Martyn Bedford - Onvoltooid verleden tijd (1996)

Slecht rapport leidt tot beklemmend debuut

(Door Peter Kuijt)

'Hij is intelligent genoeg, maar hij kiest ervoor om niet zijn best te doen.' Deze bepaald niet vleiende kwalificatie herlas de Britse journalist Martyn Bedford toen hij enkele jaren geleden z'n schoolrapporten weer onder ogen kreeg. Toch mag hij de onderwijzer van destijds dankbaar zijn, want de kritische kanttekening bracht Bedford op een idee voor een bittere, psychologische thriller. Zijn debuut Onvoltooid verleden tijd werd in eerste instantie door twee uitgevers geretourneerd, maar een derde schoof Bedford na lezing terstond een voorschotbedrag van zo'n zes cijfers voor de komma toe.

Centrale figuur in Bedfords roman is Gregory Lynn: 35 jaar, werkeloos, wees, vrijgezel, enig kind sinds zijn viereneenhalfde en in het bezit van een bruin en een groen oog. Gebukt gaand onder een portie jeugdtrauma's verkiest Gregory het kluizenaarsbestaan. Hij gaat helemaal op in het tekenen van strips waarmee hij het leven het hoofd probeert te bieden. In die strips heeft hij de gebeurtenissen in de hand. Soms bepaalt hij de loop der dingen door ze te tekenen.

Nadat zijn moeder aan kanker is overleden, stuit Gregory bij het inventariseren van de inboedel in het ouderlijk huis op zijn schoolrapporten. Unaniem prijzen de onderwijzers Gregory het graf in. 'Hij zal zich meer moeten inspannen als hij de studie met succes wil afsluiten', zo schrijft de aardrijkskundelerares, die Gregory eerder betrapte terwijl hij zat te masturberen in de klas. 'Zijn houding baart me zorgen voor zijn toekomst', meldt de scheikundeleraar nadat de leerling hem heeft aangevallen over diens uitleg van de Wet van de constante verhoudingen.

Gregory concludeert dat zijn onderwijzers verantwoordelijk zijn voor zijn mislukte leven. Hij besluit wraak te nemen op de leerkrachten, teneinde zijn 'verleden tijd' te voltooien. Een voor een werkt hij ze af met steeds gewelddadiger methoden. De confrontatie met de laatste leerkracht, zijn scheikundeleraar, wordt een intrieste en schokkende finale.

Bedford heeft met Onvoltooid verleden tijd een beklemmend debuut afgeleverd. De auteur gooit op geraffineerde wijze terugblikken op Gregory's jeugd, droge definities, de 'incidenten' met zijn docenten en zijn woordentwisten met zijn niet-begrijpende raadsman in de mixer. De absurde logica van de psychopathische Gregory beschrijft hij met inktzwarte humor, die de lezer in een aangename verwarring achterlaat. De dialogen, hoewel niet als zodanig aangegeven (waarom zou je 't de lezer makkelijk maken?), zijn meesterlijk. De docent van de cursus creatief schrijven aan de universiteit van East Anglia kan trots zijn op leerling Bedford.

Martyn Bedford - Onvoltooid verleden tijd, uitgeverij Anthos, 241 pag.