Willem Asman - Koninginnedag (2010)

'Aanqlag op koninging'


(Door Peter Kuijt)

Op de cover van Koninginnedag, het jongste boek van thrillerschrijver Willem Asman, ontbreekt een aanduiding om wat voor boek het gaat. Is het een roman of toch een thriller? Pas binnenin blijkt uit de driecijferige NUR-code dat de uitgeverij Koninginnedag beschouwt als een literaire thriller. Kennelijk was de uitgever er echter niet zó van overtuigd dat het stempel ook wel op het omslag kon. Na lezing is die twijfel wel begrijpelijk.

De aankondiging eerder dit jaar dat Asman het drama op Koninginnedag 2009 in Apeldoorn als thema van zijn vierde thriller zou gebruiken, leidde tot nogal wat reacties in de plaatselijke pers. Asman zou 'over andermans leed' geld willen verdienen, het was 'een walgelijke uitbuiting van menselijk drama' en een nabestaande kondigde stappen aan als de naam van een overleden dierbare in het boek zou voorkomen. 'Eerst lezen, dan oordelen', was een andere opmerking.

Die laatste reactie is eigenlijk de enig juiste. De aanslag in Apeldoorn waarbij Karst Tates zeven mensen en zichzelf doodde, komt maar zijdelings in het boek ter sprake. Er worden geen complottheorieën ontvouwd, de tragedie speelt eigenlijk een bijrol.

Centraal in het boek staat een niet met name genoemde jonge vrouw, die als communicatieadviseur wordt geacht het 'stijfburgerlijke' imago van premier Jan Peter Balkenende op te frissen. Zij bevindt zich met de minister-president op 30 april 2009 op een congres van de Europese christendemocratische partij EVP in Warschau als de Nederlandse delegatie een sms'je krijgt van Jack de Wolf, in wie we de doorgaans glimlachbrede spindoctor Jack de Vries herkennen, met de enigszins gemankeerde tekst 'AANQLAG OP KONINGING'.

Halsoverkop vertrekt Balkenende met het regeringsvliegtuig uit Polen. Op weg naar Zestienhoven wordt er in het toestel gewerkt aan een verklaring die hij zal afleggen. Aan boord zit ook de jonge vrouw, van wie niemand weet welke relatie zij heeft met de Suzuki Swift-rijder.

Het verhaal wordt verteld door de vrouw, die afkomstig is uit een rood nest waar alleen werd gevlagd op 4 en 5 mei. Ze herinnert zich hoe ze door spindoctor Jack aan Balkenende wordt voorgesteld. Ze verhaalt over haar sessies met de premier om diens omgang met de media te verbeteren. Maar er komen ook gebeurtenissen in haar ouderlijk gezin aan de orde.

Koninginnedag is een intrigerende, vlot geschreven roman waarin de indringende bijpraatmomenten van de vrouw en de premier hoogtepunten zijn. Met een scherp oog voor de actualiteit brengt Asman niet alleen de financiële crisis en het gevaar van Wilders ter sprake, maar verwijst hij ook naar terzijdes als het 'ietsisme' van Ronald Plasterk en sneert hij naar Jan Mulder die eerst reclame maakt voor ING om daarna als Matthijs van Nieuwkerks tafelheer bankiers te fileren.

Maar de spanning ontbreekt ten enen male in Koninginnedag. Het verhaal hinkt te veel op twee sporen, de privé-herinneringen van de vrouw en de nasleep van de aanslag, zonder een juiste balans te vinden. De gebruikelijke wending aan het slot is niet verrassend genoeg. De verwachtingen die Asman wekte met zijn uitstekende, vorige politieke thriller Wondermans eindspel, zijn helaas niet waargemaakt. Koninginnedag is geen thriller.

Willem Asman - Koninginnedag. Uitgeverij Cargo, 224 pag., 17,50 euro.