René Appel - Tweestrijd (1998)

Thriller van deze tijd

(Door Peter Kuijt)

Het tijdschrift Onze Taal, het maandblad van het gelijknamige genootschap, publiceerde begin dit jaar een artikel, waarin René Appel probeerde te verklaren waarom spannende verhalen nu eigenlijk zo spannend zijn. Dat was deze thrillerauteur, meervoudig genomineerd voor en tot nu toe eenmaal winnaar van de Gouden Strop, wel toevertrouwd. In een uiterst leesbaar artikel liet Appel een helder licht schijnen over fenomenen als puzzeldetectives, prospectieve spanning en 'cliffhangers'.

In zijn nieuwste thriller Tweestrijd hanteert Appel een truc die hij eveneens in Onze Taal behandelde: het Jan Klaassen-syndroom. Zoals kinderen voor de poppenkast zien dat een nog onwetende Jan Klaassen met een knuppel wordt belaagd, zo is de lezer van de thriller al op de hoogte van iets wat de romanfiguur nog niet weet.

De twintiger Manon is in Tweestrijd de onwetende. Haar vader is een hartstochtelijk slager; zijn blikveld reikt niet verder dan drie ons gegrilde achterham en Duitse biefstukken, terwijl haar moeder nog steeds treurt om zoonlief Rolf die jaren geleden de deur van de ouderlijke woning achter zich dicht trok om niet meer terug te keren.

Om het werk in de slagerij te ontvluchten, stort Manon zich in de armen van Roy Witteman, die haar eerder redde van een al te opdringerige vogel in een discotheek. Roy heeft een uitkering, maar 'klust' er hier en daar wel eens wat bij: het leveren van auto's op bestelling. Dan stapt hij over op de beter betaalde 'transporten'. Maar Manon, met wie hij inmiddels is gaan samenwonen, leeft dan nog op wolken en heeft nog nergens erg in.

Dan gaat er iets mis: tijdens een transport wordt Roy 'geript'. Hij is zijn vrachtje kwijt. Zijn opdrachtgevers eisen schadevergoeding. In een poging om snel aan wat duizendjes te komen, doodt en berooft Roy een cafébaas. Hij wordt gepakt en veroordeeld, niet in de laatste plaats met behulp van de getuigenis van zijn inmiddels zwangere vriendin.

Vijftien jaar luidt het vonnis, maar in de Nederlandse rechtsstaat waar 'Schande!' oprispende pg's en pedante strafpleiters de toon zetten, weet zijn slimme advocaat er in hoger beroep vrijspraak uit te slepen. Dan begint het boek pas echt: Roy wil Manon haar verraad betaald zetten, terwijl hij ook nog steeds zijn criminele compagnons achter zich aan weet. De apotheose vindt plaats in de Bijlmer, een locatie die de laatste tijd wel vaker door Nederlandse misdaadschrijvers wordt opgezocht, denk bijvoorbeeld aan Gerhard Hormanns De plaag en De vlucht van de 4de oktober van Tomas Ross.

Tweestrijd is een typisch Appel-product, een boek waarin de hoofdpersonen allen slachtoffer zijn. Opnieuw betoont de auteur zich een meester in het neerzetten van kleine, menselijke drama's, die voor de betrokkenen echter van wereldformaat zijn. Toch mist er iets aan het boek: het is uit voor je er erg in hebt, terwijl je nog zoveel vragen hebt. Om een voorbeeld te noemen: Appel maakt niet duidelijk waarom Roy vrijspraak kreeg en wie heeft hem eigenlijk 'geript'?

Wat wel in Appel te prijzen is, is dat hij zo feilloos de geest van de jaren negentig weet weer te geven. Scherp en zonder opsmuk tekent hij de omgeving van jongeren die Big Macs, GTST en de nieuwste clips op MTV in breedbeeld als maatstaf hebben en die over de waarheid niets meer te melden hebben dan dat de nieuwste cd van Marco Borsato zo luidt. Tweestrijd is een thriller van deze tijd.

René Appel - Tweestrijd, uitgeverij Bert Bakker, 300 pag.