Het verkeerde spoor (interview, 2010)

Jacob Vis kan domweg niet anders

Ruim 35 jaar streed Jacob Vis als bosbouwer en consultant bij Staatsbosbeheer voor de nodige hervormingen. Als misdaadauteur leidt hij met strakke hand de spanning naar een hoogtepunt. Volgens Vis komt er binnenkort een nieuwe gerechtelijke dwaling in Nederland aan het licht. ,,In deze zaak zijn duizenden manuren besteed aan het verkeerde spoor'', zegt hij in een interview met Marion Groenewoud van dagblad de Stentor. ,,Het dossier rammelt aan alle kanten.''

Jarenlang was het natuurgebied Oostelijk Flevoland het domein van Vis. ,,De bodem is er fantastisch, van zand tot lichte zavel. Vochtig en voedselrijk.'' Vanaf eind jaren zeventig plantte hij een tweede generatie duurzame bos. „Zo ontstaat hier langzamerhand een majestueus bos: het donkere bomenbos van Tom Poes. Maar dat duurt nog even, over 50 of 100 jaar. Dan ben ik allang dood.''

Een deel van 'zijn' Flevobos, het Reve-Abbertbos, is een bekende homo-ontmoetingsplek. Vis: ,,We hebben er destijds alles aan gedaan de prostitutie en nare bijverschijnselen terug te dringen.'' Toen kon hij niet vermoeden dat de plek op een andere manier een rol zou gaan spelen in zijn leven. In 2004 werd Vis namelijk gevraagd een bodemanalyse te maken van deze 'plaats delict'. Het verzoek kwam van de advocaat van Henk H. uit Bennekom. De tot 20 jaar veroordeelde man zou Pim Overzier uit Apeldoorn levend in het bos hebben begraven.

Vis had al snel twijfels over de interpretatie van de grondsoort en ook de technische uitvoerbaarheid van de moord leek hem compleet onwaarschijnlijk. Advocaat Geert-Jan Knoops vroeg begin 2008 om een reconstructie van deze afgesloten strafzaak waaraan Henk H. zelf mocht meewerken. Een unicum in onze rechtsstaat.



De reconstructie toonde onomstotelijk aan dat de tengere Henk H. nooit in zijn eentje een lange zware kerel als Overzier zou kunnen overweldigen op die moeilijk begaanbare plek en ook nog levend zou kunnen begraven. De dode lag er bovendien keurig bij, hij was met zorg neergelegd. En er werd geen korrel zand in zijn luchtwegen aangetroffen.

Vis kent de grondsoort goed. ,,Het is geen pure kleigrond zoals de officier van justitie aannam. Wanneer je de schop erin zet, komt er veel los zand vrij. Iemand die levend wordt begraven, krijgt aarde binnen.'' In zijn boek 'Het Rijk van de Bok' is de hele zaak uitvoerig te lezen. Volgens Vis is Overzier een natuurlijke dood gestorven op een homo-ontmoetingsplek en werd hij vervolgens begraven in het 'homobos' bij Dronten.

Sinds vorig jaar onderzoekt de CEAS (Commissie Evaluatie Afgeronde Strafzaken) deze mogelijke 'gerechtelijke dwaling'. ,,De evaluatie wordt dit voorjaar afgerond. Ik bel af en toe maar ze zijn niet erg mededeelzaam'', vertelt Vis. ,,Het is een loden klus. Mijn boek over de zaak staat als een huis. Het bevat mijn interpretatie van de feiten, niets is geromantiseerd. Ik hoop dat de waarheid snel boven tafel komt. In deze zaak zijn duizenden manuren besteed aan het verkeerde spoor.''

Op internet bestempelt een enkeling hem als 'fantast'. Vis benadrukt dat hij niet als misdaadauteur maar in eerste instantie als bosbouwer betrokken raakte bij de zaak. „Ik word met veel argwaan bekeken maar heb nog geen enkel inhoudelijk tegenargument gehoord.'' Hij heeft wel het gevoel dat hij serieus wordt genomen in zijn verweer. ,,De CEAS is hier een jaar fulltime mee bezig. Ik sta niet alleen in mijn roep om herziening en bevind me in goed gezelschap.''

De misdaadauteur zocht zo min mogelijk de publiciteit. „Ik wilde niet, zoals Maurice de Hond, afgeschilderd worden als een fanatiekeling. De media had ik enkel nodig om een anonieme getuige op te sporen. De reconstructie heeft veel positiefs opgeleverd. Hiermee is gelukkig al een objectief oordeel geveld.''

Vis heeft nog wekelijks contact met de veroordeelde, de inmiddels 65-jarige Henk H. die sinds 2002 zijn gevangenisstraf uitzit in Zutphen. „We telefoneren en praten een uurtje'', vertelt Vis. „We hebben geen vriendschapsband maar er is na al die jaren natuurlijk wel sprake van een vertrouwensrelatie. De man is hoopvol en onderzoekt zijn zaak voortdurend. Daarnaast studeert hij theologie.''

Vis gelooft in de onschuld van Henk H., maar voelt zich geen persoonlijk pleitbezorger van hem. ,,Ieder ander die op deze wankele gronden vastzit, moet geholpen worden. Deze zaak is op mijn pad gekomen en rammelt aan alle kanten. Ik kan domweg niet anders.''

De misdaadauteur uit Kampen schreef al veertien misdaadromans. Hiervoor kreeg hij vijf nominaties voor de beste misdaadroman van het jaar. Zijn onlangs verschenen thriller, 'De Erfgename', is het tweede deel in een drieluik dat zich afspeelt op Morren. De schrijver ontleende deze naam aan een klein landgoedje bij Oldebroek. ,,Ik heb het in mijn fantasie groter gemaakt. Maar de grafkelder en de eikenbomen bestaan echt.'' Zijn thrillers bevatten naast spanning veel erotiek. Hij verplaatst zich gemakkelijk in een jonge vrouw die door een jeugdbende wordt verkracht. En beschrijft de heimelijke liefde in het hart van een oude vrouw. De dames van Vis zijn veelal sluw, koel en materialistisch. ,,Slechtheid is bij een vrouw vaak meer bedekt. Dat kan ik goed gebruiken'', lacht hij geamuseerd.

De schrijver voelt zich zeker ook verwant met de hoofdpersoon, commissaris Ben van Arkel. ,,Hij is niet enkel aardig. Ik vind hem ook een beetje nors en heel direct. De ideale man? Ja, veel vrouwen vallen op hem. Hij zou nooit een vrouw kwetsen. Ik ook niet. Mijn seksuele driften kan ik, net als Van Arkel, goed beheersen.''

Op dit moment werkt Vis aan een scenario op basis van 'Het Rijk van de Bok'. Eerder zou zijn thriller 'Wetland' verfilmd worden maar het script werd afgewezen door het Filmfonds. ,,De zaak Overzier is een gecompliceerd, bizar verhaal. Het is niet de eerste keer dat iemand wordt veroordeeld voor een moord die hij niet beging. Bij mijn weten is het echter nooit eerder voorgekomen dat iemand achter de tralies belandt voor een moord die niemand beging'', benadrukt Vis. ,,Ik hoop dat dit boek het filmdoek haalt. Als schrijver kun je een dergelijk verhaal niet verzinnen. De werkelijkheid is te toevallig en barst van de ongerijmdheden.''

Jacob Vis - De Erfgename. Uitgeverij Ellessy, 281 pag. Klik hier voor een recensie.

(Bron: de Stentor)