(Door Peter Kuijt)
Voor de jubileumuitgave 'Titaantjes waren we - Schrijvers schrijven zichzelf' ter gelegenheid van de 75ste Boekenweek vroeg de Stichting CPNB aan vijfenzeventig auteurs uit Nederland en Vlaanderen een brief aan hun jonge ik te schrijven. Leidraad was de vraag: ,,Wat had je toen willen weten wat je inmiddels te weten bent gekomen?''Het is een fraaie uitgave geworden. En voor een tientje is het bijna driehonderd pagina's tellende grootletterboek eigenlijk een koopje.
Van jong (Ramsey Nasr, 1974) tot oud (Leo Vroman, 1915) zijn er bijdragen. Zo waarschuwt Joris Luyendijk (1971) zijn jonge ik voor filosofen. ,,Want die hebben hun gevoel kapot gedacht.'' Imme Dros (1936) denkt terug aan de tijd dat ze als achtjarige op Texel woonde: ze slaapt daar op een kermisbed dat haar fantasie in werking zet. De buurvrouw die beweert dat lezen tijdverspilling is wil ze niet te geloven.
Boekenweekgeschenkauteur Joost Zwagerman (1963) stelt: 'Iedereen moet boeten voor de leeftijd die hij heeft. Stiekem contact tussen gevangenen van verschillende leeftijden levert alleen maar de illusie van ontsnapping op.' Henk Hofland jut zijn jonge ik op: 'Blijf aan het werk!' En Arthur Japin adviseert: 'Luister naar de muziek en niet naar wat er buiten wordt geroepen.'
De CPNB mag trots zijn op deze jubileumuitgave.
Aan de andere kant...
Wie een inventarisatie maakt van de auteurs die voor dit boek zichzelf hebben geschreven, merkt dat er geen enkele vertegenwoordiger bij zit van het gilde van thrillerauteurs. Er zijn bijdragen van literatoren als A.F.Th. van der Heijden, Abdelkader Benali, Connie Palmen, Remco Campert, Kristien Hemmerechts, Tommy Wieringa en Herman Koch. Ook de columnisten Aaf Brandt Corstius, Jan Mulder en Midas Dekkers, de predikant Nico ter Linden, museumdirecteur Henk van Os, journalisten Frank Westerman en Paul Witteman, verpleeghuisarts Bert Keizer, reisschrijver Carolijn Visser, kinderboekenillustrator en -schrijver Daan Remmerts de Vries, dichter K. Michel, toneelschrijver Maria Goos en Mulisch-kenner en emeritus hoogleraar Marita Mathijsen waanden zich even Titaantjes.
Maar thrillerschrijvers, ho maar.
Vreemd en jammer. Want wie had niet wat graag een brief van de 65-plussers Peter de Zwaan en Tomas Ross aan hun jongere ik gelezen? Wie zou er niet benieuwd zijn geweest naar een advies van Saskia Noort aan de Saskia Noort voordat die bestsellers ging schrijven? Wat had Simone van der Vlugt vroeger willen weten wat ze nu pas te weten is gekomen. En waarom geen bijdrage van bijvoorbeeld Lieneke Dijkzeul, naast jeugdboekenauteur ook schrijver van in ieder geval stilistisch hoogwaardige thrillers?
Zit hier een diepere gedachte achter? Wat Volkskrant-criticus Arjan Peters betreft zijn literatuur en thrillers twee fenomenen die nooit tot elkander zullen geraken: 'never the twain shall meet'. Maar denkt de Stichting CPNB er ook zo over? Heeft de CPNB er bewust voor gekozen om deze groep schrijvers links te laten liggen? Is het gedaan om bewust een scheiding aan te geven tussen de 'hoge' literatuur en de misdaadliteratuur?
Er zat niets anders op dan het de CPNB zelf te vragen. Het antwoord van een van de voorlichters liet even op zich wachten, want 'drukdrukdruk met de Boekenweek'. Maar uiteindelijk kwam er een korte en bondige reactie: ,,Voor Titaantjes hebben we een verzoek uitgezonden aan alle auteurs die hebben meegeholpen de Boekenweek groot te maken. Dus alle geschenkschrijvers, maar ook de auteurs van de Boekenweekessays. (...) Vervolgens heeft een kleine redactie dit aangevuld tot 75 met enkele dichters, kinderboekschrijvers en winnaars literaire prijzen. Omdat de Boekenweek een literair profiel heeft, is dus uitsluitend gezocht in de literaire hoek.''
Het antwoord maakt meteen in één klap duidelijk hoe de CPNB over thrillers denkt: kinderboeken bevinden zich in de literaire hoek, misdaadliteratuur niet. Van een door Tomas Ross gehoopte oversteek van de thrillers naar de literatuur zal het nooit komen. Thrillerauteurs horen in een apart reservaat thuis, waar een keer per jaar een maand lang de schijnwerpers op worden gericht. Bestsellerschrijfsters krijgen een uitnodiging voor het literaire Boekenbal, maar daar blijft het ook bij.
Dus, dames en heren uitgevers, laat voortaan ook die stempels met 'literaire thriller' maar ongebruikt. Het wordt toch nooit wat...
5 opmerkingen:
Peter,
dat jij zo verbolgen bent over het feit dat de thriller(-auteur) geen (tot weinig) aandacht krijgt in de boekenweek. Het is maar 10 dagen. In juni is er een hele maand waar de auteur van spannende boeken in de schijnwerper staat. Dat is zeker drie keer zo lang! Daarbij zijn er weinig 'literaire' auteurs die dan zeggen dat hun boek ook spannend is. Ze accepteren dan toch ook de tweede viool. En dat is verkooptechnisch toch ook zo. Ze verkopen veel minder. Zijn minder populair en aankomende juni staat de scandinavische misdaadroman in de schijnwerpers met Mørd en dødslag als thema. De 'literaire auteur' in Nederland zou willen dat hij een boek als Larsson, Mankell en de Amerikaanse Brown had geschreven. Maar menig literair auteur probeert dat in te halen en schrijft nu ook spannende boeken; A.F.Th. van der Heijden, Herman Koch, Maarten 't Hart, Tim Krabbé en over het boek Duel van Zwagerman wordt ook gezegd dat het een spannend boek is. Dus nog even en de tien dagen in maart zullen verdwijnen en het wordt een super spannend maand van het spannende boek.
@ Jurgen: Het gaat er niet om dat er geen of weinig aandacht is voor het thrillergenre tijdens de Boekenweek. Wat mij steekt (maar waarom zou het: het zou thrillerschrijvers moeten steken) is dat de CPNB zo nadrukkelijk de misdaadliteratuur op het tweede plan stelt. Als voorbeeld dus het boek 'Titaantjes waren we': alle genres zijn er vertegenwoordigd: literatuur, non-fictie, columns, poëzie, kinderboeken, maar thrillers horen daar dus niet bij. Die worden als niet volwaardig beschouwd. En het wekt de indruk alsof thrillerauteurs niet ook een heel lezenswaardige bijdrage aan de bundel hadden kunnen leveren.
@Peter,
zo had ik het niet gelezen. Maar ik denk dat er ook vanuit de CPNB een scheiding is ontstaan in literaire werken en de (in hun ogen misschien) mindere thrillers. Maar dat is er al jaren, zeker nu er een heuze 'boekenbal' als start van de MvhS boek wordt gehouden (overigens georganiseerd door het CPNB) de Power of Plots. Welke in tegenstelling tot de literaire boekenbal toegankelijk is voor publiek. Niets geheimzinnigs.
Maar terug op wat je schreef, ik denk niet dat het CPNB stelt dat thrillerauteurs niet een heel lezenswaardige bijdrage aan de bundel hadden kunnen leveren. Ik denk dat ze het hebben willen scheiden. Maar kijk eens goed, hoeveel misdaadauteurs waren er wel niet aanwezig op het boekenbal. Velen. Zie alle columns en reacties/foto's op het Internet. Zo'n uitnodiging krijg je ook niet voor niets.
Overigens zijn er verschillnede reeds overleden misdaadauteurs die een geschenkboekje hebben geschreven (voordat de boekjes er waren voor de MvhSboek). Bijvoorbeeld Robert van Gulik en JanWillem van de Wetering. Dus om hun te vragen of ze een brief willen schrijven...
Zie nog even het officiële antwoord van de CPNB in mijn stuk: ze kozen voor 'Titaantjes waren we' ook kinderboekenauteurs en winnaars van literaire prijzen. De vraag is dan: zijn kinderboeken wel literair en thrillers niet? En onder de auteurs was geen enkele Gouden Strop-winnaar. Conclusie: de Strop is in de ogen van de CPNB geen literaire onderscheiding.
We zullen met deze waterscheiding moeten leren leven. Ook de uitgevers die hun boeken nog van het malle stempel 'literaire thriller' voorzien...
Peter heeft helaas gelijk. Vorig jaar hadden we al op het boekenbal de catfight Connie Palmen vs. Saskia Noort die daar niet zou thuishoren volgens La Palmen. Het is een bloody shame dat alle misdaadauteurs, zeker na kwalitatieve (en kwantitatieve) opmars die het genre in de laatste decennia heeft laten zien, nog steeds op één hoop nl. die van zesderangsschrjvers worden gegooid, aan wie de toegang tot de literaire echelons structureel wordt ontzegd. Het voorbeeld 'Titaantjes waren we' is er één in de veelzijdige reeks, waarin het cordon literaire zich manifesteert.
Een reactie posten