De beste thrillers aller tijden #49 (nieuws, 2022)

De favoriet van... Jacob Vis

De Spanningsblog bestaat op 14 april vijftien jaar. En wie (bijna) jarig is, trakteert. We hopen onze lezers blij te maken met een lijst met de beste thrillers, gekozen door tientallen spannendeboekenschrijvers uit Vlaanderen en Nederland. In de aanloop naar het derde lustrum haalt De Spanningsblog telkens een boek naar voren dat volgens in ieder geval één auteur boven al het andere spannende leesvoer uitstijgt. Uiteindelijk komt daar een favorietenlijst van heb ik jou daar tot wasdom. Vandaag: schrijver Jacob Vis.

Mario Vargas Llosa - Het Feest van de Bok

Scherp portret van de absolute macht

(Door Jacob Vis)

Er zijn vier spannende boekenschrijvers van wie ik elk nieuw boek ongezien kocht en het meteen begon te lezen: John le Carré, Len Deighton, Martin Cruz Smith en John Harvey. Van dat viertal is er één dood (Le Carré), twee schrijven niet meer (Deighton en Harvey) zodat alleen Cruz Smith nog actief is als schrijver.

Hoe goed ik ze ook vind, geen van vieren schreef het boek dat ik als enige mee zou nemen naar het onbewoonde eiland. Dat wordt An act of terror van de Zuid-Afrikaan André Brink. Het boek is uit 1991: het verhaal van twee jonge geliefden die het stoutmoedige plan opvatten om de president te vermoorden en zo de eerste en misschien beslissende stap te zetten om de Apartheid te doorbreken. Het boek is helaas nooit vertaald, dus valt het buiten deze rubriek, maar om de lezer toch nieuwsgierig te maken laat ik hier de eerste halve pagina volgen in mijn eigen vertaling.

Als je die twee ziet lopen, hand in hand, door de Kaap op die late zomerdag – Kristenbosch, De Tuinen, de Berg, over het brandend hete zand van Kamps Baai, door de steegjes van Malaywijk en weer heuvelafwaarts langs de Parade (voorbij het Kasteel) naar de naakte grasheuvel waar alleen een paar desolate kerken en moskeeën zijn overgebleven als getuigen van het al lang vergane bruisende leven van het Zesde District – dan zou je nooit kunnen denken, zelfs niet in je stoutste fantasie, dat zij de volgende dag deel zouden nemen in een bomaanslag. Twee gewone, jonge geliefden, zo gewoon dat je, ook als je ze gezien had, een uur later al niet meer zou weten hoe ze eruit zagen. De man was lang, hoekig, huid bedekt met een onderliggende donkere laag, meer dan een huidskleur, als altijd met een camera om zijn nek. Zwart, lang haar, in zijn hele verschijning een jongensachtigheid die hem jonger deed lijken dan zijn achtentwintig jaar. Wat de beschouwer op zou kunnen vallen zou de intense blik van zijn bijna zwarte ogen kunnen zijn en dan zijn handen, het soort handen dat oudere vrouwen tot romantische ideeën over hun kopje thee zou brengen dat hij een pianist moest zijn en van boeren het commentaar zou opleveren dat het duidelijk was dat hij nog nooit van zijn leven een slag eerlijk werk had gedaan. Zij, slank, vooral in haar kookkloffie die een paar maten te groot voor haar was, de banden met veiligheidsspelden op hun plaats gehouden over haar witte T-shirt, haar muisachtige haar slordig geknipt (even later zelf gedaan toen de groep vroeg in de voorafgaande decembermaand in een oude boerderij was getrokken naast de Paarlberg, omdat kort haar praktischer was voor de pruik die ze daar gedragen had) de scherpe, uitdagende trekken van haar gezicht vol sproeten en zonder make-up en onverwacht grote groene ogen. (pag. 1)

Kijk: dat is hoofdpersonen introduceren. Meesterlijk. Dit boek schreeuwt om een vertaling, want hoewel de Apartheid niet meer bestaat, er is nog van alles mis in Zuid-Afrika en dit verhaal geeft een schitterende staalkaart van wat het land destijds te bieden had.

Als ik dan toch een thriller (vertaald) in het Nederlands mee zou nemen dan wordt dat Het feest van de Bok van Mario Vargas Llosa. Het boek is uit 2000 en het biedt een fascinerende blik op de manipulaties van een dictator, zoals er nu ook nog veel te veel op de wereld zijn. Poetin, Assad, Erdogan, Bolsonaro, Loekasjenko, Mohammed bin Salman, de lijst schurken die zichzelf mateloos verrijken en hun volk onderdrukken is nog steeds eindeloos.

Het feest van de Bok gaat over Rafael Trujillo, de dictator in de Dominicaanse Republiek. Vargas Llosa schildert in een meedogenloos scherp portret hoe de absolute macht werkt en het mooie is dat hij de zwakheden van de dictator even meedogenloos in beeld brengt. Als Trujillo net van een van zijn hielenlikkers heeft gehoord dat zijn initialen zijn gebruikt om een kenschets van zijn regering te geven: rechtschapenheid, vrijheid, arbeid en zedelijkheid, gebeurt er iets dat hem lam slaat.

‘Het zou in het geweten en het geheugen van de Dominicanen gegrift moeten staan,’ zei Trujillo. ‘Die vier woorden vatten alles samen wat ik ze gegeven heb.’

En op dat moment werd hij, als kreeg hij een klap op zijn hoofd, bevangen door een gevoel van onzekerheid. De bevestiging volgde. Het was gebeurd. Terwijl hij net deed of er niets aan de hand was, zonder te luisteren naar de loftuitingen op het Tijdperk waarin zijn paladijn Chirinos zich protesterend uitputte, boog hij zijn hoofd, alsof hij geconcentreerd nadacht en gluurde, zijn blik verscherpend, gespannen naar beneden. Hij voelde de moed in zijn schoenen zinken. Daar was het: de donkere vlek breidde zich uit langs zijn gulp en bedekte een deel van zijn rechterbeen. Het moest net gebeurd zijn, de plek was nog vochtig, op dit ogenblik was de gevoelloze blaas aan het leeglopen. Hij had het niet gemerkt, hij merkte het nu ook niet. Een vlaag van woede steef in hem op. Hij kon mensen beheersen, drie miljoen Dominicanen op de knieën krijgen, maar hij was niet in staat zijn sluitspier onder controle te houden. (pag. 143)

Meesterlijk. Vargas Llosa heeft zelf een poging gewaagd om president te worden van zijn geboorteland Peru en werd op het nippertje verslagen door een halve Japanner, ene Fujimori, die er een puinhoop van maakte. De vraag is of Vargas Llosa het beter had gedaan – een meesterschrijver is nog niet meteen een goede president (al bewees Havel dat het wel degelijk samen kan gaan) – maar hij had in elk geval alle trucs door die in dictatoriaal regeerde landen de macht bepalen.

Ik vind Het feest van de Bok een meesterwerk. En ik hoop nog steeds dat er een vertaling komt van An act of terror.

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Flaptekst:
Urania Cabral keert na vijfendertig jaar terug naar de Dominicaanse Republiek om haar zieke vader te confronteren met zijn verleden als marionet van de verschrikkelijke dictator Trujillo. Via haar monologen, en het meedogenloze verhaal van Trujillo, komen de tientallen jaren die deze potentaat zijn land terroriseerde tot leven. Het feest van de Bok is behalve een beeldend verslag van een dictatuur ook het verhaal van een vrouw die haar traumatische verleden niet achter zich kan laten en die zich, ondanks de gruwelijke herinneringen die ze met zich meedraagt, tot haar dood verbonden zal voelen met een perverse dictator. Hij zal voor altijd de man blijven die haar leven bepaalde. Op een pijnlijk subtiele maar precieze toon geeft Vargas Llosa inzicht in het menselijk onvermogen om het verleden los te laten.

Mario Vargas Llosa (Peru, 1936) is een van de belangrijkste Zuid-Amerikaanse schrijvers van deze tijd. Zijn romans staan bekend om hun politieke en gewelddadige sfeer en hun aandacht voor het morele verval van de maatschappij. Via kranten mengt Vargas Llosa zich geregeld in het maatschappelijk debat en in 1987 was hij kandidaat voor het presidentschap in Peru. In 2010 werd Mario Vargas Llosa bekroond met de Nobelprijs voor de Literatuur.

Jacob Vis is het pseudoniem van Job Vis (1940). Hij is schrijver sinds 1987. Hij is auteur van misdaadromans met een actueel en controversieel maatschappelijk thema. Hij doet veel onderzoek voor hij een boek over een bepaald onderwerp schrijft. Vis geeft daarnaast cursussen aan beginnende schrijvers.

Zijn boeken werden meerdere malen genomineerd voor een prijs. In 2011 werd hij door RTV Oost verkozen tot kunstman van Overijssel. Met de thriller De Zwarte Duivel won hij in juni 2015 de Diamanten Kogel, de Belgische prijs voor de beste Nederlandstalige misdaadroman van het jaar.

De eerste titel van zijn hand – Prins Desi – verscheen in 1987. Het thema is de strijd tussen Bouterse en Brunswijk. Het boek werd uitgegeven mede dankzij Tomas Ross, die in Vis een talentvol schrijver zag. Veel van Vis’ boeken hebben commissaris Ben van Arkel in de hoofdrol.

In 2012 kwam bij uitgeverij Conserve Tandem uit: een omvangrijke roman over het Indische verleden van zijn familie. In 2013 volgde Moerta, een tweede roman over zijn Indische wortels, nu met zijn grootmoeder als hoofdpersoon. Drie jaar later - in 2016 - volgde het slot van het drieluik: een oorlogsroman getiteld Merdeka waarin hij een beeld van binnenuit geeft van de koloniale oorlog in 1947-1949 tussen Nederland en de jonge republiek Indonesië.

In 2020 won hij de Gouden Vleermuis, de landelijke oeuvreprijs voor misdaadliteratuur, gesponsord door Omroep Max en gedoteerd met 5000 euro. Vis beschouwt het bovenal als een eerbetoon aan zijn misdaadromans. Recent verscheen zijn jongste boek, de misdaadroman De molenaarsdochter. 

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

De beste thrillers aller tijden (werk in uitvoering):

Isabel Allende - Het Huis met de Geesten (1982) favoriet van Anya Niewierra
Baantjer - De Cock en de wurger op zondag (1965): favoriet van P. Dieudonné
Richard Bachman (aka Stephen King) - De marathon (1979); favoriet van Ingrid Oonincx
Desmond Bagley - Op dood spoor (1970); favoriet van Frank van Zwol
Desmond Bagley - Vlucht in het verleden (1978); favoriet van Charles den Tex
John le Carré - Edelman, bedelman, schutter, spion (1974); favoriet van Almar Otten
John le Carré - Spion aan de muur (1963); favoriet van Willem Asman
Raymond Chandler - Het lange afscheid (1953); favoriet van Bavo Dhooge
Agatha Christie - En toen waren er nog maar... (oorspronkelijke titel: Tien kleine negertjes) (1939); favoriet van Dominique Biebau en Corine Hartman
Agatha Christie - Het doek valt (1975); favoriet van Hilde Vandermeeren
Arthur Conan Doyle - De avonturen van Sherlock Holmes (1892); favoriet van Anne van Doorn
Umberto Eco - De naam van de roos (1980); favoriet van Jeroen Windmeijer en Jo Claes
James Ellroy - Bloed op de maan (1984); favoriet van Jos Pierreux
Gillian Flynn - Teerbemind (2006); favoriet van Daniëlle Hermans
John Fowles - De verzamelaar (1963); favoriet van Nicolet Steemers
Ken Follett - Code Rebecca (1980); favoriet van Tomas Ross
Nicci French - Bezeten van mij (1999); favoriet van Anita Terpstra
Eva García Sáenz de Urturi - De stilte van de witte stad (2016);  favoriet van Heleen van den Hoven
Jef Geeraerts - Diamant (1982); favoriet van Jac. Toes
John Grisham - Advocaat van de duivel (1991); favoriet van Jens Vern
Terry Hayes - Ik ben Pelgrim (2013); favoriet van Carina van Leeuwen en Steven Van Belleghem
Gerben Hellinga - Merg en Been (1985); favoriet van Peter Römer
Stephen King - De Shining (1977); favoriet van Nathalie Pagie
Stephen King - Misery (1987); favoriet van Wim Bax
Stephen King - Over leven en schrijven (2000); favoriet van Frederik Baas
Herman Koch - Het diner (2009); favoriet van Marlen Visser
Tim Krabbé - Het gouden ei (1984); favoriet van Bram Dehouck
Ira Levin - Een kus voor je sterft (1953); favoriet van Lieneke Dijkzeul en Saskia Noort
Gavin Lyall - Tylers oorlog (1981); favoriet van Peter de Zwaan
Henning Mankell - Honden van Riga (1992); favoriet van Gerard Nanne
Isa Maron - De Noordzeemoorden (2014); favoriet van Michael Berg
Jo Nesbø - Headhunters (2008); favoriet van Kasper van Beek
Marion Pauw - Daglicht (2008); favoriet van Loes den Hollander en Annet Hulst
Ian Rankin - Gerechtigheid (2004); favoriet van Wouter Dehairs
Dolores Redondo - De beschermengel (2013); favoriet van Soraya Vink
Ruth Rendell - Het stenen oordeel (1977); favoriet van René Appel
Sjöwall & Wahlöö - Man op het balkon (1967); favoriet van Joop van Riessen
Martin Cruz Smith - Tokio Centraal (2002); favoriet van Chris Rippen
Donna Tartt - De verborgen geschiedenis (1992); favoriet van Mariska Overman, Marion Pauw en Donald Nolet
Scott Turow - De aanklager (1986); favoriet van Elvin Post
Esther Verhoef - De kraamhulp (2014); favoriet van Ilse Ruijters