Hector Macdonald (interview, 2000)

'Ik ben slecht in spelletjes'

Hector Macdonald is net 27 en nu reeds bestempeld als 'het nieuwe mannelijke gezicht van de Britse literatuur'. Zijn debuut The Mind Game'was al vóór verschijnen een hit: de vertaalrechten zijn verkocht aan vijftien landen en de producent van Trainspotting ging met de filmrechten aan de haal. De schrijver is nog beduusd van het snelle succes. 'Ik wou alleen maar weten of ik een boek kón schrijven.'

(Door Peter Kuijt)

AMSTERDAM _ Hector Macdonald weet niet hoe hij een kikker moet koken. Zegt-ie. Chinese koks kunnen het wel. Die gooien een kikvors niet pardoes in een pan kokend water, want daar springt hij meteen weer uit. Nee, ze beginnen met koud water en laten de temperatuur langzaam stijgen. Met bedrog en manipulatie krijg je een kikker gaar.

Macdonald is bedreven in de keuken, zegt-ie, maar aan het bereiden van een groene spring-uit-'t-water waagt hij zich niet. En toch geeft die culinaire handigheid weer waar het in zijn exotische thrillerdebuut The Mind Game in feite om draait: vals spel en fopperij op het scherpst van de snede. Macdonald: 'Ik beken: ik ben slecht in spelletjes.'

Macdonalds met vaart geschreven, van talrijke subplotjes voorziene en derhalve moeilijk terzijde te leggen thriller ligt in de Nederlandse boekwinkels ruim vier maanden voor het verschijnen van de Britse en Amerikaanse uitgave. En dat wil uitgeverij Vassallucci weten ook: op een van de eerste pagina's wordt nog eens trots gewezen op de snelle publicatie. De Engelse titel staat groot afgedrukt op het omslag, de Nederlandse vertaling, Het emotiespel, zweeft eronder, klein en tussen haakjes. 'Een goede titel moet je intact laten', verklaart uitgever Oscar van Gelderen. Hij is niet bang dat lezers die een Nederlandstalig boek zoeken The Mind Game links zullen laten liggen. 'Ik weet zeker dat het boek in de winkel de juiste plek zal krijgen.'

Het emotiespel is overigens niet eens zo'n beroerde vertaling. Een 'emotie-experiment' is waaraan hoofdpersoon Ben Ashurst, een Oxford-student, zich onderwerpt. Hij doet dat op verzoek van de charismatische professor James Fieldhead van de Zoölogiefaculteit, die het nog nauwelijks door de wetenschap ontgonnen terrein van de menselijke gevoelens in kaart wil brengen. De beloning lijkt lucratief: drie weken bivakkeren onder de tropische Keniaanse hemel met cocktails en de mooie, blonde Cara aan zijn zijde. Het enige wat Ben hoeft te doen is op zijn schedel een apparaatje te laten aanbrengen, dat zijn emoties registreert.

The Mind Game heet een thriller te zijn en dat heeft natuurlijk als consequentie dat het spel lang niet zo leuk is als Ashurst had gehoopt. De bijna irritant naïeve student komt in tal van hachelijke situaties terecht, Fieldhead heeft - zo blijkt achteraf - het experiment niet louter in naam der wetenschap opgezet en zijn geliefde Cara weet manipuleren tot een kunst te verheffen. Zij weet, kort gezegd, wel hoe ze een kikker moet koken.

Impact

De 27-jarige schrijver is bezig aan zijn eerste promotietour. Hij is lichtelijk nerveus, praat snel, lacht verlegen. Hij is net terug van een radio-interview en is nog steeds onder de indruk van de intimiderend grote microfoon voor zijn neus. 'Mijn hartslag was onrustbarend hoog tijdens het interview. Heel gek, want het was net zo'n gesprek als wat ik nu voer. Maar ik bleef gefixeerd op dat grote ding voor mijn neus. Gelukkig was het niet 'live'.'

Tijdens zijn studio biologie aan de universiteit van Oxford kreeg hij het idee voor een boek over een 'emotie-tester'. 'Emoties zijn eigenlijk een van de weinige gebieden die nauwelijks wetenschappelijk onderzocht en getest zijn. We bestuderen uitgebreid DNA-structuren, maar emoties laten we links liggen. De theorie is dat menselijke emoties de vrouwen toebehoren, ze komen voor in damesromans, maar ze hebben geen plaats in de wetenschap. Maar als je kijkt naar wat emoties doen, hoe centraal ze staan en wat voor impact ze hebben op onze manier van leven, onze toekomst, dan is dat gek dat er in de wetenschap niet meer mee gebeurt. Aan die paradox heb ik mijn verhaal opgehangen. Daarna verzon ik de karakters eromheen en de plot.'

Onverbloemd zegt de auteur dat het zijn doel was 'een nieuw soort thriller' te creëren. 'De boodschap dat de wetenschap een apparaat zou kunnen uitvinden dat ons gevoel kan beïnvloeden, was daaraan ondergeschikt. Er gaapt een gat in de Engelse thrillermarkt. Een snel geschreven roman die lezers tevens aan het denken zet over zoiets 'sophisticated' als emoties was er eigenlijk nog niet. Het boek zal zowel mannen als vrouwen aanspreken. Ik heb een boek geschreven, dat ik zou willen lezen, maar ik heb van veel vrouwen bij uitgeverijen gehoord dat de roman ook hen heeft geraakt. In tegenstelling tot de conventionele thrillers als die van Jack Higgins en Tom Clancy komt er nauwelijks geweld in voor, de dreiging is er wel. Bovendien concentreert het zich op de onderlinge verhoudingen tussen de drie belangrijkste karakters: Ben, Fieldhead en Cara. Zoiets vind je niet zo gauw in de techno-thrillers van Clancy.'

Natuurlijk zou Macdonald het toejuichen als lezers gaan nadenken over zoiets onwaarachtigs als een geïmplanteerde emotie-machine. 'Het is een onwaarschijnlijk toekomstscenario, dat ik heb geschetst. Maar het kan nooit kwaad eens je gedachten te laten gaan over de gevolgen van zo'n apparaat: je zou er totale controle mee kunnen uitoefenen, maar zo'n stukje vernuft zou ook een populair gebruiksartikel kunnen worden. Maar nogmaals: ik wil met dit boek geen preek afsteken, het gaat mij om het verhaal.'

Cultuurschok

The Mind Game is in de ik-persoon geschreven. Maar we moeten geenszins er vanuit gaan dat de held Ben Ashurst het spiegelbeeld is van zijn schepper, zegt de auteur. 'Hij ziet er beter uit, maar daarentegen is hij veel naïever dan ik', grijnst Macdonald. 'Hij is erg onschuldig. Zonder iets van de plot te verklappen, is het belangrijk dat hij tot ver in het boek ook zo argeloos blijft. Hij heeft geen flauw idee wat er aan de hand is. Ashurst is een jongen die opgegroeid is in een 'middle class'-gezin op het Engelse platteland, die het tot Oxford geschopt heeft, maar nog steeds niet volwassen is geworden.'

De studie in Oxford is zo'n beetje het enige wat Macdonald met Ashurst gemeen heeft. De auteur is een globetrotter in de ware zin des woords. Hij werd geboren in Nairobi als zoon van een ontwerper van computersystemen en een kunsthistorica. Tot zijn dertiende woonde hij in Kenia, onder andere op een jacht in de haven van Mombasa, totdat zijn ouders vonden dat hij een goede opleiding moest volgen en hem naar Eton stuurden. 'Dat was een cultuurschok: van een permanente hittegolf verhuizen naar een koud en vochtig Engeland, waar de kinderen praatten over iets onbekends als Duran Duran, Wham! of E.T.'

Op zijn achttiende vertrok hij naar Brazilië om er 'something completely different' te doen: hij gaf een jaar lang Engelse les te geven aan dorpskinderen in het Amazonegebied. Kwam terug naar Engeland om biologie te studeren, om vervolgens tot de ontdekking te komen dat het zakenleven de wereld deed draaien. Hij werd 'strategisch adviseur' voor diverse bedrijven, die hem standplaatsen als Londen, Parijs en Amsterdam bezorgden. Tussendoor behaalde hij ook nog zijn vliegbrevet, reisde door Indonesië en hielp in Zuid-Afrika met het opzetten van een wildpark in het Kalahari-gebied. Je moet toch wat.

Macdonald zegt dat het schrijven hem het Afrikaanse gevoel uit zijn jeugd weer teruggaf. 'Ik voelde me er heerlijk bij. Ik kon mijn eigen gang gaan. Er was geen baas die me vertelde hoe ik te werk moest gaan. Ik mocht het allemaal zelf uitvinden. Het was net als in Kenya, waar je als kind op eigen houtje steeds meer van de natuur leerde ontdekken.'

Het snelle succes van zijn boek vindt hij fantastisch en wonderbaarlijk. 'En dan te bedenken dat ik ben begonnen met dit boek om de vrije tijd na mijn werk op te vullen en om uit te vinden of ik ook kón schrijven. Op de lagere school is me namelijk verteld dat ik niet creatief genoeg was om een verhaal te verzinnen. Ga wiskunde studeren, zeiden mijn leraren, daar ben je veel beter in. Ik had ook nooit gedacht dat het manuscript ook daadwerkelijk uitgegeven zou worden. Maar ik heb ontzettend veel geluk heb gehad met het vinden van een goede agent die mijn boek wilde slijten aan uitgevers. Er zijn ontzettend veel schrijvers die hun debuut nooit gepubliceerd zien.'

Sexy

Een beginner is hij, dat wil Macdonald graag benadrukken. 'Mijn kracht ligt in het verzinnen van ingewikkelde plots. Ik kan een verhaal vertellen, daar twijfel ik niet over. Ik kan ook geloofwaardige karakters creëren. Maar ik ben nog steeds aan het leren hoe ik gevoelens moet beschrijven, hoe ik mooi kan weergeven dat de zon ondergaat. Ik had bijvoorbeeld moeite om een belangrijke, intieme scène tussen Ben en Cara goed op papier te krijgen. Dat gedeelte heb ik vaak herschreven.'

Hij heeft wel een verklaring voor de gretigheid waarmee uitgevers op zijn debuut intekenen. 'Het is een universeel boek. Ook al stipt het enkele wetenschappelijke theorieën aan, het verhaal draait om die ene jongeman die in opwindende doch hachelijke situaties verzeild raakt en met wie iedereen zich kan identificeren. Iedereen kan de angst aanvoelen die hij voelt en het plezier ondergaan dat hij beleeft.'

Als The Mind Game zo'n grote hit wordt als de uitgevers beloven en de film 'zo sexy' wordt als de producent zegt dat het boek is, komen er vanzelfsprekend meer 'Macdonalds' op de markt. De schrijver werkt inmiddels hard aan een tweede boek, The Hunting Ground, dat gesitueerd is in de Zuid-Afrikaanse wildernis. 'Ik wil thrillers schrijven, die spannend zijn, maar ook echt het hart raken. Ik denk niet dat mensen met deze verveeld zullen raken.'

Hector Macdonald - The Mind Game (Het emotiespel), uitgeverij Vassallucci, 325 pag.