Camilla Läckberg (interview, 2012)

Voor altijd het meisje van Fjällbacka

(Door Monique Brandt)

Onderweg naar het grachtengordelhotel waar auteur Camilla Läckberg verblijft, zien we in de stad overal grote posters met haar beeltenis. Het onder de aandacht brengen van haar tiende boek 'Engeleneiland', is wat je noemt serieus aangepakt. Promotie beschouwt de succesvolle Zweedse thrillerschrijfster - haar werk wordt in 55 talen uitgegeven - als 'part of the job': ,,Ik wil niets aan het toeval overlaten.''

Läckberg (1974), van huis uit econoom, begrijpt dat alléén een goed boek schrijven niet garant staat voor commercieel succes. Ze is dus actief op Facebook en Twitter, verschijnt regelmatig in glossy bladen en werkt als het kan mee aan tv-programma's voor een breed publiek. Zo eindigde ze als vierde in een programma à la 'Dancing with the Stars' en is ze komend najaar weer te zien in de Zweedse versie van 'Verborgen Verleden', waarin bekende personen de geschiedenis induiken, op zoek naar sporen van hun eigen afkomst. ,,Ik stierf elke week duizend doden als ik de dansvloer weer op moest voor een tango of een chachacha voor het oog van twee miljoen mensen. Enorm beangstigend, maar aan de andere kant heb ik mijn angst voor optreden voor een groot publiek wel overwonnen. En dat moet van mezelf. Schrijverschap is niet alleen meer voorbehouden aan mensen die in een afgelegen blokhut hun oeuvre bij elkaar tikken. Auteurs, zeker van mijn generatie, worden steeds vaker 'celebrities'. Wij zijn gewend in het openbaar te spreken, om te gaan met social media, ochtendshows op tv te doen, signeersessies, lezingen. Als je je publiek wilt bereiken móét je naar buiten treden.''

Haar aanpak levert niet alleen een betere boekverkoop, maar ook mooie ervaringen op, zegt ze. ,,Ik wéét dat ik zo mensen bereik die anders nooit een boek zouden hebben opgepakt. Via Twitter leren mensen me kennen, en daardoor raken ze nieuwsgierig. Het mooiste compliment dat ik ooit kreeg was van iemand die me zei: 'Ik las nóóit boeken, maar jij bracht me aan het lezen en nu kan ik niet meer stoppen!'''

Haar laatste boek 'Engeleneiland', wederom over speurder Patrik Hedström en zijn schrijvende echtgenote Erica Falck, is er trouwens ook weer zo eentje die je maar moeilijk kunt wegleggen. Het begint allemaal met een geheimzinnige brand op het eilandje Valö, waar zich een kostschool voor welgestelde kinderen bevindt. Dan blijkt dat op die plek ooit een heel gezin, op het jongste kind na, is verdwenen. ,,Ik ben als meisje vaak op dat eiland geweest, er werden kinderkampen gehouden. Dit boek begon in mijn hoofd met het beeld van dat witte huis, de grote eetzaal, een voor een paasdiner gedekte en kennelijk overhaast verlaten eettafel. Ik wist niet wie die familie was, waarom ze waren verdwenen, laat staan hoe; niets! Zo begin ik meestal, ik ken vooraf slechts wat grote lijnen, misschien drie procent van het uiteindelijk boek weet ik vooraf.''

Nazi's

Zonder al te veel te willen verklappen, de geschiedenis die wordt ontrafeld loopt van een engelenmaakster, verantwoordelijk voor tal van dode kinderen, tot vroegere en hedendaagse nazi's.

Ze rondde het manuscript af, een week voordat Anders Breivik op het Noorse eiland Utøya een slachtpartij aanrichtte. ,,Enorm angstaanjagend, dat zoiets gruwelijks gebeurde dat ook nog raakvlakken heeft met het boek dat ik net af had. Ik mailde meteen mijn uitgever, ik vond dat we een nawoord moesten toevoegen. Ik wilde lezers laten weten dat ik het boek al geschreven had voordat dit gebeurde, en dat ik me dus zeker niet had laten inspireren door zo'n gruweldaad.''

Herhaaldelijk benadrukt ze dat ze aan entertainment doet en geen politieke boodschappen uitdraagt. ,,Maar ik schrijf natuurlijk over zaken die me bezighouden, ik ben ook maar een mens. Zo was ik erg verdrietig toen de rechtse Zweden-Democraten in het parlement werden gekozen, in mijn ogen een soort opgefriste nazi's. Deze partij zegt simpelweg: 'Alles wat fout gaat is de schuld van buitenlanders. Als we zorgen dat ze ophoepelen wordt jullie leven vanzelf beter.' Dat is natuurlijk onzin. En het beangstigt me dat mensen de keuze maken om in die nonsens te geloven. Dat hield me allemaal zo bezig dat het thema uiteindelijk een deel van mijn boek werd. Het gebeurde intuïtief, niet met de bedoeling om nu eens ferm stelling te nemen. Ik begin met het vertellen van een verhaal en mijn gezichtspunt komt naar voren als onderdeel ervan, dat gaat volkomen natuurlijk.''

Inrichting

Toen ze tijdens haar research uitvond dat nazi-kopman Hermann Göring, getrouwd geweest met een Zweedse, ooit op een feest was geweest in de buurt van Fjällbacka, het lieflijke kustplaatsje waar ze zelf werd geboren en dat het belangrijkste personage is in haar boeken, ging de verbeelding met de schrijfster aan de haal. Ze stuitte op meer van zulke wonderlijke historische feitjes.

Läckberg: ,,Göring heeft met zijn vrouw Carin zelfs een paar jaar in Zweden gewoond. Toen ze stierf in 1931 liet hij haar overbrengen naar zijn huis buiten Berlijn, dat hij omdoopte tot Carinhall en waar hij een reusachtig mausoleum liet bouwen.'' Op dit landgoed werd ook voor miljoenen aan tijdens de oorlog van joden geroofde kunst opgeslagen. Na de oorlog werd het geplunderd en verwoest. De kist van Carin verdween. Haar Zweedse familie kreeg echter in de jaren vijftig bericht dat haar stoffelijke resten werden teruggevonden. Ze werd gecremeerd en bijgezet in het familiegraf in Zweden. Maar in 1990 werd, tijdens graafwerkzaamheden op het landgoed een kist met een skelet erin gevonden. DNA-onderzoek wees uit dat het Carin moest zijn. ,,De vraag is nog steeds: wie is de vrouw die zich in het Zweedse familiegraf bevindt? Dat wonderlijke verhaal paste naadloos in mijn boek. Het drong zich zo op, dat ik er niet omheen kon.''

Weer zo'n diamanten momentje in haar schrijversbestaan. Alle auteursclichés zijn waar, wat haar betreft: de mooiste momenten zijn die waarin de personages de handel overnemen en als het ware een eigen leven gaan leiden. ,,Vaak ben ik zelf verrast door wat ik heb geschreven. Hoe kun je jezelf nou verrassen, vragen mensen me wel eens. Maar het gebeurt, bizar maar waar.''

Wat steeds hetzelfde blijft is, zo zegt ze, Fjällbacka, het kleine dorpje waar zich ondanks de lieflijke uitstraling zoveel onheil voltrekt. En dat inmiddels wereldberoemd is, want de fans komen in drommen uit binnen- en buitenland ingevlogen om een Camilla-wandeling te doen. ,,De mensen daar zijn reuze trots op al die aandacht. En al ben ik er al zo lang weg, voor de mensen ben ik nog steeds Gunnars dochter, en Ediths kleindochter. Als ik aan Fjällbacka denk als personage, zie ik haar als een eigenwijs oud dametje dat zich niets wijs laat maken. Misschien is het geheim van mijn succes wel de contrasten in mijn werk. Het is een schattig oord waar het onheil desondanks voortdurend op de loer ligt.''

Dirty details

Ook relaties tussen mensen krijgen bij haar een prominente rol. ,,Gewoon, omdat ik zelf dol ben op 'dirty details'. Zet mij op een feestje neer en binnen het uur weet ik van iedereen de ins en outs: hun scheidingen, hoeveel alimentatie ze betalen, dat ze de laatste twee jaar van hun huwelijk geen seks meer hebben gehad, wat ze denken over hun schoonmoeder; alles, alles. En dat is uiteindelijk wat iedereen wil weten, toch?''

Inmiddels is ze behalve met schrijven ook druk in een ander genre: ze is co-producer van een tv-serie die op haar boeken is gebaseerd. Ze wil betrokken zijn omdat ze niet tevreden was over een eerdere tv-serie die van haar boeken is gemaakt. De nieuwe tiendelige reeks 'Fjällbacka Murders', rond kerst in Zweden op de buis, is onderdeel van een grotere deal, inclusief twee bioscoopfilms. Het project kreeg echter een sinister tintje toen regisseur Daniel Lind Lagerlöf, onder andere bekend van de 'Beck'-verfilmingen, vorig jaar spoorloos verdween tijdens het locatiescouten in een rotsig natuurgebied. Hij is nog steeds niet terecht, de politie heeft verklaard dat hij vermoedelijk om het leven is gekomen. ,,Het was hard om zonder hem de draad weer op te moeten pakken'', zegt ze geëmotioneerd.

De vraag of de serie ook het buitenland succesvol zal zijn lijkt irrelevant in een tijd dat elke Scandinavisch boek of tv-productie lijkt aan te slaan. De auteur: ,,Het is bizar. Vroeger was het gewoon onmogelijk internationaal door te breken als Zweedse misdaadschrijver, zeker in de VS. Stieg Larsson heeft dat allemaal veranderd. Hij heeft de deur naar buiten ingetrapt, die staat nu wijd open. Amerikanen vinden alles wat uit Zweden komt opeens reuze exotisch. Dan komen ze naar je toe: de neef van de broer van mijn tante woont in Zweden. Kent u hem misschien?''

Camilla Läckberg - Engeleneiland. Vertaling: Elina van der Heijden, Wiveca Jongeneel. Uitgeverij Anthos, 384 pag. (foto auteur: © Bingo Rimér)