Gedoe (column, 2014)

FINANCIËLE STROP

(Door Peter Kuijt)

De jury heeft, enkele dagen later dan verwacht, gesproken. Het handvol auteurs dat kans maakt op de Gouden Strop 2014, is bekend: Tomas Ross, Donald Nolet, Esther Verhoef, Patrick Conrad en Corine Hartman. Morgen over twee weken maakt het NOS Journaal in een repootje van pak 'm beet dertig seconden melding van de laureaat, die de overwinning uiteraard 'never nooit had zien aankomen'.

Dat journaalitem is natuurlijk veel te kort om kond te doen van de nieuwe spelregels die dit jaar rond de Gouden Strop gelden. Dat de samenstelling van de jury is gewijzigd: boekverkoper of bibliotheekmedewerker erbij, een recensent minder. Dat er geld moet worden betaald om je thriller op de groslijst te krijgen. En dat de uitgever van het winnende boek 1600 euro moet neertellen voor promotionele doeleinden.

Evenmin zal er zendtijd genoeg zijn om de consequenties van het nieuwe reglement te duiden: dat grote uitgevers zonder blikken of blozen de 160 euro per in te zenden titel overmaakten op de rekening van boekpromotor CPNB, maar dat de 'kleintjes' wel drie keer nadachten of ze zich wel in de strijd wilden werpen. Van de uitgevers met een smalle beurs werd bekend dat ze alvast op de stoel van de jury gingen zitten en wikten en wogen welk boek de meeste kans maakte op de tienduizend euro en de sculptuur van Marianne van den Heuvel. Een Vlaamse uitgever besloot vijf thrillers niet op de lijst te zetten, een andere haakte helemaal af. De cijfers liegen niet: dit jaar werden slechts 90 spannende boeken naar de jury gestuurd, tegen 106 in 2013.

Dit waarschijnlijk niet voorziene 'gedoe' rond de kleine uitgevers dwong de CPNB ook tot een opmerkelijke stap. Geheel tegen haar publiciteitsdrift in werd de groslijst met alle titels niet vrijgegeven, kennelijk als gebaar om de auteurs die niet mochten meedoen met het circus niet tegen het hoofd te stoten. De transparantie was zoek, de schimmigheid was troef. Zelfs het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs, toch de grondlegger van de prijs, kreeg geen inzage in de lijst met inzendingen. De vraag zal derhalve irritant lang blijven hangen of de jury over twee weken wel écht de beste thriller van dit jaar heeft aangewezen. Misschien is, gegeven de omstandigheden, het spannendste pareltje wel op een plank bij een armlastige uitgever blijven liggen. Je weet het niet, per slot van rekening begonnen John Grisham en Ian Rankin hun glanzende carrière ook bij bescheiden uitgeefhuizen.

Dat het genootschap muisstil bleef en blijft in deze kwestie, is misschien wel het meest verbazingwekkend. Michael Berg, de winnaar van de Gouden Strop in 2013, riep het bestuur van de schrijversclub in een interview op te ontwaken uit zijn winterslaap. Maar er is daar nog steeds sprake van een op zijn minst comateuze toestand. Het bestuur, dat louter bestaat uit thrillerauteurs, maakt, voor zover valt waar te nemen, niet de geringste aanstalten om de nieuwe regels ter discussie te stellen. Sterker nog, critici wordt te verstaan gegeven dat de prijs is 'veilig gesteld'.

Maar er zit nu wel een scheurtje in de trofee.