Peter de Zwaan - Buiten leven (1998)

Niet alleen voor insiders

(Door Peter Kuijt)

Met Een keel van glas liet journalist en misdaadauteur Peter de Zwaan in 1997 voor de derde maal een nominatie voor de Bruna Gouden Strop voor zich noteren. Maar weer greep hij net naast de prijs voor de beste Nederlandstalige misdaadroman, de Vlaming Bob Mendes werd voor zijn boek De kracht van het vuur bekroond met 25.000 belastbare guldens en een trofee.

De Zwaan was een illusie armer: gezien de juichende recensies had hij gerekend op niet minder dan de hoofdprijs voor zijn meest persoonlijke roman over een sjacheraar met keelkanker.

Naarmate zijn teleurstelling wegebde, rijpte bij De Zwaan het plan om van zijn desillusie een deugd te maken. In zijn nieuwste thriller, Buiten leven, neemt hij op sardonische wijze wraak. Niet alleen door in het boek frank en vrij te verklaren dat de 'favoriet' toch nooit een boekenprijs wint, maar ook door met bepaalde, overigens niet met naam en toenaam aangeduide personen in het betrekkelijk kleine wereldje van thrillerauteurs, critici en juryleden af te rekenen. Extra smakelijk voor insiders, dus.

Maar ook voor de buitenstaander, die weinig tot niets afweet van wat zich afspeelt rond het vaderlandse misdaadboek, is Buiten leven prima te verorberen. Crimineel Jon Marcsen, een kleine zelfstandige die niet schrikt van vuil onder zijn nagels, duikt onder op het platteland. Het is hem in de stad te heet onder de voeten geworden. In het buitenleven geniet Marcsen protectie van oud-klasgenoot Muis, die hij in vroegere tijden graag met een plank op zijn kop mocht slaan.

Muis huurt Marcsen in als detective. Hij moet een klus verrichten bij de paardenrennen en daarnaast diverse figuren schaduwen. Dat deze personen, vier in totaal, later onder mysterieuze omstandigheden het leven laten, is Marcsen een zorg. Anders wordt het als hij van deze moorden wordt beschuldigd. Dat gaat hem toch echt te ver. Marcsen stelt vervolgens op zijn geheel eigen, onconventionele wijze een onderzoek in. De uitkomst is verrassend, ook voor insiders.

Ook Buiten leven is weer geschreven in die unieke stijl, waar De Zwaan het patent op lijkt te hebben. De scherpe dialogen, die soms barsten van de morbide humor, staan weer als een huis. Hij wisselt laconieke sfeertekeningen zonder omhaal van woorden op subtiele wijze af met pittige scènes. De karakters met Bordewijk-achtige namen als Carré, Mommer, Ruel, Pecor en Flach zijn stuk voor stuk raak getypeerd. Buiten leven is een uitermate geslaagde wraakneming. Die slag heeft De Zwaan al binnen.

Peter de Zwaan - Buiten leven, uitgeverij Het Spectrum, 248 pag.