Thomas Harris - Hannibal (1999)

Gebruinde hersenplakjes op platte croutons

(Door Peter Kuijt)

Elf jaar na zijn bestseller The Silence of the Lambs leverde Thomas Harris dit voorjaar onverwacht het manuscript voor het vervolg in bij zijn Amerikaanse uitgever, die er prompt 1,3 miljoen gebonden exemplaren van liet drukken. De snelle publicatie van Hannibal in juni leidde bij de uitgever van Patricia Cornwells thrillers tot een vertraagde verschijning van haar jongste titel Black Notice, bang als hij was dat zijn sterschrijfster voorlopig niet bovenaan de bestsellerlijst zou staan. 

Black Notice ligt sinds begin augustus in de Amerikaanse boekwinkels en heeft nu pas Hannibal van de eerste plaats gestoten. Hoe de race tussen Harris en Cornwell in ons land zal uitpakken, is nauwelijks te voorspellen - voorlopig is het nog Grisham wat de klok slaat - maar feit is wel dat Zwarte Hoek, zoals Black Notice hier gaat heten, ook later uitkomt en wel in oktober.

In Hannibal komen seriemoordenaar dr. Hannibal Lecter en de onverschrokken FBI-agente Clarice Starling weer samen en dat moet de smachtende fans van de twee goed doen. In The Silence of the Lambs raadpleegde Starling de toen gevangen zittende briljante psychiater hoe ze een andere seriemoordenaar, Jame Gumb, bijgenaamd Buffalo Bill, kon pakken. Lecter wist uiteindelijk te ontsnappen, een spoor van gruwelijk verminkte slachtoffers achterlatend.

Zeven jaar na zijn uitbraak waart dr. Lecter nog steeds rond. Een lokale politieman ontdekt dat Lecter zich voordoet als de nieuwe curator, dr. Fell, van de Capponi-bibliotheek in Florence. De oude curator is op onverklaarbare wijze van de aardbodem verdwenen. Fell geniet zichtbaar van de smaken en geuren van een weinig behoedzame wereld en verder van alle geneugten die hem worden verstrekt door de delicatessenwinkel Vera dal 1926, waarvan de kazen en truffels schijnen te ruiken als de voeten van God. Thuis verliest hij zich in het spelen van Bachs Goldberg-variaties op zijn klavecimbel.

Aan zijn leven als God op de Ponte Vecchio komt een einde als de politieman in ruil voor een fiks bedrag Lecters verblijfplaats verraadt aan Mason Verger, een eerder slachtoffer van de psychiater. Verger, de schatrijke eigenaar van een Amerikaans varkensslachtimperium, werd door toedoen van Lecter vreselijk toegetakeld. Honden vraten zijn neus, lippen en gelaatsvet weg. Verger ligt aan beademingsapparatuur en zijn enige lol is uit te kijken naar het moment dat Lecter wordt opgevreten door speciaal getrainde zwijnen. De magnaat heeft gezelschap van een murene, een roofachtige paling die continu achtjes draait in zijn aquarium en zijn gespierde zus Margot die twee walnoten tegelijk in haar vuist kan kraken.

Lecter ziet zich genoodzaakt weer terug te komen naar de VS, waar de carrière van Starling na een mislukte confrontatie met de bende van een seropositieve drugsbazin in een neerwaartse spiraal is geraakt. Daar brengt het lot en Vergers wraak hen samen. Hier zal niet worden verklapt hoe die hereniging verloopt. Ook wordt niet gemeld wie er uiteindelijk aanzit aan de dis van de psychiater, waaraan geen mededogen wordt geduld. Als we maar weten dat Hannibal een zo op het oog smakelijk gerecht van gebruinde hersenplakken op platte croutons weet te serveren, gegarneerd met heel gelaten kappertjes en peterselie.

Hannibal is een heel lange, enge rit door het spookhuis van de psychiatrische afwijkingen, juichte schrijver Stephen King onlangs, die als het om horror gaat ook van wanten weet. Lang en eng is Hannibal zeker en door de bank genomen verwoord in fantastisch proza, als we de irritante passages waar Harris de lezer rechtstreeks toespreekt, buiten beschouwing laten.

Voor geletterde fijnproevers valt er ook veel te genieten. Zo staat er - ogenschijnlijk plompverloren - dat dr. Lecter de catalogi van enkele exposities in New York verzond naar zijn neef, de Franse schilder Balthus. Je moet maar weten dat Balthus het synoniem is van de in 1908 geboren aristocraat Balthasar Klossovski graaf de Rola, bekend van zijn schilderijen van jonge meisjes die het ontluikende leven symboliseren, maar vaak als slachtoffer worden afgebeeld.

Bijna twintig miljoen gulden heeft Thomas Harris al getoucheerd voor de filmrechten van Hannibal. Hoeveel miljoenen Jodie Foster en Anthony Hopkins, die in de succesvolle filmversie van The Silence of the Lambs de rollen van Starling en Lecter vertolkten, zullen ontvangen voor deze film, blijft nog even een bron van speculatie voor de media. Een raadsel blijft ook vooralsnog hoe de regisseur de finale zal verfilmen, in de roman is het einde te bizar voor woorden. Wellicht wordt de film op dit punt beter dan het boek.

NB: Na het verschijnen van deze recensie werd bekend dat Julianne Moore de rol van Starling speelt in Hannibal.

Thomas Harris - Hannibal. Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 381 pag.