Nicci French (interview, 2002)

'Geluk is een fragiel begrip'

Het duo Nicci French schreef voor de Maand van het Spannende Boek 2002 de novelle Verlies, een van de weinige kwalitatief goede geschenkboekjes die de afgelopen jaren zijn verschenen. Het Echtpaar in het Kwaad spreekt over de stem van Nicci French, of vrouwen interessanter zijn dan mannen en waarom samen schrijven je huwelijk kan bedreigen.

(Door Peter Kuijt)

AMSTERDAM - Het gastenboek van het schrijvershotel presenteert ze als Mr. and Mrs. Sean French, maar dat is definitely not right. Nicci Gerrard (1958) kan haar agitatie nauwelijks verbergen, maar haar echtgenoot Sean French (1959) grijnst wat voor zich uit. Schouderophalend: 'What's in a name?'

Toch mag men zo langzamerhand wel beter weten. Sinds 1997 publiceert het tweetal onder de naam Nicci French bestsellende literaire thrillers. In Nederland alleen al zijn meer dan een miljoen exemplaren van hun titels verkocht. In hun boeken spelen steevast vrouwen de lijdende dan wel leidende rol. Reden voor de Stichting CPNB, dat als thema voor de Maand van het Spannende Boek Zusters in het Kwaad koos, om het duo te vragen het traditionele geschenkboekje te schrijven.

Het werd de novelle Verlies, een beklemmend verhaal over het echtpaar Rick en Stella, ouders van twee kinderen, die hun vijfjarige zoontje verliezen bij een ongeluk. In tegenstelling tot eerdere buitenlandse geschenkauteurs, die een oud ongepubliceerd verhaal van de plank plukten, ging Nicci French speciaal voor de CPNB aan de slag.

'Het is een guur sprookje', zegt Gerrard over Verlies. 'Een van de moeilijkste onderwerpen om over te schrijven is de dood van een kind. Zeker als je zelf een ouder bent. Het is te pijnlijk om daar aan te denken. Maar op hetzelfde moment dat we dachten 'we kunnen er niet over schrijven', besloten we het toch te doen. Daar komt nog bij dat in Engeland naar aanleiding van de moord door twee kinderen op Jamie Bulger nog steeds de discussie speelt over de vraag op welke leeftijd kinderen verantwoordelijk zijn voor hun daden. Kan je een kind van tien aansprakelijk stellen? Bij ons werden die twee jongens onterecht behandeld als volwassenen en al voor hun proces veroordeeld door de publieke opinie.'

Gerrard, die twee kinderen uit een eerder huwelijk heeft en samen met French nog twee dochters kreeg, vond het schrijven van Verlies een tantaluskwelling. 'Het is haast niet voor te stellen dat er iets verschrikkelijks met je kinderen gebeurt. Als ik het nu teruglees, krijg ik nog steeds de rillingen.' Echtgenoot Sean knikt. 'Het was gecompliceerd, ja.'

Duisternis

Sinds kort ligt hun zesde boek De bewoonde wereld in de winkel. Het is een thriller die - vooral in het begin - naar adem doet snakken. Een claustrofobisch aandoend verhaal over een jonge vrouw die geblinddoekt ergens gevangen zit. Ze kan zich niet herinneren wat er is gebeurd en voelt de dood in haar gezicht hijgen. Ze kan zich ook niet meer voor de geest halen hoe haar leven eruitzag voor ze werd ontvoerd. Gerrard: 'We wilden vanuit de duisternis beginnen. De vrouw ziet niets, ze zit 'opgesloten' in haar eigen hoofd.' French: 'Niet wetende waar je bent en wat je is overkomen, leek ons het meest beangstigende wat een mens kan gebeuren.'

Het zijn de simpelste ideeën die de beste boeken opleveren, weet French. 'De bewoonde wereld kwam voort uit het spelen met het begrip duisternis. En Bezeten van mij kwam voort uit de vraag: wat kan er met je gebeuren als je op straat een volslagen vreemde tegenkomt voor wie je als een blok valt. Boeken die van een meer gecompliceerde intrige uitgaan, vallen 'in the end' toch vaak tegen.'

In de laatste week van mei ging onder de titel Killing me softly, de verfilming van hun Bezeten van mij, in Nederlandse première. De film werd door de meeste recensenten als 'weinig overtuigend' en 'zonder spanning' afgeserveerd. Beschaafd Engels als ze zijn, beamen French en Gerrard het niet, maar je hoort ze denken 'het boek was beter'. French: 'Het was voor ons geen normale film om naar te kijken. Een omvangrijk team van mensen is met het verhaal van ons tweeën in de weer gegaan.' Gerrard: 'Er zijn schrijvers die de filmrechten van hun boek verkopen en daarna met ontzetting naar de verfilming kijken. Maar men heeft het verhaal nu eenmaal van ons gekocht en er een compleet andere draai aan gegeven. Het is bizar om er naar te kijken.' French: 'Het is net alsof iemand in je huis is geweest en de meubels op een andere plaats heeft gezet.'

Op de totstandkoming van Killing me softly had Nicci French geen invloed. 'Maar we zijn nu wel bezig met het schrijven van een script gebaseerd op Beneath the skin ('Onderhuids in Nederlandse vertaling, pk)', zegt Gerrard.

Waardevol

Aanvankelijk stelde de uitgever Nicci French voor als een journaliste, woonachtig in Londen. Dat er twee namen schuilgingen achter dit pseudoniem was op verzoek van zowel Gerrard als French, die wilden dat de lezer werd meegezogen door het verhaal in plaats van dat hij of zij uitvogelde wie welk gedeelte heeft geschreven. Afzonderlijk schrijven Gerrard en French ook boeken, maar hun toon verschilt hemelsbreed van die van hun alter ego. Hij: 'Ik kan in mijn eentje niet de schrijfstijl van Nicci French benaderen. Maar zodra we aan het praten zijn over onderwerpen voor een boek, praten we meteen met de stem van Nicci French.' Zij: 'Ja, dat is zo eigenaardig. Hoe meer boeken we samen schrijven, des te minder snappen we er iets van.'

Hoe klinkt de stem van Nicci French? Hij: 'Duidelijk is dat het een vrouwelijke stem is.' Zij: 'Met een tamelijk intieme klank, vind ik.' Hij: 'En aan de andere kant ook tamelijk stevig.' Zij: 'Het is ook de stem van iemand die de problemen niet uit de weg gaat, die echt het leven ondergaat en die tot de conclusie komt dat de enige persoon die zij kan vertrouwen zijzelf is.'


Nicci French schrijft over gewone mensen, die onverwacht in uitzonderlijke situaties terecht komen en daarmee om moeten zien te gaan. Gerrard: 'Wij willen dat mensen hun leven als waardevol beschouwen. Het leven mag iets kosten. Veel thrillers hangen van stoffelijke resten aan elkaar. Op elke pagina wordt wel iemand over de kling gejaagd. Wij zijn daar niet in geïnteresseerd. Voor ons telt ieder leven, zowel van de dakloze die onder de brug bevriest als van de premier van een land.'

French: 'Onze verhalen spelen zich af op de uiterst dunne lijn tussen een gelukkig leven en een leven dat afstevent op een absolute ramp. Hoewel we aan het eind toch allemaal doodgaan, willen we het normale leven zo lang mogelijk vasthouden. Wij geloven niet zo in het scenario dat je leven vergald kan worden door kwaadaardige criminelen die de wereld overnemen. Maar we zijn lichtelijk paranoïde dat de balans zo gauw kan doorslaan naar totale misère.'

Gerrard: 'Vooral tijdens onze gelukkigste momenten is er die alledaagse angst dat het zo kan misgaan. Geluk is een fragiel begrip, het is zo weg. Mensen denken dat ze hun leven onder controle hebben. Ze betalen hun hypotheek, belasting, tekenen contracten. Ze denken dat ze hun leven kunnen managen. Maar er hoeft maar een klein kinkje in de kabel te komen, of ze maken amok en verpesten het.' French: 'Daarom is geluk zo kostbaar.'

Complicaties

Hoewel het altijd vrouwen zijn naar wie alle aandacht uitgaat in French' thrillers, bestrijdt het duo dat mannen oninteressant zijn. Gerrard: 'Ons eerste boek (Geheugenspel, pk) konden we niet anders dan met een vrouwelijke verteller schrijven. Vanzelf werd Nicci French een vrouwelijke auteur. In psychologische thrillers is het een voordeel als je het verhaal bekijkt vanuit een vrouwelijk perspectief. Vrouwen worden geacht kwetsbaar te zijn, maar tegelijkertijd sterk en assertief. Die twee fenomenen brengen een spanning met zich mee, dat een vruchtbare voedingsbodem legt voor dit soort romans.' Grijnzend: 'Slaat dit wel ergens op, denkt u, als man zijnde?'

Samen leven, samen schrijven. Hoewel ze al zes thrillers samen zijn, heeft Nicci Gerrard ooit wel eens de vrees geuit dat de gesel van de tekstverwerker wel eens hun huwelijk zou kunnen treffen. Gerrard: 'In een 'normale' gezinssituatie hebben man en vrouw ieder hun eigen wereld. Ze gaan 's morgens de deur uit om hun eigen dingen te doen en komen 's avonds weer samen. Wij hebben geen gescheiden werelden. Samenwerken is aan de ene kant fantastisch, maar geeft ook wel eens complicaties.' French: 'Bij ons doemen wel eens problemen op die bij andere huwelijken achterwege blijven. We zitten vaak genoeg vast met een boek, wat weer ruzies tot gevolg heeft.' Gerrard: 'En dan kan je je nergens verbergen.'

Samen leven, samen schrijven, samen promotie doen. Rest tot slot de prangende vraag: wie zet de handtekeningen tijdens signeersessies? French: 'Dat doen we beiden. Vroeger schreef Nicci 'Nicci' en ik zette er French achter.' Gerrard: 'Maar ik ben links- en Sean is rechtshandig, dus dat botste al snel. Nu doen we het met twee namen.'