Tomas Ross (interview, 2003)

'Geef Baantjer een oeuvreprijs'

In een oplage van 408.500 exemplaren ligt vanaf 28 mei 2003 De Klokkenluider in de boekhandel, een cadeautje voor eenieder die voor ten minste 13,45 euro aan boeken koopt. Tweevoudig Gouden Strop-winnaar Tomas Ross verzon het true crime-verhaal dat is gebaseerd op de actiegroep RaRa. Ross en Rinus Ferdinandusse zijn tussen het grote aantal buitenlandse schrijvers tot dusver de enige Nederlandse auteurs die in naam van de stichting CPNB het geschenkboekje voor hun rekening mochten nemen. Volgens Ross lopen er in ons land genoeg misdaadauteurs rond die dat ook kunnen. 'Bovendien: het is ónze Maand van het Spannende Boek.'

(Door Peter Kuijt)

AMSTERDAM _ Koos de CPNB in 2002 voor het thema Zusters in het kwaad én voor het Britse thrillerechtpaar Nicci French dat het cadeauboekje Verlies schreef, tijdens de komende Maand van het Spannende Boek staat true crime centraal, misdaadverhalen ontleend aan de werkelijkheid. Aan Tomas Ross (pseudoniem van Willem Hogendoorn, 1944), grootmeester van de factie, fictie gebaseerd op feiten, vroeg de stichting het geschenkboekje te schrijven. Het werd De Klokkenluider, waarin Ross ingaat op de dramatische dood van de charismatische politicus Wouter Burger en de betrokkenheid van de actiegroep RaRa daarmee.

Ross: 'Toen ik de opdracht kreeg, dacht ik eerst: ik schrijf een boekje over de moord op dan wel zelfmoord van Mathilde Willink in 1977. Met dat onderwerp ben ik al een hele tijd bezig. Maar dat thema bleek toch te groot om in een beperkt aantal pagina's te vatten. Je mag slechts 94 pagina's vullen: te veel voor een kort verhaal, te weinig voor een roman. En 'Mathilde Willink' is een te mooi onderwerp om in zo'n beperkte ruimte weg te geven.'

'Het klinkt een beetje lullig maar aan veel van die geschenkboekjes kun je zien dat ze zich er toch gemakkelijk van af hebben gemaakt. Ferdinandusse heeft twee jaar geleden Dovemansoren geschreven, dat vond ik een heel aardig boekje. Maar als ik de pogingen van die buitenlanders zie, denk ik: jullie hadden nog een oud, stoffig verhaaltje op de plank liggen, waar de CPNB geld voor wil geven en bovendien is het aardig voor jullie naamsbekendheid.'

Volgens Ross, van wie eerder deze maand De zesde mei verscheen, gebaseerd op de moord op Pim Fortuyn, komt De Klokkenluider voort uit een eerdere poging tot een boek, waar hij geen bevredigende draai aan kon geven. 'Het ging over RaRa, de anonieme actiegroep die vanaf 85 tot begin jaren negentig aanslagen pleegde. Die groepering pleegde enkele aanslagen achter elkaar, onder andere op het huis van staatssecretaris Kosto. In die tijd beweerde de toenmalige BVD-chef Docters van Leeuwen met stelligheid te weten wie er achter de aanslagen zaten. De daders zouden snel gepakt worden. Niet dus.'

'Sindsdien hebben we niets meer van RaRa vernomen. Wat ik hieraan gekoppeld heb is het feit dat na de val van de Muur in 89 door linkse politici openlijk werd getwijfeld aan het nut van de BVD. Docters van Leeuwen, die lange tijd een buurman van mij is geweest, heeft tegenover mij bevestigd dat er toen paniek uitbrak bij de BVD. Hij had een kantoor met 800 mensen, wat moest hij ermee doen? Wat ik in het boekje suggereer, is dat de dienst op zijn manier RaRa nog een aantal jaren heeft laten 'voortbestaan'. Iets dergelijks zie je nu ook bij de huidige AIVD. Reken maar dat die blij zijn met de dreiging van het Al Qaida-netwerk, want het betekent het bestaansrecht van de dienst.'

Baantjer

Na Mode voor Moskou dat hij in 1989 voor de eerste editie van de Maand van het Spannende Boek schreef, is De Klokkenluider Ross' tweede cadeauboekje. Gevleid als hij is door de uitnodiging van de CPNB, kan de auteur het niet laten de organiserende stichting te bekritiseren in haar keuze voor de geschenkauteurs. Het zijn, op Rinus Ferdinandusse en Ross na, altijd buitenlandse auteurs die deze eervolle klus mogen klaren. 'Ik roep al jarenlang: het is ónze maand, waarom laten jullie het boekje schrijven door Frederick Forsyth of Dick Francis. Kies voor René Appel of Baantjer.'

Ross betwijfelt overigens of de Amsterdamse oud-rechercheur van het bureau aan de Warmoesstraat, die met zijn 59e boek opnieuw de boekentoptien aanvoert, ooit door de CPNB zal worden benaderd. 'Ik zal niet zeggen dat ik Appie Baantjer zo'n goede auteur vind, maar die man heeft wel enorme verdiensten voor het misdaadgenre in Nederland. Heel veel mensen lezen zijn boeken. Appie zal de eerste zijn die zegt: ik schrijf pretentieloos, maar hij heeft tenminste het pad geëffend voor de misdaadliteratuur. Hij zal nooit de Gouden Strop voor de beste thriller winnen, maar ik zou zeggen: geef die man een prijs voor zijn hele oeuvre. Hij verkoopt 120.000 boeken per keer, daar kunnen Appel en ik niet aan tippen.'

Ross heeft aan de CPNB gevraagd of met de keuze voor Ferdinandusse en hem dan eindelijk de trend van Nederlandse geschenkauteurs kan worden ingezet. 'Er zijn er zat die het kunnen doen. Maar directeur Henk Kraima wilde daar geen antwoord op geven. Hij zei alleen maar: 'Ik ken jouw klacht'.'