en dan toch ook nog even naar Zweden. Het wachten is op het vierde Millennium-deel van Larsson. Wat niet betekent dat geen Zweedse misdaadromans meer te lezen zijn. Van Jens Lapidus, die vorig jaar zo sterk debuteerde met 'Snel geld', is nu het tweede deel uit zijn Stockholmtrilogie verschenen: 'Bloedlink'.
Verraste Lapidus, in het echte leven strafpleiter, met een boek waarin nu eens geen commissaris van politie de hoofdrol speelde, in 'Bloedlink' is één van de hoofdrollen wél voor een politieman. Maar dan een voor een corrupte. Met huwelijksproblemen nog wel. Naast deze Thomas Andrén volgen we Mahmud, een drugsdealertje dat net vrij is gekomen, en Niklas Brogren, een ex-huurling die zijn steentje aan de maatschappij wil bijdragen door vrouwenmishandelaars hard aan te pakken.
Weer drie centrale figuren, net als in 'Snel geld', die de andere kant van Stockholm laten zien: die van de onderwereld. En net als in zijn debuut raken de drie verhaallijnen in elkaar verstrikt. Opnieuw speelt Lapidus met straattaal en korte, rauwe zinnen in een verhaal dat ook maatschappijkritisch is (net als bij Larsson). 'Bloedlink' is weer een geweldige Lapidus!

Jussi Adler-Olsen - De vrouw in de kooi. Vertaling: Kor de Vries. Uitgeverij Prometheus

Pia Juul - En weg is hij. Vertaling: Kor de Vries. Uitgeverij Podium

Jo Nesbø - Headhunters. Vertaling: Annelies de Vroom. Uitgeverij Cargo

Vidar Sundstøl - Land van dromen. Vertaling: Carla Joustra en Lucy Pijttersen. Uitgeverij Anthos

Jan Costin Wagner - Voor de leeuwen. Vertaling: Gerda Meijerink. Uitgeverij Cossee

Matti Rönkä - Grensgeval. Vertaling: Annemarie Raas. Uitgeverij Q

Jens Lapidus - Bloedlink. Vertaling: Jasper Popma. Uitgeverij A.W. Bruna

(Bron: Het Parool)

Proefproces (nieuws, 2010)

JAC. TOES SLEEPT LETTERENFONDS VOOR DE RECHTER

Thrillerauteur Jac. Toes staat dinsdag 15 juni voor de rechter in Arnhem. Niet omdat hij zelf verdachte is, maar om zijn zaak tegen het Letterenfonds (voorheen het Fonds voor de Letteren) te bepleiten. Formele inzet is de vernietiging van het besluit van deze subsidieverstrekker om Toes geen werkbeurs te verlenen. In feite gaat het om een proefproces met als doel de boycot te doorbreken die Nederlandstalige misdaadschrijvers bij het aanvragen van financiële ondersteuning stelselmatig treft.

Wat voorafging: eind 2008 vroeg Toes een werkbeurs aan voor het schrijven van 'Het Leugenarchief' (inmiddels in november 2009 verschenen). De toekenning van die subsidie werd geweigerd op grond van de ultrakorte argumentatie dat het Letterenfonds in eerder werk van Toes ('Kunst zonder Genade', 2008, en 'Coup Zéro', 2001) geen verbeelding, geen diepgang, geen stijl, geen gelaagdheid, geen karakterologische ontwikkeling maar wel clichés te over aantrof. Kortom, gebrek aan literaire kwaliteit. Misdaadschrijvende collega’s die ooit een beurs hebben aangevraagd, zullen dit rijtje argumenten wel herkennen. Het wordt doorgaans in één alinea aan de aanvrager meegedeeld.

Een lange administratieve mars langs en door de instituties volgde, bestaande uit onder andere een beroepsprocedure bij het Letterenfonds zelf (resultaat: nul op het rekest). Ten slotte bleef alleen de gang naar de rechter over, hetgeen geschiedde. Toes werd en wordt daarbij ruimhartig ondersteund door de Stichting Rechtshulp Auteurs en zijn uitgeverij De Geus.

Eerder heeft het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs (GNM) al geprobeerd de muur te slechten waartegen misdaadromanciers doodlopen waanneer ze een werkbeurs of anderszins aanvragen. Daarvoor is enkele jaren geleden zelfs de toenmalige voorzitster van het Fonds, Sylvia Dornseiffer, naar een GNM-bijeenkomst gekomen. Ze bezwoer de aanwezigen toen dat hun aanvragen op een eerlijke toetsing aan de heersende criteria konden rekenen.

Uit de stukken die Toes inmiddels heeft verzameld (waaronder afwijzingen van diverse misdaadschrijvers), is duidelijk geworden dat het Letterenfonds nog steeds per definitie aan misdaadauteurs een beurs weigert, steevast wegens veronderstelde afwezigheid van literaire kwaliteit. Daarnaast stuitte Toes op een aantal rariteiten in de procedure, zoals de anonimiteit van een beoordelaar/ster en ontzegging van het recht op inzage in de oorspronkelijke beoordelingen.

Advocaat Ruud Vos heeft een beroepsschrift opgesteld waarin de kwestie principieel aan de orde wordt gesteld. Zo worden vraagtekens gezet bij de toetsingscriteria van het Letterenfonds, de wijze waarop ze worden toegepast en de deskundigheid c.q. onpartijdigheid van de beoordelaars. Belangrijk onderdeel daarin is een contra-expertise die is opgesteld door thrillerrecensent Gert Jan de Vries. Tijdens de zitting zal Toes de rechtbank verzoeken om het Letterenfonds op te dragen de aanvraagprocedure opnieuw te laten uitvoeren op basis van helder omschreven criteria, die het genre recht doen en door een commissie met aantoonbare deskundigheid op het terrein misdaadliteratuur.

Toes blijkt de enige auteur te zijn die zijn strijd tegen de vermeende discriminatie van het Letterenfonds tot aan het al dan niet bittere einde voortzet. Al jaren ergeren misdaadauteurs zich groen en geel aan het feit dat het Fonds voor de Letteren wel de portemonnee trekt om literaire vakbroeders en -zusters te steunen, maar de thrillerschrijvers in de kou laat staan. In 2008 deed het GNM nog de oproep aan de spannendeboekenschrijvers om massaal een aanvraag voor financiële ondersteuning in te dienen bij het Fonds. Uit de behandeling van die aanvragen zou dan kunnen worden vastgesteld of het Fonds thrillerschrijvers bewust achtertstelt.

Die aansporing heeft tot niets geleid, zo berichtte De Spanningsblog in mei 2009. ,,Op onze oproep ontvingen wij behalve spontane steunbetuigingen geen indicatie dat leden recent hebben aangevraagd of dat op afzienbare termijn van plan zijn'', meldde GNM-voorzitter Willem Asman toen. Volgens Asman slaagde het GNM er niet in 'de gevoelens van structurele achterstelling op enigerlei wijze feitelijk te onderbouwen'. ,,Het bestuur verklaart het dossier 'Fonds voor de Letteren' gesloten.''

Toes is dat dus nog niet van plan. De zitting op 15 juni, die om 11.50 uur begint en ongeveer een uur zal duren, is openbaar. Het strijdtoneel bevindt zich in het Paleis van Justitie, Walburgstraat 2-4 in Arnhem.

(foto auteur: Jan Wamelink)

Wordt verwacht 190 (nieuws, 2010)

INTIEM OP INTERNET

Het boek kreeg de NUR-code van 'literaire thriller' mee, maar de uitgever noemt het 'een bijzondere mix van spanning & chicklit'. Vanaf juni 2010 kan de lezer zelf oordelen wat voor leesvlees zij in de kuip heeft, want dan verschijnt 'Nickname', het debuut van Ingrid Oonincx bij uitgeverij The House of Books.

De thriller gaat in op intimiteiten en intriges op internet. Noor, Dagmar en Roos leren elkaar kennen via een chatbox. Al snel delen ze elkaars dagelijkse belevenissen. Ze blijken alle drie zo hun eigen geheimen te hebben, die ze tijdens het chatten aan elkaar toevertrouwen.

Noor wil dolgraag moeder worden, terwijl Dagmar juist niet weet wat ze met haar plotselinge zwangerschap moet aanvangen. Roos is op haar beurt het huisvrouwenbestaan met twee kleine kinderen zat en verdenkt haar echtgenoot van overspel. Dat is allemaal zo erg nog niet, ware het niet dat de levens van Roos, Noor en Dagmar op een verontrustende manier met elkaar verweven zijn. Het drietal wordt geconfronteerd met hun grootste angsten.

Met 'Nickname' won Ingrid Oonincx (1968) de door The House of Books via de website Vrouwenthrillers.nl uitgeschreven VrouwenThrillerschrijfwedstrijd 2009. Oonincx is webredacteur, freelance journalist en moeder van twee zoontjes. Ze zit ook op Hyves en Facebook en zodoende weten we dat ze op 31 mei jarig is, samenwoont, een donorcodicil heeft en op de Fontys Hogeschool voor de Journalistiek heeft gezeten. Ze kijkt graag naar ziekenhuisseries, luistert naar Coldplay en wordt wel eens gespot in Stadscafé MeesterS in Tilburg. (foto auteur: Wim van de Hulst)

Andere nieuwe titels:

Lisa Gardner - 'De leugenaar' (mei 2010). Sandra Jones, een jonge moeder, blond en mooi (ook dat nog), verdwijnt spoorloos uit haar huis in Boston. Ze laat haar vierjarige dochter als enige getuige achter. Echtgenoot Jason wordt direct als hoofdverdachte beschouwd. Brigadier D.D. Warren voelt meteen dat er iets fout zit met dit op het oog zo normale gezin.
Harry Dolan - 'Slechte dingen gebeuren' (mei 2010). Debuutthriller met hele foute comicbookachtige cover van Amerikaanse auteur, die ooit filosofie studeerde. David Loogan hoopt zijn gewelddadige leven achter zich te kunnen laten. Maar dan raakt hij bevriend met de uitgever van het misdaadmagazine Gray Streets en begint hij een relatie met diens vrouw. Dan gebeuren er slechte dingen: plannen gaan fout, mensen gaan dood.
Kristina Ohlsson - 'Ongewenst' (mei 2010). Een nieuw Zweeds thrillertalent, volgens de uitgever. In Zweden wordt op een regenachtige zomerse dag een klein meisje uit een overvolle trein ontvoerd. Haar moeder is per ongeluk op het vorige station achtergebleven. Later wordt het kind dood gevonden, met het woord 'ongewenst' op haar voorhoofd.
Thomas Kanger - 'De zondagsman' (mei 2010). Politie-inspecteur stuit in de archieven op een onopgeloste moordzaak die op het punt staat te verjaren. De inspecteur raakt geobsedeerd door het lot van het slachtoffer en ontdekt dat er nog veel getuigen zijn die zich de zaak kunnen herinneren.

Jo Nesbø - Headhunters (2010)

Goorste gorigheid in 'Headhunters'


(Door Marjolijn de Cocq)

Wie zou Roger Brown moeten spelen in de film? Dat is de vraag die opkomt bij het lezen van Headhunters van de Noorse thrillerauter Jo Nesbø. Niet Michael Douglas, die is inmiddels echt te oud. Maar Roger Brown is wel het soort kille, berekenende hoofdpersoon dat Douglas zo overtuigend gestalte gaf in gierend uit de klauwen lopende films als Wall Street, Falling Down en The Game.

En precies zo gierend uit de klauwen loopt Headhunters, waarin Nesbø zijn vaste held politiecommissaris Hole links laat liggen. Roger Brown is de headhunter uit de titel, gladde bemiddelaar met getroebleerd verleden. Uit schuldgevoel over iets waarvoor hij nooit genoeg kan boeten, probeert hij zijn vrouw Diana een luxeleventje te geven. Met een te kapitaal optrekje, een te verliesdraaiend kunstgalerietje.

Brown financiert dit alles door bij te beunen als kunstdief, maar overspeelt zijn hand als hij besluit een Rubens te stelen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in handen van de nazi's zou zijn gevallen en verloren werd gewaand. Het schilderij duikt op bij een verbouwing in het huis van Browns droomkandidaat voor een bestuursfunctie. En dan begint de rollercoaster van moord en goorste gorigheid, waarbij Nesbø overtuigend het meest onwaarschijnlijke waarschijnlijk laat lijken en wie de slimste is wint.

Jo Nesbø - Headhunters. Vertaling: Annelies de Vroom. Uitgeverij Cargo, 270 pag.

Broedermoord (nieuws, 2010)

ROSS OP KLASSIEKE TOER

'Das klagende Lied' uit 1880 vertelt het verhaal van een verschrikkelijke broedermoord. Maar er komt ook een rondtrekkende speelman en een beeldschone koningin voor in deze muzikale thriller van Gustav Mahler. Oorspronkelijk bestond het stuk uit drie delen en was het geschreven voor een monsterbezetting. Mahler zag in dat het nagenoeg onuitvoerbaar zou zijn en begon een revisieproces. Het Residentie Orkest brengt onder leiding van chef-dirigent Neeme Järvi de tweedelige versie op vrijdag 11 en zaterdag 12 juni ten gehore uit om zo ruimte te maken voor een bijzonder werk van Robert Schumann: 'Des Sängers Fluch'. Solist is onder anderen Dagmar Pecková, een internationaal vermaard Mahlervertolkster. Verder verleent het Tsjechisch Philharmonisch Koor Brno zijn medewerking.

Speciaal voor dit concert situeerde thrillerschrijver Tomas Ross het verhaal van Mahlers 'Das klagende Lied' in een hedendaagse, Haagse setting. Voorafgaand aan het concert vertelt Ross wat er gebeurt in zijn 'Rhapsody in Black'. De lezing begint om 19.30 uur, het concert om 20.15 uur.

(Klik hier voor meer informatie)

Michael Koryta (interview, 2010)

'Onwetendheid heeft me alleen maar geholpen'


Michael Koryta debuteerde in 2004 als 21-jarige met Tonight I said goodbye, over privédetective Lincoln Perry. Het net verschenen Het stille uur is Koryta's vierde Lincoln Perryboek. 'Perry's beroep is meer dan een carrièrepad. Het definieert zijn persoonlijkheid, zijn ziel.'

(Door Hans Knegtmans)

- U bent zelf privédetective geweest. Was dat meteen na de middelbare school?
Michael Koryta: 'Na de middelbare school heb ik strafrecht gestudeerd aan de Universiteit van Indiana. Daarnaast werkte ik als privédetective en als journalist voor de krant in Bloomington, Indiana, en schreef ik mijn eerste twee boeken. Dat was wel erg veel van het goede en ik teerde ernstig in op mijn nachtrust.'

- Heeft u die studie afgesloten met een master?
'Ik heb een master in strafrecht gehaald en daarna begon ik aan een master in creatief schrijven. Maar toen volgde ik ook lessen van thrillerschrijver Dennis Lehane in St. Petersburg in Florida en daarna nog een programma van hem in Boston. Omdat ik hem zo bewonderde als schrijver, leek het me een buitenkansje van zo iemand les te krijgen. Toen heb ik de studie creatief schrijven maar laten zitten.'

- Hoe heeft Lehane u geholpen?
'Alleen al met hem praten over zijn techniek en opbouw van zijn romans was erg verhelderend. Ook aan andere schrijvers heb ik veel te danken. Michael Connelly bijvoorbeeld heb ik indertijd doorgezaagd over de ins and outs van het schrijverschap. George Pelecanos net zo. Hij bereidde me erop voor dat uitgevers mijn eerste boek waarschijnlijk afschuwelijk zouden vinden en dat ik me daar vooral niets van zou moeten aantrekken. Het belangrijkste doel van een schrijver moet volgens hem zijn dat het volgende boek beter is dan het vorige. Dat kun je ook aan zijn eigen werk afzien.'
'Ik heb het altijd heel bijzonder gevonden dat drie zulke iconen de jongere generatie op weg willen helpen en dat ze er zo veel tijd in willen steken. Lehane geeft geen les om het geld, maar om beginnende schrijvers beter te maken. En Michael is voor mij het schoolvoorbeeld van hoe je met succes moet omgaan. Hij heeft een soort gratie en waardigheid in zijn omgang met collega's, het publiek en de pers die hem nooit in de steek laten. Ik kan me geen beter rolmodel voorstellen.'
'Lehane en Connelly zijn belangrijk voor mijn schrijverschap geweest. De uitgever van dat eerste boek adviseerde mij, toen ik hem om raad vroeg, de boeken van Connelly te lezen. Ik zei dat ik dat al gedaan had. Toen zei hij: 'Lees ze dan nog maar een keer'.'

- Was het spannend voor Sam Spade (de privédetective uit Dashiell Hammetts roman 'The Maltese falcon', red.) te spelen?
'Echte detectives voldoen niet aan dat beeld. Ik heb met competente vrouwelijke pi's gewerkt die niets machoachtigs hadden. Dat is niet zo gek. Eén van de belangrijkste vereisten is dat je niet opvalt tussen anderen. De vijf jaar detectivewerk was vooral een mooie gelegenheid tegen betaling onderzoek te doen naar criminele praktijken in alle soorten en maten. En ik heb er onnoemelijk veel uren van posten en schaduwen op zitten. Het maakt mijn romans over Lincoln Perry wat realistischer, omdat ik begrijp hoe het vak in elkaar steekt en ook zeker weet dat er technisch geen onzin in staat.'

- Hoe kwam u op het idee een roman te schrijven?
'Toen ik van school kwam, had ik al twee niet-gepubliceerde boeken op mijn naam staan. Ik zie nu wat een moeite andere schrijvers hebben om een literair agent te vinden, en daarna een uitgever - de economie stagneert en dus ook de boekenindustrie. Maar ik was piepjong en wist van niets, en daardoor was ik heel optimistisch over mijn mogelijkheden. Die onwetendheid heeft me alleen maar geholpen.'

- Ik begrijp dat u van uitgever bent veranderd?
'St. Martins gaf mijn eerste vijf boeken uit. Nu ben ik net overgestapt naar Little, Brown. Mijn eerste boek daar komt in juni uit. Het wijkt nogal af van wat ik tot nu toe heb geschreven. Het is een combinatie van een misdaadroman en een spookverhaal, met een filmmaker in de hoofdrol.'

- Wat vindt u zelf uw beste boek?
'Het stille uur is het beste uit de Lincoln Perryreeks, maar de stijl van Erfenis (Koryta's enige boek dat niet over Lincoln Perry gaat, red.) en de twee boeken die binnenkort zullen verschijnen, is interessanter. Het gebruik van de derde persoon maakt de stijl krachtiger en het is ook goed dat meer vertellers elkaar afwisselen. De recensies in de VS waren unaniem lovend.'

- Ik was niet erg enthousiast over Het stille uur. Halverwege raakt de fut er een beetje uit. Een aantal personages - Salvatore Bertoli, Mark Ruzity, Johnny Di Pietro, Darius Neloms - komt niet echt tot leven.
'Ja, maar dat zijn allemaal bijfiguren! De personages om wie het gaat, zijn Ken Merriman, John Dunbar, Quinn Graham, Parker Harrison en Alexandra Sanabria. Dus als je acht of negen personages hebt die wel degelijk tot leven komen, is dat toch geen slechte score!'

- Ik ben niet de enige met kritiek. Op amazon.com waren sommige fans die al uw eerdere boeken met veel plezier hadden gelezen, diep teleurgesteld.
'Tja, ik heb ook recensies gelezen van mensen die het juist het beste boek uit de serie vonden. Boekbesprekingen zijn nu eenmaal een kwestie van smaak.'

- Hoe verhoudt Het stille uur zich tot de andere boeken in de serie?
,,Ze zijn heel verschillend. Het stille uur is meer dan de eerdere delen naar binnen gekeerd. De vorige boeken waren actieromans en dit is vooral een karakterstudie. Het is juist de bedoeling dat het verhaal halverwege wordt stilgelegd. Dat vloeit voort uit de problemen waar Lincoln mee worstelt.''

- Wat maakt dat Lincoln zich uiteindelijk over de weerzin tegen zijn vak heen zet, en zich toch weer in de zaak vastbijt?
'Hij weet dat hij in dit beroep mensen beschadigt van wie hij houdt, zoals zijn vroegere collega Joe Pritchard en zijn vriendin Amy. Hij vindt dat de baten niet tegen de kosten opwegen. Dat hij zich toch weer op de zaak stort, komt doordat hij niet zomaar kan ophouden een detective te zijn. Zijn beroep is meer dan een carrièrepad. Het definieert zijn persoonlijkheid, zijn ziel. Ik vind literatuur het interessantst als de personages niet alleen op dingen buiten henzelf reageren, maar ook in het reine moeten komen met interne, psychologische conflicten.'

- Komt Perry nog terug in uw volgende boeken?
'De baas van Little, Brown wil dat ik er nog een schrijf. Maar ik heb hem gezegd dat ik het gevoel moet hebben dat ik iets interessants kan brengen door dezelfde persoon weer te laten opdraven. Het verhaal moet dit personage nodig hebben, en dat idee heb ik op dit moment niet. Iemand heeft eens gezegd: 'Kijk bij het schrijven naar beneden'. Daarmee bedoelde hij dat je je niet moet laten leiden door je publiek, de critici of de laatste trend op thrillergebied, maar door het verhaal dat je wilt vertellen. Dat probeer ik te doen.'

- Zijn er nieuwe thrillerschrijvers die u kunt aanbevelen?
'Ik ben erg gecharmeerd van Sean Dolittle. Alafair Burke, de dochter van James Lee Burke, is briljant. En Joe Hill, zoon van Stephen King, schrijft erg interessant. Maar door mijn schrijven heb ik geen tijd om veel te lezen, al houd ik natuurlijk wel de iconen bij die ik al genoemd heb. Dan zie ik wat ik zelf nog moet bijspijkeren.'

Michael Koryta - Het stille uur. Vertaling: Fanneke Cnossen. Uitgeverij De Boekerij, 380 pag.

(Bron: Het Parool)

Project X (nieuws, 2010)

DEAVER IS DE NAAM, JEFFERY DEAVER

Na de op en top Britse auteur Sebastian Faulks, die in 2008 'Devil may care' publiceerde, hebben de nazaten van Ian Fleming nu voor een Amerikaanse schrijver gekozen die een nieuw James Bond-avontuur mag bedenken. Jeffery Deaver publiceert volgend jaar een thriller over 's werelds beroemdste geheim agent. De nieuwe thriller gaat vooralsnog onder de codenaam 'Project X' door het leven.

Jeffery Deaver (Glen Ellyn (Illinois), 6 mei 1950) was journalist maar studeerde later rechten en werd advocaat. Hij begon destijds ook met het schrijven van boeken. Deaver is het meest bekend om zijn serie rond detective Lincoln Rhyme en zijn assistente Amelia Sachs. Voor het geld hoeft Deaver de Bond-opdracht niet aan te nemen. Hij verkocht wereldwijd 20 miljoen thrillers. Een van de succesvolste, 'The Bone Collector', kreeg een verfilming met Denzel Washington en Angelina Jolie in de hoofdrollen.

Het boek moet op 28 mei 2011 in de winkels liggen. Dan is het precies 103 jaar geleden dat Bonds geestelijk vader Ian Fleming werd geboren. Het is dan ook zo'n zestig jaar na de publicatie van 'Casino Royale', de eerste roman waarin agent 007 opdook.

Deaver zei dat Flemings oeuvre belangrijkwas voor hem, zowel 'literair als persoonlijk'. ,,Ik vind het fantastische verhalen, maar ze zijn ook exemplarisch voor het ambacht van een thrillerschrijver'', aldus Deaver in een persverklaring. ,,Fleming schreef compact, hij had aandacht voor detail en er zat snelheid in zijn proza.'' Deaver won met zijn thriller 'Garden of Beasts' uit 2004 de prestigieuze Ian Fleming Steel Dagger Award voor de beste thriller in 'Bond-stijl'.

Corinne Turner, directeur van Ian Fleming Publications Ltd. is ervan overtuigd dat Deaver 'James Bond met een interessant avontuur' zal opzadelen. Deavers Bond-thriller zal zich afspelen in het heden. Wereldwijd zijn er meer dan honderd miljoen James Bond-boeken verkocht.

Er komen dus nog steeds nieuwe James Bond-boeken uit, maar over de verfilming ervan bestaat onzekerheid. Vorige maand werd bekend dat de productie van een nieuwe 007-film, vooralsnog bekend als 'Bond 23', voor onbepaalde tijd is stilgelegd vanwege onzekerheid over de toekomst van distributeur Metro-Goldwyn-Mayer Inc. De film zou in 2011 of 2012 in première moeten gaan.