Puntjes op klinkers (column, 2019)

Stickers 



(Door Peter de Zwaan)

‘Ik zou niet weten hoe ik al de Bol.com- en Amazon-bestellers terug moet krijgen in mijn winkel', zei een boekhandelaar nadat ik had vastgesteld dat hij het boek dat ik wilde kopen niet op een plank had staan.
Nou, bijvoorbeeld door het boek dat ik cadeau wil geven op een plank te hebben.

Er is meer.

Door af te zien van die ellendige actie- en prijsstickers.

Het boek dat hij niet had, kon worden geleverd door Bol. Snel, daar niet van, maar wel voorzien van twee grote rode ronde stickers die op de voorkant waren geplakt met lijm die je alleen kunt verwijderen als je in een bouwmarkt het sterkste spul hebt gehaald dat in voorraad is. En die rommel blijft ook nog minstens drie dagen stinken.

Op de eerste sticker stond: Meer dan 1 miljoen exemplaren van deze reeks verkocht in Zweden.

Ik heb het niet zo op misdaadromans uit het land van puntjes op klinkers en dronkenschap, sinds ik heb vastgesteld dat veel schrijvers daar zo’n tik hebben gekregen van Sjöwall en Wahlöö dat ze niet los kunnen komen van een hoofdpersoon die zich dagelijks vol laat lopen, gescheiden is en aan het einde van elk derde hoofdstuk op zijn donder krijgt van zijn dochter.

Maar, eerlijk is eerlijk, de tekst op de sticker maakte me nieuwsgierig. Een miljoen exemplaren van een reeks? Welke reeks dan wel? De Bäckström-serie van Leif GW Persson. Van het boek dat ik in handen had, waren er in Zweden 300.000 verkocht. Als dat klopt - en sinds ik uitgever ben, neig ik ertoe om te beweren dat uitgevers niet liegen - dan moet het iets zeggen over de vrees van de Zweden voor de lange winternachten. Het kan ook te maken hebben met hun geestesgesteldheid: ‘Je kunt het best naar een psychiater gaan, maar er is een wachttijd van veertien weken, probeer het dus eerst met een Bäckström-boek.’

Denken is vaak een manier om niet te hoeven handelen, maar na een tijdje besloot ik de stickers te verwijderen, het was een cadeautje en dat wilde ik stickervrij. De eerste sticker ging hoopgevend snel, de tweede weigerde. ‘Nu € 5,95’ stond er op. Je geeft geen cadeau van 480 bladzijden als voorop een ramsjpartijprijs prijkt, dat staat goedkoop en het is in strijd met de goede sier die je wilt maken met een te dik boek.

Toen de sticker was verdwenen kon ik duidelijk zien waar hij had gezeten, want er was iets van de kleur meeverdwenen. Dat staat armoeiig. ‘O, het is een afleggertje, dat zie ik meteen, nou je hebt wel iets voor me over.’

Zo’n boek geef je niet cadeau, dat lees je zelf of breng je naar de Kringloop.

Meteen na het bezoek aan de Kringloop ging ik terug naar de boekwinkel: ‘Bestel die Bäckström toch maar, maar ik wil ’m zonder sticker, kan me niet schelen hoe je het regelt.’

Het kwam voor elkaar en ik dacht: de boekwinkels moeten beslist blijven.

Spek en bonen (column, 2019)

Prijzencircus!  

(Door Peter Kuijt)

Ze zijn er nog: de thrillerprijzen die ertoe doen. Maar door toedoen van twijfelachtige sponsors of dwaze spelregels, maken ze er zelf een circus van.

Via Facebook kreeg ik een uitnodiging om de jaarlijkse vergadering van het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs bij te wonen. Ik zou zaterdag vast en zeker zijn gegaan als ik lid was. Maar ik heb mijn naam jaren geleden van de ledenlijst laten schrappen, nadat een toenmalig bestuurslid tijdens een speech voorafgaand aan het Mystery Dinner mijn naam rechtstreeks had gekoppeld aan het begrip onbetrouwbaarheid. Van zo’n club wil je geen lid meer zijn.

Toch blijf ik nieuwsgierig naar hoe het er komend weekend aan toegaat in het Amsterdamse zalencentrum IJver. Zal er een felle discussie zijn over het terugtrekken van BookSpot als sponsor van de Gouden Strop? Zullen er vragen worden gesteld over de eventuele juridische aanvechtbaarheid van contractbreuk door de online boekwinkel? Ze beloofden immers zeker drie jaar de prijs te financieren en verdubbelden het te winnen geldbedrag. En na twee edities liet BookSpot de Strop al hangen.

Ontvlamt er een verhit debat over de toekomst van de thrillerprijs? Tomas Ross ziet al jaren geen heil meer in de Strop, hij zegt het keer op keer. Krijgt hij ditmaal medestanders? Of slaan de schrijvers elkaar schaterlachend op de schouders, wetende dat komend jaar de prijs – weliswaar in euro’s gehalveerd – wordt betaald door auteursrechtenclub Lira? Eind 2020 zien we wel verder hoe het met de Strop moet, is dat de overheersende gedachte? Wat niet weet (of leest), wat niet deert, ja toch?

Eén van de sprekers tijdens het borreluurtje voor het Mystery Dinner is de prettig knorrige Peter de Zwaan. Zal hij een harde noot kraken over de Strop. Zal hij herhalen wat hij eerder schreef? 'De Gouden Strop. Mooie prijs, maar, godverdegodver: voor wie?' Of zal hij het uitsluitend hebben over de zegeningen van selfpublishing? We gaan het afwachten.

Een blijvertje lijkt de Gouden Vleermuis te zijn, de oeuvreprijs die het Nederlands Thrillerfestival in Zoetermeer jaarlijks rond Halloween uitreikt. Voor het eerst dook hoofdsponsor omroep MAX in de buidel met publiek geld en trok er een cheque van 5.000 euro uit. Esther Verhoef won, zoals bekend, de trofee en de poen.

Maar volstrekt onduidelijk blijft waarom juist zij de prijs heeft gewonnen en niet andere genomineerden als Hilde Vandermeeren, Jacob Vis, Simone van der Vlugt, Corine Hartman en Deon Meyer, stuk voor stuk auteurs met een respectabel ogend oeuvre. Op Meyer na zaten ze allemaal in de kleine zaal van het Stadstheater in Zoetermeer, de aanwezigheid was een voorwaarde om de prijs te kunnen krijgen. Meyer liet volgens de organisatie ‘om begrijpelijke redenen’ verstek gaan. Tja, ik zou ook niet vanuit Kaapstad komen vliegen voor vijfduizend euro. Nomineer hem dan niet, stelletje pannenkoeken!

Het juryrapport meldde niets over Verhoefs specifieke schrijverskwaliteiten of over de onderwerpen die zij in haar thrillers aan de kaak stelt. De jury noemde slechts het aantal verkochte boeken en de inhoud van haar prijzenkast (Gouden Strop, NS Publieksprijs, Diamanten Kogel) als reden om haar de trofee toe te kennen. Conclusie: alleen goed verkopende schrijvers maken kans op de fladderende vleermuis. Wellicht kan het thrillerfestival de status van bestsellerauteur als voorwaarde voor deelname in de reglementen opnemen.

Nog zo’n prijs die niet serieus te nemen is: de Hercule Poirotprijs voor het beste Vlaamse spannende boek. Al jaren geldt de ongeschreven regel dat eerdere winnaars geen kans maken op een tweede trofee. Elk jaar doen er dus zeker twee à drie schrijvers voor spek en bonen mee. Een winnaar met een beetje zelfrespect zou zijn of haar boek niet nogmaals inzenden. Weg met die prijs!

Waarom lukt het toch niet om in het Nederlandse taalgebied een serieuze thrillerprijs in het leven te roepen en in leven te houden? Waarom houden in het buitenland prijzen als de Daggers en Edgar Awards al tientallen jaren stand? Er is maar één antwoord mogelijk: het thrillergenre wordt daar wél serieus genomen.

Hier niet.

Luister en huiver (nieuws, 2019)

Winters luisterverhaal voor nachtbrakers 



Deze zomer deed De Spanningsblog kond van het initiatief Twaalf Minuten. Een project waarin acht thrillerauteurs een spannend verhaal met een winters tintje schrijven die later dit jaar in het VPRO-programma Nooit meer slapen worden voorgelezen. 

Sindsdien werd er niets meer over dit initiatief naar buiten gebracht. De vraag drong zich dan ook op of het al dan niet was afgeblazen. Het gaat er immers soms vreemd aan toe in omroepland...

Maar navraag bij Loes den Hollander leert dat Twaalf Minuten (de tijd die nodig is om zo'n 1600 woorden uit te spreken) toch doorgang vindt. Het is wel een project voor nachtbrakers. Volgens de schrijfster worden komende maand de verhalen voorgelezen. Te beginnen in de nacht van 19 op 20 december tot en met de nacht van 30 op 31 december. Uitzendtijdstip is 01.00 uur...

Loes den Hollander is een van de acht auteurs die in september een verhaal hebben aangeleverd. De andere deelnemende schrijvers zijn: Edward Hendriks, Ilse Ruijters, Nicolet Steemers, Charles den Tex, Carla Vermaat, Jacob Vis en Jeroen Windmeijer.

Twaalf minuten behelst een samenwerking tussen het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs, de VPRO en uitgeverij Ambo|Anthos. Er hadden zich veel auteurs gemeld voor het project, maar er was slechts ruimte voor acht van hen.

Voor degenen die niet zijn geselecteerd is er een schrale troost: er komt een vervolg op de serie korte verhalen. Het nieuwe project heeft inmiddels ook een naam: Luister en huiver, zo heeft GNM-bestuurslid Michael Berg eerder deze week aan de leden weten. De acht korte verhalen zullen overigens niet meer worden uitgezonden door Nooit meer slapen. 'De VPRO zoekt nog naar een ander platform', aldus Berg. Uitgeverij Ambo|Anthos zal opnieuw een luisterboek maken van de nieuwe acht verhalen en betaalt ook de honoraria van 250 euro per verhaal.

Omdat er geen radio-uitzending meer is, is de stringente lengte van 1600 woorden losgelaten. De nieuwe verhalen zijn tussen de 1600 en 2500 woorden. Het thema is vrij – als het maar spannend is en voorgelezen kan worden door één stem. De volgende acht auteurs zijn uitverkoren: René Appel, Patricia Snel, Isa Maron, René van de Meerakker, Rob Bakker, Melissa Skaye, Marcella Kleine en Chris Rippen.

Of er een deel 3 komt van deze korteverhalenreeks, is onbekend.

Buitenaardse materie (nieuws, 2019)

Michael Crichton doet een Ludlummetje



Hoewel al ruim elf jaar niet meer onder ons, verschijnen er nog steeds boeken onder de naam Michael Crichton. De Amerikaanse schrijver, bedenker van Jurassic Park, treedt daarmee in de voetsporen van Ludlum en Tom Clancy die na hun dood nog steeds publiceren. 

De klassieker De Andromeda Crisis krijgt na ruim een halve eeuw een vervolg. Bij Luitingh-Sijthoff verschijnt in februari 2020 De Andromeda Evolutie. Hoewel de naam van Michael Crichton groot staat afgedrukt op de cover, is - het laat zich raden - het schrijfwerk niet van hem afkomstig. De tekstverwerker werd gehanteerd door de nu 41-jarige Daniel H. Wilson, auteur en robotica-ingenieur.

In De Andromeda Evolutie heeft een Braziliaanse onderzoeksdrone een bizarre, buitenaardse materie in het midden van de jungle ontdekt: een microbe die blijkt te groeien, evolueren zelfs.

Het Wildfire-team – samengesteld uit briljante wetenschappers, AI-ingenieurs en astronauten – zal de quarantainezone moeten bereiken, het element dienen te vinden en moeten uitzoeken hoe ze het kunnen stoppen, want deze nieuwe Andromeda-evolutie zal anders al het leven zoals wij het kennen vernietigen…

Met De Andromeda Crisis, de eerste thriller die hij onder eigen naam schreef, brak Michael Crichton in 1969 door. Het werd een bestseller en voor een kwart miljoen dollar verkocht de auteur de filmrechten. Robert Wise maakte er een succesvolle film van.

In deze klassieker keert een onbemande satelliet terug naar de aarde. Twee mannen treffen bij de landingsplaats, een gehucht met 48 inwoners, slechts lijken aan... en ook zij sterven. De satelliet blijkt besmet met een uiterst dodelijk virus.

Michael (John) Crichton (1942-2008). volgde een studie antropologie aan Harvard University en studeerde summa cum laude af. In het collegejaar 1964-1965 was hij als gastdocent verbonden aan het Engelse Cambridge University. Na zijn terugkeer in de Verenigde Staten begon Crichton aan een studie medicijnen. In 1969 voltooide hij zijn opleiding aan Harvard Medical School.

Al tijdens zijn studententijd probeerde hij geld te verdienen met het schrijven van boeken. Zijn pennenvruchten werden onder het pseudoniem John Lange of Jeffrey Hudson gepubliceerd. Het eerste boek dat Crichton onder zijn eigen naam uitbracht, De Andromeda crisis, werd meteen in 1969 een bestseller. Sindsdien is Michael Crichton uitgegroeid tot een van de best verdienende auteurs ter wereld. Volgens het Amerikaanse blad Forbes bedroeg zijn jaarinkomen in 1998 zo'n slordige 65 miljoen dollar.

Crichton, die vijf keer trouwde, overleed 4 november 2008 op 66-jarige leeftijd aan kanker.

Uitzichtloze situatie (nieuws, 2019)

Jacob Vis schrijft thriller over hoofdpijndossier IS-vrouwen 



Misdaadauteur Jacob Vis, die vorige maand onterecht de Gouden Vleermuis niet kreeg toegekend, is een schrijver die met enthousiasme en passie actuele onderwerpen bij de horens vat. Nu heeft hij zijn zinnen gezet op een thriller over de terugkeer van IS-vrouwen naar Nederland. Nog steeds een hoofdpijndossier voor het kabinet, ook al hoeft de regering van de rechter zich niet in te spannen om IS-vrouwen en hun kinderen op te halen uit kampen in Noord-Syrië.

De kroonprins, is de titel van het nieuwe spannende boek van Jacob Vis. Op de website van zijn uitgever Ellessy meldt de schrijver dat de hoofdpersoon een jonge historica is, Julia Wevers genaamd. Zij is verliefd op Ahmed al Rachid, een topmarinier, die naar later blijkt een vooraanstaande IS-strijder is en jarenlang als 'mol' een voorbeeldig leven leidt.

Ahmed is de beoogd opvolger is van de Grote Leider van Islamitische Staat. Daar komt voorlopig niets van, want hij zit een lange gevangenisstraf uit nadat hij 'de moeder aller aanslagen' heeft gepleegd.

Julia legt zich niet neer bij hun uitzichtloze situatie. Ze doet met hulp van de AIVD een promotieonderzoek naar Nederlandse vrouwen die hun geliefden volgden naar het Kalifaat van IS. Ze hoopt met haar onderzoek de regering te bewegen die vrouwen met hun kinderen terug te halen naar Nederland en ze te verlossen uit hun Koerdische concentratiekampen waar ze, verlaten door man en vader, jarenlang gevangen zitten.

En ze hoopt met die repatriëring clementie en vervroegde vrijlating van haar geliefde Ahmed te bewerkstelligen. Dat laatste gebeurt inderdaad, maar om een totaal andere reden dan Julia denkt. Jacob Vis: 'In dit verhaal komt een aantal personages terug uit Don Quichot, mijn voorlaatste boek.'

Michael Berg - Ik zie je (2019)

Als de hersens zijn ingeslagen begint het verhaal echt 



(Door Hans Knegtmans)

Carol Brodie, de hoofdpersoon van Ik zie je, heeft besloten er twee maanden tussenuit te piepen. Dat is, in haar eigen woorden, 'om de accu op te laden en een eind te maken aan jaren somberen'. Dit klinkt als een serieuze kwestie en terecht.

Om me te beperken tot het topje van de ijsberg: na drie succesvolle romans kampt Brodie al vijf jaar met een onvervalste writer's block. Keer op keer moet ze erkennen dat de paar pagina's van gisteren rommel zijn om je diep voor te schamen.

Ook op andere fronten is haar leven geen succes. Haar (gehuwde) vrijer Simon is een middelbare zelfvoldane kwast, en moeder een benepen zeur. Vader was een schat, maar is veel te vroeg aan kanker overleden. De psychotherapeut die ze bezoekt, sleept met wisselend succes het ene medicijn na het andere aan. Brodie lijkt niet voor het geluk geboren te zijn.

De schijterige onzekerheid van de antiheldin is voor de lezer geen pretje.

Het hoeft geen betoog dat zo iemand niet een-twee-drie 'de accu opgeladen' heeft. Vakantie houden is een kunst die ze nauwelijks beheerst, zelfs als de omgeving - de prachtige Mont Ventoux in de Provence - daar uitdrukkelijk toe noodt.

Niet dat ze zich opsluit in haar riante huurvilla, maar haar bezorgdheid speelt haar parten in de sociale omgang. Zo wordt een onbekende leeftijdgenote die ze aanvankelijk slechts kent als een aantrekkelijke jonge vrouw die naakt baantjes trekt in het zwembad, zonder goede reden iemand waarover ze zich zorgen moet maken. 'Wie is de vrouw? Is ze alleen? Wat doet ze voor de kost of hoeft ze niet meer te werken?'

Voor de lezer is die schijterige onzekerheid geen pretje, maar het laat zich raden dat Brodie vooral haar eigen leven verpest. De auteur doet er nog een schepje bovenop door zijn antiheldin met ongeloofwaardige regelmaat naar de rosé en sigaretten te laten grijpen. 'Morgen stop ik.' Zei de vrouw die ons ook heilig beloofde morgen met haar nieuwe roman te beginnen.

Het duurt meer dan honderd pagina's tot het verhaal eindelijk op gang komt. De zwemster, die zich Ilse Graf noemt, slaat een ongenode man met een beeldje de hersens in. Carol kent de werkelijke toedracht, maar praat zichzelf aan dat het incident te wijten was aan 'een ongeluk, zelfverdediging of noodweer'. Niet iedereen deelt haar mening.

Opmerkelijk genoeg stijgt in de resterende hoofdstukken niet alleen de spanning, maar ook de kwaliteit van het verhaal. Dan zien we ook - eindelijk - dat Michael Berg in ieder geval niet zijn vermogen verloren heeft een spannende intrige te bedenken.

Michael Berg - Ik zie je. Uitgeverij The House of Books, 336 pag.

Deze recensie, met toestemming van de auteur overgenomen, verscheen eerder in Het Parool.