Dan Brown (achtergrond, 2005)

Het geheim van de vele mysteries

(Door Peter Kuijt)

De titels eindigen op Geheim, Mysterie, Complot of Code. En het zijn allemaal thrillers die óf doen 'denken' aan De Da Vinci Code óf de Spaanse dan wel Duitse variant van Dan Browns megaseller heten te zijn. Onze Lieve Heer kent vele vreemde kostgangers en de Amerikaanse schrijver van de religieus getinte thriller telt even zoveel na-apers.

Zo vlak voor de Maand van het Spannende Boek zijn de Dan Brown-klonen niet aan te slepen. Een kleine greep uit de recent verschenen stapel thrillers: Uitgeverij Sirene bracht Het Sindone Complot op de markt, het debuut van de Spaanse journaliste Julia Navarro. Ze schreef over twee gewetenloze broederschappen die het hebben voorzien op de heilige lijkwade van Christus. Navarro's debuut werd een bestseller in haar geboorteland en verdrong De Da Vinci Code van de eerste plaats in de toptien.

Bij The House of Books kwam De Einstein Code uit, geschreven door de Amerikaanse econoom Adam Fawer. Een gokverslaafde stemt ermee in een nieuw medicijn uit te testen en krijgt van de weeromstuit onverklaarbare visioenen van heden, verleden en toekomst. Volgens de uitgever bedacht Fawer een mix van De Da Vinci Code en de film Kill Bill, 'een van de briljantste thrillerdebuten van de laatste tijd'.

Het Sixtijnse Geheim van Phillip Vandenberg en Het Michelangelo Mysterie van Paul Christopher lijken qua thematiek wel heel erg op elkaar. Vandenberg verzon een geheimzinnige code die tijdens restauratiewerkzaamheden aan de Sixtijnse Kapel aan het licht komt. De vraag rijst waarom Michelangelo dit raadsel in zijn fresco's heeft verwerkt. En Christopher schreef een thriller vol over het legendarische aantekenboek van de oude meester, dat bij toeval door een studente kunstgeschiedenis wordt gevonden en die vervolgens moet rennen voor haar leven. Uitgever Karakter meldt over Het Sixtijnse Geheim: 'Na Leonardo's geheim in De Da Vinci Code wordt nu ook Michelangelo's raadsel opgelost'.

Recept

Uitgevers struikelen over elkaar heen in het onder de aandacht brengen van hun historische thrillers. De Duitse schrijver Andreas Eschbach schreef Het Messias Mysterie in 1998, dus lang voordat Dan Brown met zijn boek op de proppen kwam. Hij vindt de vergelijkingen met zijn Amerikaanse collega prima. 'Het jaagt de lezers in ieder geval niet weg.' Uiteraard vindt hij zijn eigen boek beter. 'De Da Vinci Code is een overdosis Big Macs. Na het lezen voel je je leeg en uitgeput.'

Rienk Tychon, de uitgever bij Luitingh die Dan Brown 'ontdekte', is het niet eens met Eschbach. 'Er is maar één J.K. Rowling, één John Grisham en er is ook maar één Dan Brown.' Zo is er ook maar één Nicci French, vindt hij. 'Maar ja, toen die succes kregen met hun boeken, gingen uitgevers op de omslagen van hun psychologische thrillers ook ineens stenen engelen afbeelden.'

Drie jaar geleden kreeg Tychon voor het eerst een boek van Brown onder ogen: Angels & Demons. Hij bracht het boek uit onder de titel Het Bernini Mysterie. Het boek was een 'slow starter' en steeg pas in het kielzog van De Da Vinci Code' naar grote verkoopcijfers.

Tychon: 'Donna Tartt was een hype. Dan Brown is de hype voorbij. Hij zorgde voor het grootste succes ooit van een boekvertaling in Nederland. In januari 2004 kwam De Da Vinci Code uit, vijftien maanden later zijn er 1 miljoen exemplaren verkocht. 'Met Het Bernini Mysterie zitten we op 450.000 exemplaren en bij Het Juvenalis Dilemma staat de teller inmiddels op 250.000.'

Tychon zag het succes gekopieerd worden. 'Een boekhandelaar vertelde laatst dat hij in de zomeraanbiedingen van de uitgeverijen kon kiezen tussen twintig Da Vinci-klonen.' Hij heeft de boeken die nu door zijn concurrenten op de markt worden geslingerd ook op zijn bureau gehad en allemaal afgewezen, zegt hij. 'Niets ten nadele van mijn collega's, maar die thrillers zijn niet zo goed als het boek van Brown. Ze geven auteurs uit die van hetzelfde recept een maaltijd proberen te maken: stop wat kunstgeschiedenis, een geheim dagboek en wat religie in de blender en hup, je hebt een bestseller. Maar zo werkt het dus niet.'

De uitgever denkt niet dat Browns vierde thriller, zoals eerder aangekondigd, dit najaar zal verschijnen. 'Met veel slagen om de arm wordt dat op zijn vroegst het voorjaar van 2006.' Voorlopig heeft hij zijn handen vol aan wat er van en over Dan Brown en zijn boek is verschenen. De recente verkettering van De Da Vinci Code door het Vaticaan kwam niet ongelegen, geeft hij toe. 'Ik hoorde laatst een Engelse uitgever, die Brown niet in zijn fonds had, flink brommen. Hij mopperde dat net nu de storm rond het boek was gaan liggen het Vaticaan ineens aan boord van de marketingcampagne was gestapt.'