Jussi Adler-Olsen (interview, 2013)

OP NAAR HOLLYWOOD

Zijn nieuwste boek 'Het Marco-effect' waart rond in de hogere regionen van de bestsellerlijsten. De Nederlandse lezers zijn gek op de Deense thrillerauteur Jussi Adler-Olsen. En hij is dol op het land waar hij zijn eerste successen boekte. ,,Het voelt als thuiskomen.’’

(Door Monique Brandt)

Zijn jeugd bracht hij grotendeels door in psychiatrische inrichtingen, tussen ernstig gestoorden, patiënten die elektroshocks kregen toegediend en mensen, opgesloten in kooien – het was de tijd voordat psychofarmaca in zwang raakten. Als zoon van een vooraanstaand psychiater woonde de familie van de Deense successchrijver Jussi Adler-Olsen (1950) jarenlang op het terrein van de inrichtingen waar zijn vader werkzaam was. Die gaf hem een volkomen vrije opvoeding: ,,Hij hield me altijd voor dat het enige dat hij van me verwachtte, was dat ik gelukkig zou zijn.’’

Het bracht hem in ieder geval een opmerkelijke cv: zo studeerde hij een blauwe maandag filmwetenschap en medicijnen, was hij uitgever, woordvoerder van de Deense vredesbeweging, speelde hij in een rockband, componeerde hij filmmuziek voor een tekenfilm en had hij een succesvolle stripwinkel: ,,Elke nerd in Denemarken kwam bij mij over de vloer.’’

Zijn merkwaardige jeugd bracht hem ‘het besef dat elk mens zowel het goede als het slechte in zich meedraagt’. Het verklaart de soms bizarre haakjes in zijn boeken, en zijn voorliefde voor eigenaardige personages: aan elk karakter in zijn werk is wel een steekje los. ,,Maar kijk om je heen, is het niet overal zo?’’

In zijn serie Q, waarvan het uitmuntende deel 5, 'Het Marco-effect', gelijk een warm broodje over de toonbank vliegt, volgt hij het team van politieman annex botte boer Carl Mørck, en zijn even eigenzinnige medewerkers Assad en Rose. Wegens ‘te lastig’ weggepromoveerd naar een stoffige kelder in het politiebureau van Kopenhagen, is dit trio eigenheimers goed voor het oplossen van tal van stokoude moordzaken.

Met elk deel weet Adler-Olsen een compleet andere wereld tot leven te wekken. 'Het Marco effect' speelt zich af in een samengestelde zigeunerfamilie die door Kopenhagen trekt. ‘Vader’ Zola, een keiharde potentaat, is schatrijk doordat hij een groep kinderen voor hem laat stelen. Totdat één van hen, de intelligente Marco, een gevaarlijke ontdekking doet over de vuile zaakjes van Zola.

Adler-Olsen heeft een sterke band met Nederland. Zijn eerste boek, 'Het Alfabethuis', schreef hij terwijl hij een half jaar lang in het huis van een vriend in Schiedam verbleef. Terwijl hij in zijn thuisland nog volkomen onbekend was, was zijn debuut hier een kassucces. ,,Het voelt als thuiskomen.’’

Hij spreekt zowaar nog wat gebrekkig Nederlands – geleerd van zijn toenmalige werkster -, is dol op bami- en nasischijven, en gaf zijn zoon zelfs de Nederlandse naam Kees, in het Deens als Kes gebruikt. ,,Dat was nog een heel gedoe, want het kerkbestuur wilde die naam niet goedkeuren. Pas toen ik een ingewikkeld verhaal verzon over een jongen in een Britse speelfilm, gingen ze overstag.’’

'Een beetje meer empathie zou al een heleboel schelen'

De inspiratie voor 'Het Marco-effect' diept hij al pratend op uit zijn tas: een oud krantenartikel over 11 april 1954, 'de saaiste dag van de twintigste eeuw', officieel berekend door wetenschappers. Adler-Olsen: ,,Ik las het artikel en bedacht me dat de saaiste dag voor de één, de ergste dag in het leven voor een ander betekent. In mijn boek is het de dag dat Zola wordt geboren, de man die Marco de ergste dag van zijn leven bezorgt.’’

Het combineert een schrijnend kijkje aan de onderkant van de Deense samenleving met pure actie, vanwege die eindeloze jacht op een jochie dat ontsnapt aan zijn gruwelijke leven. ,,Het is de langzaamste achtervolging ooit. Dat wilde ik ook zo. Ik heb zoveel James Bond-films gezien, waarin achtervolgingen plaatsvonden met ski’s, motorboten parachutes en vliegtuigen. Maar een achtervolging te voet spannend maken, dat leek me een uitdaging.’’ Vilein gniffelend: ,,En hoe langzamer zo’n achtervolging is, hoe intensiever het is. Ik had enorm veel plezier tijdens het schrijven. Overal waar hij komt loert het gevaar.’’

De fijne humor kenmerkt zijn werk, maar zijn boeken hebben wel degelijk een diepere laag. ,,In Denemarken gaapt, net zoals in Nederland, een diepe maatschappelijke kloof. Over die kloof heen schreeuwen de verschillende bevolkingsgroepen naar elkaar. Een beetje meer empathie zou al een heleboel schelen.’’

De eerste van een serie van vier speelfilms over Afdeling Q gaat begin oktober in première. De auteur zal er echter niet bij zijn. Het manuscript beloofde weinig goeds: hij zag een slechte film. ,,En ik ben niet de zoveelste domme schrijver die bang is dat zijn werk wordt verknald, ik heb een filmstudie gedaan en weet waar ik over praat. Ik wil er niets mee te maken hebben.’’

Er zijn nu plannen voor Hollywood. De befaamde scriptschrijver Scott Frank ('Get Shorty', 'Little man Tate') wil een tv-serie maken, elk boek in de serie Q zal over één tv-seizoen worden uitgesponnen. ,,De personages krijgen dus alle ruimte. Het is misschien stom om te zeggen, maar het wordt beter dan 'The killing' of 'The bridge'.’’

(De boeken van Jussi Adler-Olsen verschijnen bij uitgeverij Prometheus. Foto's auteur: Phillip Drago Jørgensen)