19 april 2008

Ongecompliceerde seks (achtergrond, 2008)

'Opgeleukte' oorlogsherinneringen 




Op 28 mei is het honderd jaar geleden dat Ian Fleming, schepper van 's werelds meest legendarische spion James Bond, in Londen werd geboren. Om dit eeuwfeest te vieren, is deze week in het Imperial War Museum in de Britse hoofdstad een tentoonstelling geopend die voor het eerst een volledig beeld geeft van Flemings leven, dat dé basis vormde voor zijn creatie geheim agent 007.

(Door Esther Gotink)

LONDEN - Het is moeilijk te onderscheiden waar de identiteit van Ian Fleming eindigt en die van zijn literaire karakter James Bond begint. De aan de auteur gewijde expositie For Your Eyes Only in het Imperial War Museum in Londen kan ook niet duidelijk de grenzen aangeven. De wereld van geheim agent 007 was namelijk gestoeld op de levenservaringen van Fleming zelf; de auteur tekende de plots voor zijn befaamde romans op uit oorlogsherinneringen die hij 'opleukte, voorzag van een held, een schavuit en een heldin, en daar was het boek'.


Fleming werkte efficiënt. Eenmaal achter zijn schrijfmachine had hij alle feitelijke research al gedaan, en slaagde hij er - typend met zes vingers - in de woorden vloeiend op papier te krijgen. Clare Blanshard, een oude liefde, reageerde op Flemings eerste roman dat hij die maar beter niet kon uitgeven om zijn imago te sparen en, als hij er dan toch op stond, het 'in godsnaam onder een andere naam te doen'. Ze sloeg de plank behoorlijk mis: de eerste druk van Casino Royale van 4750 exemplaren bleek de succesvolle aftrap van in totaal veertig miljoen verkochte Bond-boeken tegen de tijd dat Fleming twaalf jaar later - in 1964 - overleed. De Britse auteur was erin geslaagd de harten van lezers wereldwijd te winnen met een smakelijke cocktail - 'shaken not stirred' - van spanning, lust, entertainment, gadgets en exotische locaties.

James Bond werd 'geboren' in februari 1952, toen Fleming eindelijk werk maakte van de roman die hij zichzelf al sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog beloofd had te schrijven. De carrière van de Londenaar was tot de oorlog een beetje stuurloos. Fleming had zich ontwikkeld van succesvol Reuters-journalist tot onsuccesvol effectenmakelaar en het was de oorlog zelf die hem een levensdoel had gegeven waar hij zo lang naar zocht. Hij werd luitenant van de marine-reserves en persoonlijk adviseur van Henry Godfrey, directeur van de marine-spionagedienst die model stond voor het karakter M, de chef van MI6, in de Bond-romans.

Fleming nam regelmatig de plek van Godfrey in tijdens interdepartementale vergaderingen en conferenties. Hij had inzage in geheime dossiers en bedacht zelf enkele spectaculaire militaire operaties, waarvan nooit is achterhaald of die zijn uitgevoerd. Wel kwamen ze later in een of andere vorm terug in zijn Bond-verhalen.

Beweerd wordt dat Fleming de blauwdruk voor de OSS (Office of Strategic Service) heeft geschreven, de voorloper van Amerika's inlichtingendienst CIA.


Playboy

Alle avonturen van 007 werden geschreven in Goldeneye, Flemings tropische schuilplaats aan de noordkust van Jamaica. Op de expositie For Your Eyes Only staat een replica van zijn werkomgeving, compleet met zijn bureau met daarop een manuscript, ingelijste foto's en een typemachine, met zijn comfortabele houten stoel met groot gebloemd kussen en met een uitzicht om jaloers op te worden:palmbomen, witte stranden en de Caribische Zee.


Het bebloede shirt dat hoofdrolspeler Daniel Craig droeg in de Bond-film Casino Royale

Gokken en golfen waren favoriete bezigheden van de schrijver, die dan ook veelvuldig voorkomen in de Bond-scènes. In het Engeland van de jaren vijftig was gokken illegaal; de verboden glamour van casino's die Fleming beschreef werd verslonden door de Britse lezers. Ook de vele overzeese reizen die agent 007 maakte, boden de lezers een welkome vlucht uit hun grauwe naoorlogse realiteit. Fleming schreef alleen over plaatsen die hij zelf had bezocht, wat zijn verhalen zo geloofwaardig maakten. Hij liet de Bond-fans meereizen naar een wereld van luxe en intrige.

Het was geen wonder dat Bond in populariteit groeide in dezelfde periode als de opkomst van het tijdschrift Playboy. Beide vertegenwoordigden het consumentisme van de late jaren vijftig. Beide verhieven stijl, ondeugd, glamour en erotiek tot een nieuwe cultuur die fuseerde, toen Fleming zijn meest evocatieve Bond-verhaal The Hildebrand Rarity in Playboy publiceerde. Dit korte verhaal vormde onderdeel van zijn roman For Your Eyes Only.

Fleming slaagde erin zijn lezers te bedienen met een keur aan mooie vrouwen, fijne wijnen, gevaarlijkse jongensspeeltjes en ongecompliceerde seks - het was een reflectie van zijn eigen leven. De Londenaar was getrouwd en had een zoontje, voor wie hij 'Chitty Chitty Bang Bang schreef dat nu een succesvolle musical is, maar had veelvuldig affaires en zei dat hij en zijn vrouw Ann 'ongeschikt voor het huwelijk' waren. Het vrijgezellenleven dat Fleming bleef ambiëren werd hem fataal: feesten, overmatig roken en drankgebruik resulteerden in een relatief jonge dood. Fleming werd 56 jaar.

De tentoonstelling For Your Eyes Only: Ian Fleming and James Bond is tot 1 maart 2009 te zien in het Imperial War Museum aan Lambeth Road in Londen. Ben Macintyre's gelijknamige boek is verkrijgbaar via uitgeverij Bloomsbury. Meer informatie over het eeuwfeest van Ian Fleming is te vinden op www.ianflemingcentenary.com

Bron: GPD

Geen opmerkingen: