Intens leven (nieuws, 2011)

MATT REES VERWISSELT PALESTIJNEN VOOR MOZART

In Europa zullen meerderheden en minderheden elkaar in de haren vliegen. Deze voorspelling doet thrillerschrijver Matt Beynon Rees in een interview met de GPD-dagbladen. ,,Misschien gebeurt het niet in onze generatie, maar lang zal het niet meer duren'', meent hij. ,,Bij ontmoetingen met lezers in Europa hoor ik dat ze mijn boeken spannend vinden, of dat ze me lezen om inzicht te krijgen in de Palestijnse samenleving. Maar vaker nog zeggen ze dat ze erdoor zijn gaan nadenken over de rol van moslims in hun eigen land.''

Zo bezien zou je zeggen dat Rees' thrillers, met de Palestijnse geschiedenisleraar Omar Yussef in de hoofdrol, in multicultureel Nederland de winkels wel uit zullen vliegen. Maar met slechts twee vertalingen is de 43-jarige in Wales geboren auteur in Nederland nog niet echt succesvol.

Ondertussen winnen zijn boeken in de Engelstalige wereld prestigieuze prijzen en zijn ze bestsellers in landen als Noorwegen en Duitsland. Misschien, denkt Rees, is het Nederlandse lezerspubliek te zeer in de ban van Henning Mankell en de thrillertraditie in Zweden, een ander land waar hij maar niet doorbreekt. ,,In dat genre is er een psychopaat die de samenleving opschrikt. Zodra hij door inspecteur Wallander in de kraag is gegrepen, kan iedereen weer rustig in zijn Volvo naar zijn werk. Over de Palestijnen kan ik zo niet schrijven. Ik kan niet doen alsof alles goed komt als we maar van een enkele booswicht verlost zijn. Die hele samenleving is in de greep van gewelddadige tendensen.''

Matt Rees woont met zijn vrouw Deborah en zoontje Cai (3) in een rustige wijk in het Israelische deel van Jeruzalem. Maar als schrijver, en in de jaren negentig als correspondent van Time Magazine, beschouwde hij de Westoever en Gaza als zijn favoriete werkterrein. ,,Zodra ik daar ben, gaat mijn creatieve radar draaien. De geuren op straat, het eten, de sigarettenlucht in de kantoren, het harde zonlicht, de mensen met hun gepassioneerde opinies. Het leven is er zo intens.''

In zijn boeken over Omar Yussef beschrijft Rees uitvoerig al die aspecten van het Palestijnse leven. Het conflict met Israël is altijd voelbaar, maar tot zijn droefenis krijgt Yussef bij zijn speurwerk vooral te maken met interne strijd, wreedheid en corruptie in zijn eigen samenleving.

Toch speelt politiek in de boeken geen hoofdrol. Rees: ,,Integendeel. Ik schrijf over mensen - moslims en anderen - als goede en slechte individuen. Dat doorbreekt de stereotypen over Palestijnen als terroristen óf als slachtoffers. Veel mensen die naar dit gebied komen, ontdekken rechtvaardigheid. Ze denken precies te weten wat er moet gebeuren, hoe het leven hier eruit zou moeten zien. Als ik zelf wel eens dat gevoel krijg, stemt me dat depressief en kwaad. Maar als ik compassie voel en liefde - en ik hoop dat ik nu niet klink als de Dalai Lama - dan opent zich alles. Dat gevoel probeer ik over te brengen.''

,,Omar Yussef en ik voelen ons beiden aangetrokken tot warme relaties tussen mensen van wie je het niet zou verwachten. Zoals in 'The Samaritan's Secret' de liefde tussen de homoseksuele Ishaq en zijn vrouw.'' Yussef heeft zijn speurderskunsten vertoond in Bethlehem, Gaza en Nablus. Het vierde en definitief laatste verhaal, 'The Fourth Assassin', speelt zich af in 'Little Palestine' in Brooklyn, New York. Omar Yussef krijgt de kans een VN-vergadering toe te spreken. ,,Een mooi slot voor de reeks'', vindt Rees.

Zijn nieuwe thriller, die in mei verschijnt in Engeland, heeft niets te maken met het Midden-Oosten. In 'Mozarts Last Aria' gaat Nannerl Mozart op zoek naar de moordenaar van haar beroemde broer. Maar weten we niet allang dat.....?

,,Aha!'', interrumpeert de auteur, met opgestoken vinger. Nee, Antonio Salieri speelt in zijn boek niet meer dan een bijrol. De talentvolle Nannerl, gehuwd met een saaie ambtenaar in een afgelegen Oostenrijks dorp, ruziede met Wolfgang over de nalatenschap van vader Leopold en na diens dood spraken ze niet meer met elkaar. Maar stel voor dat ze toch naar Wenen is gereisd om een onderzoek in te stellen....'' Rees heeft zich het afgelopen jaar in Oostenrijk en elders vertrouwd gemaakt met Mozart, die hij mateloos bewondert. ,,Wat ze me ook over Bach en Beethoven vertellen, híj is de man!''

Ook in de schilderkunst heeft Rees een absolute held: Caravaggio. En die is eveneens op een duistere manier aan zijn eind gekomen. Maar dat wordt een volgend verhaal.


BOEKEN MATT BEYNON REES:
In het Engels verschenen in de Omar Yussef reeks: 'The Bethlehem Murders' (2006), 'The Saladin Murders' (2008), 'The Samaritan's Secret' (2008) en 'The Fourth Assassin' (2010). Van de eerste twee delen heeft Anthos Nederlandse vertalingen uitgegeven, met als titels 'Het verraad van Bethlehem' en 'Een graf in Gaza'. 'Mozart's Last Aria' verschijnt in mei in Engeland.

(Bron: GPD/Ad Bloemendaal)