Mørd en Dødslag

Er is meer dan de Zweedse thriller


Juni is de Maand van het Spannende Boek. Dit jaar staat de Scandinavische misdaadliteratuur, onder het motto 'Mørd en Dødslag', centraal. Een overzicht van een aantal recent verschenen, uitstekende Scandinavische thrillers.

(Door Maarten Moll)

De Scandinavische thriller is hot. Al jaren. Vooral de Zweedse misdaadromans. Maar er is meer dan de Zweedse thriller.

Neem Denemarken. 'There's something rotten in the state of Denmark', schreef Shakespeare al ('Hamlet'). We konden onlangs, op dvd, kennisnemen van de briljante misdaadserie 'The killing'. Op schrift vernamen we niet veel uit Denemarken, maar nu is net het eerste deel van trilogie Serie Q verschenen. Die boeken verdreven de Millenniumboeken van de Zweed Stieg Larsson van de hoogste posities van de Deense bestsellerlijst.
In dat eerste deel, 'De vrouw in de kooi', van Jussi Adler-Olsen, wordt de lastige brigadier Carl Mørck naar de kelders van het politiebureau in Kopenhagen verbannen. Hij krijgt een stapel oude dossiers en moet maar zien wat hij met deze onopgeloste moorden kan. Deze cold caseafdeling (afdeling Q) runt hij met zijn wat mysterieuze assistent Assad.
Mørck, gescheiden, verdiept zich in de zaak van de onverklaarbaar verdwenen jonge, linkse politica Merete Lynggaard. Adler-Olsen schrijft heel goed - je leest dat hij plezier heeft gehad in het scheppen van Mørck - en speelt met de lezer. Dat maakt 'De vrouw in de kooi' een zeer spannende thriller.

Ook uit Denemarken is 'En weg is hij', van dichteres Pia Juul. Een vrouw wordt wakker van wat een schot blijkt te zijn geweest. Buiten ligt haar man dood op de grond. Wat is gebeurd?
'En weg is hij' is geen conventioneel misdaadverhaal. De misdaad is in deze roman een vehikel voor wat Juul met literaire middelen wil zeggen (ze citeert Montaigne en Ionescu, want ze is tenslotte geen echte thrillerschrijver). Ze onderzoekt wat mogelijke daders en slachtoffers doormaken. Meer intrigerend dan spannend, al wil je wel heel graag weten wat nu precies is gebeurd in dit eenvoudig, maar stilistisch sterk geschreven boek.
Dit jaar zal van Juul gewoon weer een poëziebundel verschijnen.





Noorwegen dan. Noorse thrillerschrijvers genoeg. Unni Lindell, Gunnar Staalesen, Chris Tvedt, Kjetil Try, Anne Holt, om er een paar te noemen. Van Jo Nesbø verscheen 'Headhunters'. Nesbø is één van de beste Noorse thrillerschrijvers. Bekend van zijn boeken met inspecteur Harry Hole in de hoofdrol.
'Headhunters' is een Holeloze Nesbø. Maar wel een heel goede. Over de aalgladde, maar steengoede headhunter Roger Brown. De succesvolle Brown leeft boven zijn stand. Om uit de financiële zorgen te komen beraamt hij een kunstroof bij één van zijn sollicitanten (die heeft een Rubens, 'De jacht op het Calydonische everzwijn', aan de wand hangen, een schilderij waarvan men dacht dat het verloren was gegaan). Kan dit goed aflopen? Nesbø zet Brown in de eerste bladzijden op een fantastische manier neer als hij een sollicitatiegesprek voert. Dat hoge niveau houdt hij vol in dit vrij krankzinnige verhaal.



Ha! En dan de Minnesotatrilogie van Vidar Sundstøl. Inderdaad, ook de Noren hebben nu hun 'Millennium'-spin off. 'Twee broers. Twee moorden. Een legende die alles met elkaar verbindt. Een Scandinavische thrillertrilogie met een Amerikaanse twist.' Dat laatste slaat natuurlijk op Minnesota, want 'Land van dromen', zoals de titel van het eerste deel luidt, speelt zich in die Amerikaanse staat af.
Hoofdpersoon is de politieman Lance Hansen (met Noorse voorouders), die een moord onderzoekt en stuit op familiegeheimen. Familiegeheimen. Een tot de draad versleten thema, en de schrijver die daar nog eer in ziet, moet wel met een heel goed verhaal op de proppen komen. Sundstøl doet dat. Het maakt meer dan benieuwd naar de volgende delen van deze trilogie.




Uit Finland komen zelden thrillers tot ons. En de zeldzame die een paar jaar geleden verscheen, was geschreven door een Duitser. Diezelfde Duitser, Jan Costin Wagner, heeft nu een tweede roman geschreven over hetzelfde personage: de om zijn overleden vrouw rouwende Finse commissaris van politie Kimmo Joentaa uit Turku.
In 'Voor de leeuwen' bezoekt Joentaa al op de eerste bladzijden het graf van zijn vrouw, maar ontmoet hij ook een nieuwe vrouw. Dat zorgt voor verwarring, en dat kort daarop een collega van hem wordt vermoord, zorgt alleen maar voor meer verwarring. Na de moord op een poppenmaker wordt een verband gelegd met een talkshow op televisie, waar beide slachtoffers te gast waren. 'Voor de leeuwen' is een prachtig boek, vooral door het optreden van de soms op een autist lijkende Joentaa. Met hem heeft Wagner een politieman geschapen die nog het meest op een gewoon mens lijkt.




'Grensgeval', van Matti Rönkä, is een echte Finse thriller. Rönkä is bij de Finse televisie de anchorman van het journaal. 'Grensgeval' werd in 2006 tot beste Finse thriller uitgeroepen. Viktor Kärppä is een privédetective in Helsinki. Kärppä, een Rus met Finse voorouders, is een man die alle opdrachten aanneemt, ook van dubieuze figuren aan weerszijden van de Fins-Russische grens. Hij krijgt van een antiquair het verzoek diens verdwenen Estse echtgenote op te sporen. Een klassieke opdracht, die hem uiteraard in moeilijkheden brengt, want de vrouw is de zus van de gewelddadige crimineel Jaak Lillepuu. 'Grensgeval' is een uitstekende hard-boiled Finse misdaadroman. Strak geschreven, met plotselinge wendingen en stoere taal.





Ja, en dan toch ook nog even naar Zweden. Het wachten is op het vierde Millennium-deel van Larsson. Wat niet betekent dat geen Zweedse misdaadromans meer te lezen zijn. Van Jens Lapidus, die vorig jaar zo sterk debuteerde met 'Snel geld', is nu het tweede deel uit zijn Stockholmtrilogie verschenen: 'Bloedlink'.
Verraste Lapidus, in het echte leven strafpleiter, met een boek waarin nu eens geen commissaris van politie de hoofdrol speelde, in 'Bloedlink' is één van de hoofdrollen wél voor een politieman. Maar dan een voor een corrupte. Met huwelijksproblemen nog wel. Naast deze Thomas Andrén volgen we Mahmud, een drugsdealertje dat net vrij is gekomen, en Niklas Brogren, een ex-huurling die zijn steentje aan de maatschappij wil bijdragen door vrouwenmishandelaars hard aan te pakken.
Weer drie centrale figuren, net als in 'Snel geld', die de andere kant van Stockholm laten zien: die van de onderwereld. En net als in zijn debuut raken de drie verhaallijnen in elkaar verstrikt. Opnieuw speelt Lapidus met straattaal en korte, rauwe zinnen in een verhaal dat ook maatschappijkritisch is (net als bij Larsson). 'Bloedlink' is weer een geweldige Lapidus!

Jussi Adler-Olsen - De vrouw in de kooi. Vertaling: Kor de Vries. Uitgeverij Prometheus

Pia Juul - En weg is hij. Vertaling: Kor de Vries. Uitgeverij Podium

Jo Nesbø - Headhunters. Vertaling: Annelies de Vroom. Uitgeverij Cargo

Vidar Sundstøl - Land van dromen. Vertaling: Carla Joustra en Lucy Pijttersen. Uitgeverij Anthos

Jan Costin Wagner - Voor de leeuwen. Vertaling: Gerda Meijerink. Uitgeverij Cossee

Matti Rönkä - Grensgeval. Vertaling: Annemarie Raas. Uitgeverij Q

Jens Lapidus - Bloedlink. Vertaling: Jasper Popma. Uitgeverij A.W. Bruna

(Bron: Het Parool)