Terugblik

DRIE STERREN

(Door Peter Kuijt)

Q-koorts, Mexicaanse griep en comazuipen. Twitteren en ontvrienden. Toppers die geen 'Toppers' meer wilden zijn en het toch weer werden. De val van Leenheer Scheringa en het bankroet van Marco 'Binnen!' Borsato. CO2 in de lucht en onder de grond. Michael Jackson, Ramses Shaffy en de dode cavia van Marc-Marie Huibregts. Een zandkasteel in Mozambique en een Suzuki Swift in Apeldoorn. Jan Smit, Yolanthe ('Ik ga weg') en z'n moeder ('Alles is weg'). Berlusconi loopt tegen de Dom in Milaan op. Recessie en toch een nieuw pinrecord.

De gemiddelde cabaretier kan voor een oudejaarsconference met 2009 goed uit de voeten. Genoeg incidenten en diepte- dan wel hoogtepunten om grappend en grollend een uur of meer te vullen zonder al te veel nadruk te leggen op je scheelkijkerij of je hazenlip.

Maar goed, dit is een site gewijd aan het spannende boek. En de vraag die op de lippen brandt (in ieder geval de mijne) is: was het een enerverend, opwindend thrillerjaar?

Mwah, ging wel...

Qua verkopen moest de thrillermarkt het vooral hebben van de te vroeg overleden Zweedse misdaadauteur Stieg Larsson en de langverwachte opvolger van 'De Da Vinci Code'. Dan Brown was in 'Het Verloren Symbool' lief voor de vrijmetselaars en hield vast aan zijn formule van korte hoofdstukjes, talloze cliffhangers en het schrijven met een hark.

Ook goed boerde Saskia Noort met de thriller 'De verbouwing', die over het algemeen positief werd ontvangen door de door haar zo gehate critici. Haar verklaring: ,,Ik heb zo veel succes, dat de recensenten mijn werk nu serieus nemen.'' Maar ze trekt zich niets aan van de kritiek, ben je gek. Binnenkort op tv: Saskia Noort in Villa Felderhof. Ben benieuwd of ze, staand voor het schildersezel, een fraaie cliffhanger op het doek kan krijgen.

In de vele interviews over haar nieuwste thriller beklaagde Noort zich niet alleen over miskenning door de boekbesprekers, maar ook vanuit het literaire wereldje. Aanleiding was de opmerking van een starnakelzatte Connie Palmen die haar op het Boekenbal een nietsnut noemde. De weinig enerverende catfight tussen Noort en Palmen die daarop in 'De Wereld Draait Door' te zien was, werd door de laatste verloren op punten: ze begon zich meteen te verontschuldigen.

Voor de vrouwelijke thrillerauteurs was 2009 sowieso een jaar om met tevredenheid op terug te kijken. Simone van der Vlugt verkocht haar eenmiljoenste thriller. De vakantiethrillers van Suzanne Vermeer werden gepusht met een gratis ferry-overtocht en met succes. Trouwambtenaar Loes den Hollander bouwt gestaag aan een groeiende schare fans. Esther Verhoef won aan bestsellerstatus met 'Alles te verliezen' en was het middelpunt van de Maand van het Spannende Boek. Jammer dat ze met 'Erken mij' een matig geschenkboekje schreef, spijtig ook dat ze kritische recensenten een cursus begrijpend lezen toewenste. Een zuur ruikende opmerking die haar niet past.

En dan was er Marion Pauw, de eerste Nederlandse vrouw die de Gouden Strop won. Ze verklaarde daarop in een interview meteen te weten hoe literaire thrillers in elkaar steken: ze kennen een trage start. ,,Wen er maar aan'', voegde ze eraan toe. Als het niet hoeft, liever niet, mevrouw Pauw...

De winst van de 'Daglicht'-schrijfster was voor veteraan en initiatiefnemer Tomas Ross aanleiding om - niet voor het eerst, overigens - te pleiten voor afschaffing van de Gouden Strop. De prijs was destijds in het leven geroepen om de thriller volwassen helpen te worden. Maar dat is volgens Ross niet gelukt, zie de bekroning van Pauw, die in haar dankwoord zei dat haar boek won vanwege de diepgang van de karakters en niet in de eerste plaats door een razendknappe plot. Het pleidooi van Ross om de prijs in de ban te doen had een kleine discussie op internetfora en een aanpassing van het Stropreglement (voortaan meer beroepsrecensenten in de jury) tot gevolg, maar daar bleef het bij. Overigens blijft Ross zijn thrillers gewoon voor de volgende Gouden Stroppen insturen.

Het verliep overigens niet geheel en al vlekkeloos met de organisatie van de Gouden Strop dit jaar. Jurylid Martin Koolhoven stapte tussentijds op, voorzitter Agnes Jongerius liet de ingezonden boeken lezen door collega's van de vakcentrale en een tv-uitzending rond de nominaties werd op het allerlaatste moment afgeblazen. Reden voor het bestuur van het genootschap van thrillerschrijvers om voor de organisatie te breken met Passionate Bulkboek. Volgens de laatste berichten wordt dat overigens nog een zaak tussen advocaten.

Maar vertel eens, Kuijt, heb je nog goede thrillers gelezen dit jaar?

Jawel, maar minder dan mij lief is.

Nieuwe namen, waarnaar ik altijd op zoek ben, konden niet allemaal bekoren. Zo stelden bijvoorbeeld Ellen den Hollander, Spencer Quinn, en Cory Doctorow teleur. En dat deden ook het duo Hoogstraaten en Roel Janssen met hun nieuwe thrillers. In de overvolle vijver met Nederlandse thrillerschrijfsters is Lieneke Dijkzeul de meest stijlvaste die er rondzwemt. Gelukkig kwam zij dit jaar met haar derde Paul Vegter-thriller uit, 'De geur van regen', een juweeltje.

Uitermate vermakelijk, want het koningshuis werd er in vilein gefileerd, was 'Het meisje uit Buenos Aires' van Tomas Ross. 'Een zaak van vrouwen' van Peter de Zwaan veroorzaakte bezwete angstdromen over gespierde dames. Daniel Depp, de halfbroer van Johnny, mag na zijn debuut 'Loser's town' terugkomen. 'De stad van de zon' van scenarioschrijver David Levien was fantastisch. 'Het leugenarchief' van Toes & Hoeps idem dito. En voor 'Daniëlle Hermans', die de fraaie historische en hedendaagse thriller 'De watermeesters' schreef, neem ik mijn hoed af, als ik die zou hebben.

De twee thrillers die echter het langst bleven nagalmen waren 'De meester' van filmmaker Guillermo del Toro en thrillerschrijver Chuck Hogan en 'Wondermans eindspel' van Willem Asman. De eerste las haast als een film: broeierige, een soms ver 'over the top', maar retespannende vampierthriller waarin het V-woord pas ruim over de helft van het boek voor het eerst wordt uitgesproken. En 'Wondermans eindspel' was de witte raaf onder de literaire thrillers die dit jaar uitkwamen. Een geëngageerde, politieke thriller geschreven door een auteur die het wel wat kan schelen wat er in Afrika gebeurt. Het beeld van VN-onderhandelaar Jaap Vos met zijn knalgele taxfree-tasje op audiëntie bij een Afrikaanse machthebber blijft nog lang bij. Het is een schande dat Asman niet eens werd genomineerd voor de Gouden Strop.

De lijst zo overziend kan het er eigenlijk wel mee door. Drie sterren voor het thrillerjaar 2009. Misschien moet ik volgend jaar nóg wat meer lezen.

(Deze 'column' is ook te lezen op Misdaadromans.nl)