Sean French (interview, 2003)

'Alleen schrijven is net als vreemdgaan'

Nadat begin 2003 zijn vrouw en 'partner in crime' Nicci Gerrard succesvol debuteerde met de roman De onderstroom, gaat nu ook Sean French, de mannelijke helft van het thrillerduo Nicci French, even solo. Na twee 'experimentele' romans onder eigen naam moet French' jongste, Dit is het begin, worden beschouwd als een doorstart. 'Ik was benieuwd of ik nog als een man klonk.'

(Door Peter Kuijt)

LONDEN _ Sean French is blij met de redding uit een lunch met uitgever en literaire agenten. Puft: 'Als ik blijf zitten, blíjf ik eten.' Zijn vrouw Nicci Gerrard, nog immer moeizaam bewegend nadat ze in februari haar rug brak bij de val van een paard, neemt de honneurs waar. Als hij een uur later per mobieltje informeert hoe ver ze gevorderd zijn, blijkt het gezelschap nog te tafelen. 'Wat decadent', smaalt hij.

French, verscholen achter een plastic beker waar de cappuccino uit schuimt, straalt als hij de straten bij de Londense vleesmarkt binnen een mum van tijd blank ziet staan. 'Regen! Eindelijk! Bij ons in Suffolk is al het groen al bruin.'

Maar het lagedrukgebied boven de Britse hoofdstad is niet het gespreksonderwerp. De 44-jarige auteur wordt verzocht of hij zijn gedachten wil laten gaan over zijn roman Dit is het begin. Een literaire exercitie ditmaal, met slechts een vleugje thriller. Het is het verhaal van de 26-jarige Mark Foll, een Londenaar die aanvankelijk de passiviteit tot deugd heeft verheven. Een lege beurs dwingt hem te gaan werken bij een callcenter van waaruit hij mensen bestookt met aanbiedingen voor zo'n klotetimesharing project of anders dubbele beglazing.

Foll stapt over naar verzekeringsmaatschappij Waverley waar hij tweemaal zo veel kan verdienen en waar potplanten in de kantoortuin staan. Hij werkt naar zijn eigen volle tevredenheid op de afdeling claims totdat een onenightstand hem opjut het hogerop te zoeken. Hij mág hogerop en met de verzuurde veteraan Giles Buckland wordt Foll erop uitgestuurd om te onderzoeken of de gezondheidsklachten van bewoners van het dorpje Marston Green daadwerkelijk worden veroorzaakt door de vuilverbrandingsinstallatie Marshco, een cliënt van Waverley. Foll komt er tot zijn ontzetting achter dat een groot aantal inwoners van het dorp lijden aan bekende en minder bekende vormen van kanker. Het kwaad lijkt van Marshco te komen. Folls passiviteit wordt verdrongen door zijn geweten, cynisme maakt plaats voor compassie: kiest hij voor zijn baas of voor zieke dorpsbewoners? En stroken zijn gevoelens voor de activiste met borstkanker wel met de belangen van zijn bedrijf?

Duwtje

Nederland is het eerste land waar Dit is het begin wordt gepubliceerd. 'De vertaling is twee à drie maanden eerder dan de Engelse uitgave', zegt French. 'Omdat jullie Nederlanders zo goed de vreemde talen beheersen zijn er veel die ook naar de Engelse editie grijpen. Dat wil de Nederlandse uitgever ondervangen, vandaar dat de vertaling veel eerder uitkomt. Het laatste boek van Nicci en mij, De verborgen glimlach, is bij jullie ook al enkele maanden uit, maar wordt bij ons pas komend voorjaar gepubliceerd.' Hij lacht: 'Nederland loopt zo ver voor dat het volgend jaar zonder een nieuwe Nicci French moet doen.'

Dit is het begin is de eerste roman van French sinds hij met zijn echtgenote hun succesvolle reeks opbouwde. 'Voordat wij begonnen had ik al twee romans geschreven: The Imaginary Monkey en The Dreamer of Dreams. Na die tweede wist ik eigenlijk niet meer welke kant ik op moest. En op dat moment suggereerde Nicci om samen Het geheugenspel te schrijven. Sindsdien hebben we er zes of zeven aan een stuk gemaakt. Maar we voelden allebei dat we ook nog zelf boeken wilden schrijven. Na onze voorlaatste, De bewoonde wereld, zijn we er beiden aan begonnen. Tegelijkertijd, maar Nicci schrijft twee keer zo snel als ik, zij was een jaar eerder klaar.' Grijnzend: 'Dat geeft wel aan hoe wij samenwerken. Ik heb altijd een duwtje nodig.'

French denkt dat Nicci's soloroman De onderstroom voor zijn vrouw als 'een bevrijding' moet zijn gekomen. 'Zij had nog nooit eerder alleen een boek geschreven.' Voor de mannelijke partner was juist schrijven als Nicci French een openbaring. 'Onder een andere naam publiceren, betekende dat ik op een andere manier kon schrijven, als een vrouwelijke auteur verhalen maken, op een wijze die ik alleen nooit gedaan zou hebben. En nu dacht ik mezelf weer eens op te zoeken door even solo te gaan. Ik was benieuwd of ik na die Nicci French-romans veranderd was. Of ik nog als een man zou klinken.'

Waar Nicci French volgens French 'een direct emotionele stem' heeft, is hijzelf meer afstandelijk. 'Als man kun je je makkelijker afzonderen dan een vrouw. Als je als vrouw ergens alleen op een terrasje zit, wordt er naar je gekeken, wordt er makkelijker een praatje met je aangeknoopt. Je kunt als vrouw niet anoniem blijven. De heldin uit een Nicci French-thriller overkomt altijd iets. In een Sean French-boek moet de held juist actief zijn, zelf zijn weg bepalen.'

Elk mens kent wel een aantal sleutelmomenten waarop hij zijn leven een andere wending geeft, beweert de schrijver. French: 'Negenennegentig procent van mijn leven heb ik lijdzaam afgewacht, maar tijdens die ene procent pakte ik wel de cruciale sleutelmomenten eruit. Ik heb er tot dusver zo'n vijf gehad, denk ik. Een ervan was toen ik Nicci ontmoette. We kenden elkaar maar zes weken toen we besloten te gaan trouwen. In mijn boek is Mark aanvankelijk erg passief, hij zat, zoals ik het verwoord, aan de waterkant te wachten tot er een lijk voorbij kwam drijven. In mijn boek stel ik ook de vraag: moet je geduldig blijven wachten, of een daad stellen als je intuïtief weet dat het moment daar is?'

Toen hij op de helft van zijn roman was, gaf hij het zijn vrouw te lezen. 'Ze reageerde heel anders dan op mijn bijdragen aan de Nicci French-thrillers. Want aan die boeken schrijft zij ook. Nu gaf ze bijna afstandelijk commentaar.' Hij herinnert zich nog het moment dat hij het debuut van zijn vrouw las. 'Ik wist niet hoe te reageren. Moest ik enthousiast zijn of bezorgd? Ik vond De onderstroom zó goed, maar de toon was zó anders. Ik vroeg me af of we nog wel in staat zouden zijn samen thrillers te schrijven.'

French liep al jaren rond met de intrige voor zijn roman. Zijn broer, die arts is, bracht de auteur op het idee voor Dit is het begin. 'Hij had over de bombardementen op Londen in de Tweede Wereldoorlog gelezen. Er deden toen geruchten de ronde dat de Duitsers alleen arbeiders- en joodse wijken als doelwit hadden gekozen. En als je op een kaart keek waar de inslagen waren, dan leek dat ook zo. Maar uiteindelijk bleek het gewoon toeval dat veel bommen daar vielen. Verzekeringsmaatschappijen laten zich wel leiden door die cijfers. Ze kijken naar de statistieken, de puinhopen van het menselijk leven, en berekenen de premies. Een verzekering is als het ware een ontmoetingspunt tussen wiskunde en de mens.'

'Als er ergens een vervuiling is in een gebied waar een fabriek staat, dan wordt er al snel naar dat bedrijf gewezen. Helemaal als er in de directe omgeving veel mensen ziek zijn. Maar er valt met geen mogelijkheid te bewijzen dat al die kankergevallen worden veroorzaakt door de fabriek. Ik wilde een verhaal schrijven met een wat eerlijker kijk op dit soort zaken. In ieder geval anders dan dat soort films als Erin Brockovich, waarin Julia Roberts als alleenstaande moeder het opneemt tegen een gif lozende fabriek.'

Scheiding

French zegt alles in het werk te hebben gesteld om de hoofdpersoon, cynicus Mark Foll, zo min mogelijk op hem te laten lijken. 'In mijn eerste twee boeken, echt vreemde experimenten, zaten autobiografische elementen. In mijn laatste roman zit het er ook een beetje in. Het proces van Marks groeien naar volwassenheid lijkt wel een beetje op dat van mij. Aan de andere kant is Mark veel dapperder dan ik. Zoals de manier waarop hij zich overal tegenaan bemoeit, dat zou ik niet durven. Hij is naïever dan ik.'

De stijl in Dit is het begin is wat rauwer dan we van Nicci French gewend zijn. Sean French neemt geen blad voor zijn mond. Hij lacht: 'In Nicci's roman De onderstroom komt nauwelijks grof taalgebruik voor. En dat is nou zo eigenaardig. Van ons tweeën is Nicci degene die thuis het meeste vloekt.' Een ander verschil tussen hem en Nicci is dat zijn vrouw meer vertrouwen heeft in de mensheid dan hijzelf. 'Zij leeft op hoop. Zij vindt het tragisch als iets mislukt. Ik daarentegen haal mijn schouders op: wat had je dan verwacht?'

In zijn boek heeft French ook willen weergeven hoe het er in zijn ogen op de meeste kantoren aan toe gaat. Als journalist voor The Sunday Times en New Statesman heeft hij een flink aantal jaren door kantoortuinen gestruind. 'Ik haat kantoren, maar ze fascineren wel. Het heeft zijn eigen dynamiek, met carrièrejagers en mislukkelingen. Er is een machtsstructuur die bepaalt wie wordt gestraft en wie wordt beloond. Soms mis ik het wel: de roddels, de vriendschappen. Schrijven is niet altijd een pretje. Een heel jaar in een kamertje werken aan een roman. Het is soms net een gevangenis. Ik heb nu maar één collega en dat is Nicci. Negentig procent van de tijd is het fantastisch met haar en de overige tien echt afschuwelijk. Dat is wanneer het boek niet wil vlotten. Dan hebben we beiden een slechte tijd.'

French beschrijft het werken aan de soloroman tussen de thrillers De bewoonde wereld en De verborgen glimlach als een grote 'ommekeer' in zijn leven. 'Net zo'n sensatie als een scheiding of iemand in je familiekring die doodgaat. Het leek alsof we beiden een affaire hadden met iemand anders. In je eentje schrijven had iets van vreemdgaan in zich.'

Ontrouw zijn heeft ook wel iets spannends, erkent French. Beide echtelieden gaan ook naast hun French-thrillers door met hun soloprojecten. Het duo is zojuist weer begonnen aan een nieuwe misdaadroman. Ook deze nieuwe Nicci French zal een vrouwelijke stem hebben. French: 'We zijn al wel aan het filosoferen hoe het zou zijn als we een man zouden nemen als hoofdrol. Misschien komt zo'n thriller er wel.'

De schrijver wacht enigszins gespannen de kritieken op zijn 'debuut' af, zegt hij. 'Ik heb ook recensies geschreven. In journalistiek Engeland kun je naam maken door in je besprekingen auteurs af te slachten. Toen ik net was begonnen, heb ik me daar ook schuldig aan gemaakt. Als ik nu recensies teruglees, voel ik me afschuwelijk. Ik ging mijn boekje ver te buiten. Ik kan er vergif op innemen dat ik zelf ook wel zulke slechte kritieken krijg. Maar ik zal het als een echte man ondergaan...'

Sean French - Dit is het begin. Uitgeverij Anthos, 303 pag. (foto auteur: Peter Kuijt)