26 april 2008

Minette Walters (interview, 2008)


'Het boek schrijft zichzelf wel'


(Door Monique Brandt)

AMSTERDAM - Minette Walters, de ongekroonde Britse koningin van de thriller, doet het ook prima als televisiediva. Voor de BBC presenteerde ze de afgelopen maanden het televisieprogramma Murder Most Famous: 'Een soort Dancing with the Stars voor ongeoefende schrijvers', zo beschrijft ze haar presentatiedebuut.

Zes BB'ers – Bekende Britten - werden onder de hoede van Walters opgeleid tot auteur. Uiteindelijk won Coronation Street-actrice Sherrie Hewson -  - 'ik heb nog nooit iemand zo snel zien groeien in het vak' - de tv-wedstrijd. Haar boek zal volgend jaar worden uitgegeven.

Walters moest wel even nadenken voordat ze toestemde het programma te gaan doen. Tot twee keer toe sloeg ze het aanbod van de BBC zelfs resoluut af. 'Ik dacht, ik word opgescheept met een stelletje voetballers en andere beroemdheden die nooit een boek lezen. En ik kán geen mensen leren schrijven die nooit lezen. Veel lezen is stap één in een schrijversloopbaan. Je móet begrijpen hoe boeken in elkaar zitten. Uiteindelijk heb ik toch ja gezegd omdat het programma deel uitmaakte van een Lezen en Schrijven-project. Eén deelnemer, danser Brendan Cole, gaf heel eerlijk toe dat hij maar drie boeken had gelezen in zijn hele leven. Uiteindelijk werd hij heel boos toen ik hem als eerste wegstuurde.'

Achteraf kan ze niet anders dan concluderen dat het programma doeltreffend heeft gewerkt. 'Het heeft een heel nieuw publiek getrokken dat normaal niet naar cultuurprogramma's kijkt. Kijkers die vergeten zijn wat een genot het kan zijn om een boek te lezen. Ik ben bedolven onder de brieven en mails, tot mijn groot genoegen, want wat is er nu mooier dan lezen en schrijven via de televisie even sexy te maken als tuinieren, koken of dansen tegenwoordig is?'

De Britse is erg begaan met het lot van beginnend schrijvers. Op haar website geeft ze tips, en beantwoordt ze de vele mails die ze krijgt toegestuurd. 'Als ik kán helpen, doe ik dat graag. Ik weet zelf hoe het is als uitgevers je manuscript keer op keer terugsturen, ik heb het zelf ook meegemaakt. Ik probeer mensen die willen gaan schrijven steeds voor te houden dat ze objectief naar hun werk moeten kijken. Je hebt er helemaal niets aan als iedereen je maar zegt: dit is gewéldig! Mensen moeten zelf leren in te schatten of hun schrijfsels goed genoeg zijn om te publiceren. En tja, zelfkritiek is één van de moeilijkste dingen. Maar het is noodzakelijk. Eén op de duizend manuscripten die bij een uitgever binnenkomen, wordt uiteindelijk gepubliceerd, dus de concurrentie is moordend. God mag weten hoe vaak ik mijn eerste manuscripten heb teruggekregen.'


Oorlog

Nu het tv-programma ten einde is, heeft ze in ieder geval weer wat tijd om haar laatste boek te promoten. Schaduwzijde gaat over een Irak-veteraan die met ernstige verwondingen terugkeert in Engeland. Daar blijkt de verbitterde en getraumatiseerde luitenant Charles Acland niet alleen de schrik van de verpleegsters, maar ook de spil in een reeks gruwelijke moorden.

Na haar vorige boek Duivelsveer, dat zich afspeelde tijdens de burgeroorlog in Sierra Leone, dus wederom een thriller waarin de oorlog een belangrijke rol heeft. Dat kan ook niet anders in een eigentijds boek, vindt de auteur, die zelf op het platteland in Zuid-Engeland woont. 'Je kunt als schrijver niet om deze oorlog heen. Het is zo'n groot ding in het Engeland van nu, hoe zou je daar in godsnaam níet over kunnen schrijven? Het gaat mij vooral om de impact die zo'n gebeurtenis heeft op iemand', zegt Walters, verklaard tegenstander van de oorlog in Irak. Ze loopt mee in vredesmarsen, laat niet na haar mening op tv of in kranten te verkondigen en heeft misschien wel honderden mails gestuurd aan George Bush, waarin ze haar afschuw over de oorlog uitspreekt. 'Niet dat hij ooit antwoordt, maar toch. Internet heeft ons de mogelijkheid gegeven invloed uit te oefenen en ik denk dat je zo'n middel moet gebruiken.'

Zelf woont ze vlak bij een grote legerbasis in het Britse Dorset, waar ze dagelijks van vrienden verhalen hoort over Irak. 'We hebben heel veel vrienden die werkzaam zijn in het leger. We horen vrijwel dagelijks tragische verhalen, soldaten die gewond terugkeren, verschrikkelijk. Terwijl ik antioorlog ben, leef ik wel enorm mee met al deze soldaten. Ze vechten een miserabele oorlog omdat ze móéten, ze volgen orders op. In Engeland is er nu een hoop gedoe om een zwaar gewonde jonge Irak-soldaat, met vreselijk hersenletsel, verlamd, geen benen meer, nog maar één arm. Hij zal nooit meer voor zichzelf kunnen zorgen. Het ministerie van Defensie heeft hem zowaar honderdduizend euro toegewezen waar hij het de rest van zijn leven mee moet doen. Hij is 23 jaar! Ze hebben hem nu een iets hoger bedrag toegezegd, maar dat is nog minimaal. Ter vergelijking: een typiste op datzelfde ministerie die rsi kreeg, ontving een half miljoen euro. Omdat ze niet meer kan typen! Om zulke dingen kan ik me vreselijk druk maken.'


Hoofdletsel

Die boosheid kon ze – deels – verwerken in het boek, dat al veel langer aan het gisten was in haar hoofd. Al vele jaren geleden was haar opgevallen dat seriemoordenaars veelal in hun jeugd een zwaar ongeval hebben gehad met hoofdletsel. 'Een jaar of vier, vijf geleden begon ik er wat research naar te doen. Toen stuitte ik op onderzoeken in de VS die uitwezen dat schade aan de voorste hersenkwabben veel bij sociopaten voorkomt. Zo'n specifieke verwonding kán ervoor zorgen dat iemand als het ware zijn morele kompas kwijtraakt. Fred West, een beruchte Britse seriemoordenaar, had in zijn jeugd een zwaar motorongeluk. De Amerikaanse moordenaars John Wayne Gacy en het duo Perry Smith en Richard Hickock, van de moorden die Truman Capote later beschreef in zijn boek In Cold Blood, hadden ook zware ongelukken gehad als kind. Daarna stelde ik mezelf de vraag: hoeveel van onze militairen komen terug met dergelijke verwondingen? Die vragen bij elkaar leverden een interessant verhaal op: een gewonde soldaat wiens persoonlijkheid verandert na zijn terugkeer.'

Met dat idee ging Walters aan de slag. Ondanks haar immer gelaagde en gecompliceerde verhaallijnen, weet ze nooit waar haar verhaal naartoe gaat als ze begint te schrijven, vertelt ze. 'Ik maak veel werk van de karakterschetsen. Ik experimenteer wat, laat mijn personages met elkaar praten. Als ik voel dat het werkt tussen bepaalde karakters, ga ik ermee door. Meestal ben ik er één tot twee maanden mee bezig. Tegen die tijd vormt het verhaal zich al heel behoorlijk in mijn hoofd, maar dat ga ik verder niet zitten uitwerken. Ik zou mezelf suf vervelen als ik al tijdens het schrijven zou weten wat iedereen te wachten stond, het schrijft zichzelf wel. Ik laat mijn karakters doen wat ze moeten doen, dan komt het altijd goed.'

Minette Walters - Schaduwzijde. Uitgeverij De Boekerij, 400 pag., vertaling Nienke van der Meulen. ISBN 9789022549919

foto auteur: GPD/Phil Nijhuis

Geen opmerkingen: