Reserve en wantrouwen (nieuws, 2013)

Het hoofdkantoor van Mondadori in Milaan

BROWN-VERTALERS OPGESLOTEN IN ONDERGRONDSE BUNKER

Elf vertalers van 'Inferno', de nieuwste thriller van Dan Brown, zijn twee maanden opgesloten geweest in een ondergrondse bunker in Italië, om het boek af te krijgen voor de publicatiedatum van 14 mei. Daar zaten overigens geen Nederlandse vertalers bij. Die werkten onder minder extreme omstandigheden in Londen.

Uitgevers waren er zo op gebrand de thriller van de Amerikaanse bestsellerauteur tegelijkertijd op de markt te brengen, dat zij vertalers uit Frankrijk, Spanje, Duitsland, Brazilië en Italië inhuurden en die van februari tot april dag in dag uit het manuscript lieten vertalen. De vertalers moesten zeven dagen per week tot acht uur 's avonds werken in een ondergrondse, zwaar beveiligde ruimte in het in Milaan gevestigde hoofdkwartier van Mondadori, het grootste uitgeefhuis van Italië.

De elf mochten geen mobiele telefoons meebrengen naar de bunker, die werd bewaakt door bewapende veiligheidsbeambten. Hun laptops werden vastgeschroefd aan werkstations. Toegang tot internet was er via slechts één gemeenschappelijke computer waar streng toezicht op werd gehouden. Hoewel de vertalers hun maaltijd mochten gebruiken in het bedrijfsrestaurant van Mondadori, werd verteld dat zij voor andere doeleinden in het gebouw werkten om zo de werkelijke reden van hun verblijf te verbloemen. Als zij niet bezig waren aan het manuscript, werd het in kluizen opgeborgen.

Vertalingen van Engelstalige bestsellers worden doorgaans later uitgegeven, met als gevolg dat uitgevers minder van die vertalingen verkopen. Zo werd 'Het Verloren Symbool', Browns laatste thriller, een maand na het origineel uitgebracht. 'Inferno' zal nu tegelijkertijd in het Engels, Frans, Duits, Spaans, Catalaan, Italiaans, Portugees en Nederlands worden uitgegeven.

Er was geen honderd procent vertrouwen dat de vertalers de tekst van het manuscript niet zouden 'lekken' voor 14 mei. Zij kregen niet alleen het verbod om over de plot te discussiëren, ook moesten ze een logboek tekenen en iedere keer aangeven wanneer en waarom zij de bunker verlieten, voor bijvoorbeeld 'een rookpauze', 'korte wandeling' of 'maaltijd'.

Voor vertalers die gewend zijn thuis te werken, was dit een ongewone ervaring, schrijft TV Sorrisi e Canzoni, een tijdschrift dat uitgegeven wordt door Mondadori, eigendom van de familie Berlusconi. Annamaria Raffo, een van de drie Italiaanse vertalers, vertelde het magazine, dat er aanvankelijk 'enige reserve, zelfs wantrouwen' bezit nam van de groep, maar dat aan het einde van het project een 'speeltuinsfeer' hing. De Franse vertaler Carole Delporte liet weten dat 'het verblijf in de bunker ons de gelegenheid gaf om ons compleet onder te dompelen in Dan Browns boek'.

De vertalers die voor de Nederlandse versie van Inferno waren ingeschakeld, hoefden overigens niet onder dergelijke strenge maatregelen als in Milaan hun werk te doen. ,,Zij deden gewoon hun werk op het kantoor van de uitgeverij in Londen'', vertelt Geneviève Waldmann van Luitingh-Sijthoff. ,,Er was natuurlijk wel toezicht. Daarvoor werden beveiligingsbeambten ingeschakeld die normaal gesproken sterren als Lady Gaga en Robbie Williams beschermen.''

,,In Londen werkten wij in een gebouw van de Random House-kinderboekendivisie'', vult eindredacteur Theo Veenhof aan. ,,We zaten daar met de Noorse, Deense, Zweedse, Finse, Turkse en Nederlandse vertalers. De uitgever had alles eraan gedaan om de kans op uitlekken tot een minimum te beperken. Alle vertalers hadden een Confidential Disclosure Agreement getekend, dat een streng verbod behelsde om met wie dan ook met ook maar een woord te reppen over de inhoud van 'Inferno'.''

,,De vertalers werkten aan geprepareerde computers, zonder internet en zelfs zonder USB-poorten. Dingen op internet opzoeken moest op een afzonderlijk daartoe opgestelde computer. Iedere vertaler moest alvorens de werkruimte te betreden jas, tas en mobiele telefoon laten opbergen. Elk had een genummerde uitdraai van het manuscript, dat achter slot en grendel bewaard werd: je kreeg het bij aankomst en leverde het bij het weggaan weer in. In de vertaalruimte was permanent een bewaker aanwezig om erop toe te zien dat niets de ruimte verliet wat de ruimte niet mocht verlaten.''

Zo grimmig als dit klinkt, zo prettig, onvergetelijk zelfs, was het in de praktijk'', concludeert Veenhof. ,,Dat was niet alleen te danken aan de voortreffelijke verstandhouding tussen de vertalers (we werden goede vrienden, stonden elkaar met raad en daad bij en gingen regelmatig gezellig samen uit eten), maar ook aan de manier waarop de mensen van de Londense uitgeverij, en ook de bewakers, zich opstelden. Meer dan correct, allervriendelijkst en allerhartelijkst, en altijd behulpzaam.''

Deze reportage van de Finse televisie laat de ruimte zien waarin de 'Inferno'-vertalers aan het werk waren.


(Bron: The Independent)