Plaat van de maand (11)

De Spanningsblog besteedt met recensies, interviews en nieuws voornamelijk aandacht aan de hedendaagse thriller en de auteurs daarvan: Lieneke Dijkzeul, Peter de Zwaan, Ian Rankin, Daniëlle Hermans, Stephen Leather, noem maar op. De vroege Nederlandse misdaadroman is op deze site een ondergeschoven kindje. Maar verzamelaar Wim van Eyle biedt uitkomst. Uit zijn rijke collectie richt Van Eyle eens per maand de schijnwerper op het werk van een - soms vergeten - Nederlandse misdaadschrijver uit vroeger tijden. Vandaag de elfde aflevering uit de serie Plaat van de Maand. Over Tjalling Dix.

ALTIJD RECHT DOOR ZEE

(Door Wim van Eyle)

Tjalling Dix was het pseudoniem van Libbe Gerrit van der Wal die op 25 januari 1901 in Gorredijk geboren werd. In 1912 ging het gezin Van der Wal (vader, moeder en drie kinderen) naar de stad Groningen waar de jongen het gymnasium bezocht. In 1915 schreef hij zijn eerste korte verhaal 'De ogen' in het
gymnasiumblad Rostra Gymnasiorum. In datzelfde jaar speelde hij zijn eerste rol in de klucht 'De moord in de plantage'.

Schrijven, belangstelling voor de filosofen en toneelspelen waren de grote liefhebberijen van Libbe. Van 1920 tot 1926 studeerde hij oude talen aan de Universiteit van Groningen en daarnaast het vak antieke filosofie. Van 1924 tot 1931 was hij leraar aan het Zwols gymnasium.

Hij bleek een goed verteller en schreef nog steeds schetsen, verhalen en toneelstukken. Nadat hij de filosoof Leo Polak had ontmoet verbreedde hij zijn filosofische oriëntatie en dat leidde in 1934 tot de doctorsgraad op het proefschrift ''Het objectiviteitsbeginsel in de oudste Griekse ethiek'.

In 1936 werd hij benoemd tot rector van het Stedelijk Gymnasium in Delft (het latere Hugo Grotius Gymnasium) en hij bleef die baan behouden tot het einde van zijn loopbaan in 1966.

Hij schreef 'Waardebepaling der democratie' (1945), 'Problemen der zedelijke waardering' (1958), twee detectiveboeken (1954 en 1957) en het toneelstuk 'Seneca'.

Toen in 1946 het Humanistisch Verbond werd opgericht werd hij direct actief lid. Dat leidde in 1948 tot een plaats in het hoofdbestuur, hij bleef bestuurlijk actief tot in 1967. Libbe werd benoemd tot bijzonder hoogleraar aan de Technische Hogeschool te Delft (1952-1966) met als leeropdracht de wijsgerige en ethische doorlichting van de humanistische levensovertuiging. Op 27 april 1973 overleed de man die bekend stond als iemand die altijd recht door zee was.



Cees Buddingh schreef over 'Een kogel voor Oedipus': ,,Een van de beste Nederlandse speurderromans, welke tot nog toe het licht zagen, en ook een van de mooiste voorbeelden volgens welke het genre zich ten onzent zou kunnen ontwikkelen. Ik hoop dat Tjalling Dix ons op meerdere crimestories van dit niveau zal vergasten.'' (1954)

En de recensent van Vrij Nederland was niet minder enthousiast: ,,Laat ik kort zijn: dit boek is de beste Nederlandse detectiveroman, die ik heb gelezen. Tjalling Dix kan mensen op papier zetten, ruwweg geschetst, maar raak en levend. Dit is een knap boek.'' (1954)


Flaptekst van 'Moord op het eindexamen': ,,In deze nieuwe detectiveroman van Dix, wiens 'Een kogel voor Oedipus' zozeer de aandacht trok, treedt wederom inspecteur Joris de Corthe op als de man die het raadsel van de moord op de leraar Termols tot een oplossing weet te brengen. De dialoog is voortreffelijk; de figuren worden knap en met inzicht getekend; de intrige mag er zijn; de achtergrond, gevormd door het leven op een middelbare school, maakt een authetieke indruk, en datzelfde geldt voor de sfeer rond het eindexamen en de besprekingen in de leraarskamer. We kunnen de liefhebber van een detectiveroman gelukwensen: dit is er een van de bovenste plank.'' (1957)

De boeken verschenen bij H.P. Leopolds Uitgeversmaatschappij N.V. te Den Haag.

(Bronnen: Wim van Eyle, Het Humanistisch Archief)