Henning Mankell - Kennedy's brein (2007)

Woede en compassie in 'Kennedy's brein'

(Door Peter Kuijt)

In 1985 zag de Zweedse misdaadauteur Henning Mankell, bij de westgrens van Zambia met Angola een jonge Afrikaanse man aan aids sterven. Dat was de eerste keer, maar niet de laatste. 'De herinnering aan zijn gezicht is de hele tijd dat ik dit boek plande en schreef levend geweest', schrijft Mankell in het nawoord van zijn jongste misdaadroman Kennedy's brein.

Hoewel de titel anders doet vermoeden is Kennedy's brein een 'Afrikaanse' roman van Mankell, die zoveel liefde koestert voor het continent. Inspecteur Kurt Wallander is in geen velden of wegen te bekennen. Hier is de hoofdrol weggelegd voor de Zweedse archeologe Louise Cantor. Zij leidt een opgraving in Griekenland, maar keert tussentijds terug naar Zweden omdat zij een lezing geacht wordt te houden over 'de zwarte kleur van klei'. Dat geeft haar de gelegenheid om haar zoon Henrik op te zoeken in Stockholm. Maar zij treft hem dood aan in zijn appartement. Zelfmoord, zeggen de instanties. Louise Cantor gelooft daar niets van.

Zoals een archeoloog uit scherven en fragmenten een ver verleden probeert te reconstrueren, zo gaat Louise te werk bij het in kaart brengen van het leven van haar zoon. Ze komt erachter dat ze Henrik eigenlijk helemaal niet goed kent. Haar zoon leidde een voor haar totaal verborgen leven. Met Aron, Henriks vader van wie Louise vervreemd is geraakt, reist ze de wereld rond om meer te weten te komen van haar zoon. Haar zoektocht brengt haar in Mozambique en in afgelegen oorden waar doodzieke aidspatiënten hun dagen liggen af te tellen. Als ze daartoe al in staat zijn. De ellende die Mankell beschrijft is tastbaar.

Het is de woede die hem dreef om Kennedy's brein te schrijven, meldt Mankell in zijn nawoord. Die woede spat de pagina's af: woede over het feit dat een heel continent aan zijn lot wordt overgelaten, woede over die Zuid-Afrikaanse blanken die de trein of de auto naar Maputo nemen op zoek naar 'zwarte poezen'. Verwoord in een bevlogen, magnifieke stijl: in simpele zinnen van peilloze diepten.

Maar Mankells woede heeft hem bij het schrijven ook dwarsgezeten. Te veel vragen zijn onbeantwoord gebleven. Hoe kwam Henrik aan zo veel geld? Wie zit er eigenlijk achter de moorden, niet alleen op hem maar ook op anderen? En de titel Kennedy's brein, verwijzend naar de verdwenen hersenen van de vermoorde president, lijkt er een beetje met de haren bijgesleept. Kennedy's brein maakt echter veel indruk, omdat het met compassie geschreven is.

Henning Mankell - Kennedy's brein. Uitgeverij De Geus, 377 pag.