Linwood Barclay (interview, 2012)

'Die paniek is er steeds' 

Voor de grootste krant van Canada schreef Linwood Barclay duizenden columns. Zette hij de ene keer een politicus te kakken, de volgende keer ging het over het ophangen van de was. Ideeën zat. Voor thrillers zit hij ook nooit om een onderwerp verlegen. Zolang hij zijn alledaagse angsten maar niet kwijtraakt. ,,Mijn persoonlijkheid werkt als een infuus.''

(Door Peter Kuijt)

Linwood Barclay (57) doet deze week meer interviews dan de afgelopen vijf jaar in Canada. Laat zich drie dagen lang ondervragen in Parijs. Signeert en deelt honderden exemplaren uit van zijn nieuwste thriller in de TGV en was te gast op een thrillerfestival in Lyon. En nu in een Amsterdams hotel doet hij acht interviews op een dag. Morgenochtend vroeg gaat het vliegtuig weer naar Toronto. ,,Het is dodelijk vermoeiend'', zegt de Amerikaans-Canadese schrijver. Grijnst: ,,Maar ik mag niet klagen. Er zijn veel schrijvers die in mijn schoenen willen staan.''

Onderwerp van gesprek is zijn recent verschenen boek 'Kijk niet weg', een pageturner bol van de adrenaline, over de journalist Dave Harwood, die samen met zijn vrouw Jan en vierjarig zoontje Ethan een pretpark bezoekt. Dan raken ze Ethan kwijt. In paniek gaan Jan en Dave op zoek. De laatste vindt Ethan, slapend in zijn buggy. Maar Jan verdwijnt ook. En ze blijft weg. Dave ontdekt gaandeweg dat hij zijn vrouw toch niet zo goed kent als zou moeten.

'Kijk niet weg' is Barclays achtste thriller, als je de vier niet eerder in Nederlandse vertaling uitgebrachte boeken rond journalist en held tegen wil en dank Zack Walker meetelt. In de Verenigde Staten ligt Barclays negende, 'The accident', net een week in de winkel. En in september volgt 'Trust your eyes'. De korte thriller 'Never saw it coming' verschijnt in de herfst in Groot-Brittannië. De Barclay-fabriek draait dus op volle toeren. ,,Ik heb de eerste versie van mijn elfde thriller af. Maar als ik terug ben in Canada, dan gaat-ie weer helemaal door de machine. Ik ben er nog niet tevreden over.''

Gemiddeld schrijft hij één boek per jaar. ,,Van thrillerschrijvers wordt ook verwacht dat ze in dat ritme publiceren. Als je er eenmaal in zit, is het een tredmolen.'' Een eerste versie schrijft hij in twee à drie maanden. Daarna begint het polijsten. Als gewezen journalist is de deadline voor Barclay niet het grootste probleem. ,,Nee, je wilt iedere keer met een écht goed verhaal op de proppen komen. Dáár ligt voor mij de uitdaging.''

Er is die altijd sluimerende angst dat op een dag de bodem van zijn voorraadpotje met ideeën in zicht komt. ,,Die paniek is er steeds, ook na
elf boeken, en altijd het grootst als je net een boek hebt voltooid. Ik denk dan elke keer 'het lukt me niet nog een keer'.''

Zoals iedere schrijver zijn laatste boek het beste vindt, zo beoordeelt Barclay ook 'Trust your eyes' als zijn meest geslaagde. ,,Beter dan 'The Accident', beter dan 'Kijk niet weg'. Van elk boek leer je eerder gemaakte fouten te vermijden. Bij 'Kijk niet weg' stelde ik het tempo waarin de lezer de verhaallijn zelf kan uitvogelen naar beneden bij. De verrassing, de plotwending werd steeds meer uitgesteld.''

Inspiratie voor 'Kijk niet weg' was, zo stelt Barclay, een 'urban legend': van die verhalen die je van een vriend van een vriend van een vriend hebt gehoord en waarvan je niet kunt vaststellen of die waar zijn. ,,Er is de mythe van kinderen die naar Disney World gingen en verdwenen, meegenomen door onbekenden. Ik wilde die urban legend gebruiken, maar er een andere draai aan geven: begin het verhaal met dat het kind verdwijnt. Maar aan het eind van het eerste hoofdstuk blijkt de moeder vermist te zijn.''

De helden in Barclays boeken zijn doodgewone mensen. ,,Geen spionnen of
CSI-figuren. Ik schrijf vaak vanuit de gedachte 'wat zou ik in deze situatie doen?'. Mijn helden zijn doorgaans niet getraind om om te gaan met de gewetenloze slechteriken. De meesten zouden vluchten, ik ook. Maar in elk verhaal staat er iets op het spel dat zo belangrijk is dat mijn karakters terugvechten. Het leven van een zoontje bijvoorbeeld.'' Schaterlachend verneemt hij dat een Nederlandse recensent hem de grootmeester van het subgenre 'Wat overkomt me nu weer' heeft genoemd. ,,Geweldig! Dat zet ik op mijn kaartje.''

LEIDINGEN

Hoewel goedgemutst erkent Barclay ook een zorgelijk type te zijn. Ongerust zijn is zijn tweede natuur. ,,Ik vind het moeilijk om me te ontspannen. Die
persoonlijkheid van mij is als een infuus voor mjin thrillers. Ik heb wel eens gedacht 'moet ik geen medicijnen nemen om mijn angsten te onderdrukken'.'' Hij lacht: ,,Maar dan ben ik weer bang dat mijn boeken niet zo goed worden.'' Het zijn de kleine dingen die hem zorgen baren. ,,Als ik van huis weg ben, vraag ik me af of alles thuis nog in orde is. Zijn de leidingen niet gesprongen? Hoe is het met de kinderen? Heb ik mijn vliegtickets wel bij me? Sta ik wel bij de goede gate? Gisteren kwam ik hier drie uur te laat aan vanwege een staking van
luchtverkeersleiders in Frankrijk. Daar werd ik bloednerveus van.'' Barclay is ook zo'n type dat het bestek in de vaatwasser controleert. ,,Plaats de vleesmessen niet met de punt naar boven, want voor je het weet...''

Zorgen maakt de oud-redacteur en -columnist van de Toronto Star, Canada's
grootste krant, zich ook over de staat van de journalistiek. In 'Kijk niet weg' schrijft hij dat de Standard, het dagblad waarvoor Harwood werkt, het verslaan van gemeenteraadsvergaderingen uitbesteedt aan mensen in India. Die volgen via internet de beraadslagingen en maken vervolgens - voor een schijntje - het verslag. Barclay heeft er weet van dat een krant in Californië op die verbijsterende manier werkt en noemt het de doodsteek voor de journalistiek.

,,Als een papieren krant online verder gaat, kan ik er mee leven. Maar er moet wel voor worden betaald. Kranten moeten geld verdienen om te blijven voortbestaan. Ze investeren in mensen om nieuws te vergaren, ze spenderen geld om informatie boven tafel te krijgen. Als ze dat niet meer willen of kunnen doen, vrees ik dat er veel verhalen niet kunnen worden verteld. Websites die al het nieuws gratis brengen, trekken er niet op uit om verhalen te maken. Ze parasiteren op degenen die wel dat werk doen.'' Maar de neergang in krantenland is niet meer te stuiten, schrijft hij. Boekenbijlagen worden opgeofferd, de vaste cartoonist aan de dijk gezet en het hoofdredactionele commentaar is vervangen door de rubriek 'Wat anderen ervan vinden'.

Barclay werd geboren in de Verenigde Staten, maar verhuisde naar Canada toen hij vier was. Barclays vader was in de jaren vijftig een succesvolle illustrator van auto-advertenties. Maar daar kwam de klad in toen meer en meer foto's werden geplaatst bij reclame-uitingen. Barclays ouders kochten vervolgens een vakantiepark, met caravans en huisjes in het merengebied bij Ontario. Toen Linwood zestien was, overleed zijn vader plotseling, moest hij het park runnen en tegelijkertijd zorgen voor zijn moeder en zijn elf jaar oudere broer, die leed aan een zenuwziekte. Het waren niet de gelukkigste jaren van zijn leven, meldt hij in het boek 'Last Resort'.

,,Ik werd meteen volwassen. Voor mij geen tienerjaren. Geen feestjes, nooit
uitgaan. Ik moest dat hele vakantiepark doen. Toen ik 22 was, besloot ik te
vertrekken. Ik kreeg een baan bij een krant. Dat was zeer tegen de zin van mijn moeder, die alle registers opentrok om hem zich schuldig te laten voelen. Zij kon de schuldmachine op atoomkracht laten draaien.''

Zijn moeder, die in 1989 overleed, is altijd kwaad op hem gebleven. Barclay
haalt zijn schouders op. ,,Het is misschien kil om te zeggen. Maar ik mis mijn vader nog elke dag. Mijn moeder niet.''

Het schrijven vormde voor hem een toevluchtsoord. ,,Ik was al zeven of acht
toen ik verhalen begon te maken. Ik was verslingerd aan misdaadseries als
'Mannix', 'The Man from U.N.C.L.E' en 'Mission Impossible'. Eén aflevering per week vond ik niet genoeg. Daarom begon ik met de karakters uit de series mijn eigen verhalen te maken. Toen ik een jaar of tien was, vroeg ik mijn vader of hij mij kon leren typen, zodat ik sneller verhalen kon schrijven.''

Schrijven is meer dan alleen werk, concludeert Barclay. ,,Nu de boeken zo
succesvol zijn, krijgen ze meer aandacht. Dat betekent ook dat er meer werk in zit om ze zo goed mogelijk te maken. Maar schrijven is nog altijd beter dan werken. Beter dan een echte baan te hebben. Ik weet niet wat ik liever zou doen. Ja, misschien spelen met speelgoedtreinen. Maar daar verdien je niets mee.''

Linwood Barclay - Kijk niet weg. Vertaling: Nienke van der Meulen. Uitgeverij Boekerij, 400 pag., 19,95 euro. (foto auteur: copyright GPD/Evert Elzinga)