John Grisham - Het laatste jurylid (2004)

Grisham is weer bijna de oude

(Door Peter Kuijt)

Het 13e Jurylid. De Jury. Het Jurylid. Het oordeel van de jury. Grand Jury. The Runaway Jury. Er zijn de laatste jaren nogal wat thrillers verschenen waarvan de titel rechtstreeks verwijst naar het Amerikaanse rechtssysteem waarin leken zich uitspreken over 'schuldig' of 'onschuldig'. 

Het zijn niet allemaal even spectaculaire misdaadromans. Het bange vermoeden rees dan ook dat John Grisham, de meester van de legal thriller, op het nauwelijks bevredigende peil van zijn laatste boeken zou blijven steken, toen hij de weinig originele titel Het laatste jurylid voor zijn jongste roman had bedacht. Maar die angst is onterecht. De voormalig advocaat is weer bijna op het niveau van zijn eerste broeierige bestsellers.

Grisham keert terug naar het plaatsje Clanton in de staat Mississippi, daar waar zijn debuut De Jury (1989), zich ook al afspeelde. Het is het begin van de jaren zeventig. Alles is dan nog netjes en overzichtelijk: er is een duidelijke scheiding tussen blank en zwart, rijk en arm. Het woord 'integratie' moet nog worden bedacht en de Amerikanen zouden Vietnam wel eventjes van alle communisten ontbladeren. Clanton is een 'vredig stukje aarde, met mensen die christenen waren of dat beweerden te zijn'. Het plaatsje kent wel zijn eigen criminele familie, de Padgitts, maar die wonen op een eilandje en bemoeien zich met hun eigen lucratieve zaken.

Een gruwelijke moord schudt het plaatsje wakker. De jonge weduwe Rhoda Khassellaw wordt voor de ogen van haar twee kleine kinderen in haar huis verkracht en vermoord. De dader wordt meteen gepakt: het is Danny Padgitt. Reikhalzend ziet Clanton uit naar zijn proces: het is alom bekend dat de familie Padgitt er niet voor terugdeinst om juryleden om te kopen of te chanteren. De jury acht Padgitt schuldig, maar komt niet zover dat ze Padgitt tot de doodstraf veroordeelt. Het wordt levenslang, hetgeen in de praktijk betekent dat hij na een tiental jaren vervroegd wordt vrijgelaten. Als Danny eenmaal vrij is, worden de juryleden een voor een naar het hiernamaals geholpen. Het vermoeden rijst meteen dat Danny achter de moorden zit, maar Grisham is vakman genoeg om een alleszins bevredigende draai aan het verhaal te geven.

De auteur vertelt het verhaal vanuit de ogen van Willie Traynor, een jonge journalist die net eigenaar is geworden van de Ford County Times, het plaatselijke sufferdje dat het vooral moet hebben van pagina's lange necrologieën van betreurde Clantonezen. De langharige Traynor doet alles wat God in Mississippi verboden heeft: hij draagt jeans, is tegen de oorlog in Vietnam, voor gelijke rechten, verzet zich tegen de komst van een winkelcentrum, rijdt in een Engelse auto en sluit vriendschap met de zwarte familie Ruffin. Ook neemt hij duidelijk stelling in de zaak-Pradgitt.

Grisham schrijft het allemaal hard op: de verkrachting en de moord op Rhoda, de gevolgen voor de gemeenschap. Cynisch is ook zijn held Willie Traynor. Zo vertelt hij over zijn moeder: 'Ze overleed toen ik dertien was. Ze was anorectisch; er waren maar vier dragers nodig.' Maar gaandeweg wordt Traynor milder en begint Clanton hem ook te waarderen. Op dat moment begint het verhaal alle kanten uit te waaieren. Traynor beschrijft de vele kerken die Ford County rijk is en doet uitgebreid verslag van zijn wekelijkse lunches met de familie Ruffin. Je vreest even dat Grisham de draad is kwijtgeraakt, maar in de finale komt alles toch weer goed.

John Grisham - Het laatste jurylid. Vertaling: Hugo en Nienke Kuipers. Uitgeverij A.W. Bruna, 368 pag.