Plaat van de maand (9)

De Spanningsblog besteedt met recensies, interviews en nieuws voornamelijk aandacht aan de hedendaagse thriller en de auteurs daarvan. De vroege Nederlandse misdaadroman is op deze site een ondergeschoven kindje. Maar verzamelaar Wim van Eyle biedt uitkomst. Uit zijn rijke collectie richt Van Eyle eens per maand de schijnwerper op het werk van een - soms vergeten - Nederlandse misdaadschrijver uit vroeger tijden. Vandaag de negende aflevering uit de serie Plaat van de Maand. Over Jules van Dam.

DE GROTE ONBEKENDE

(Door Wim van Eyle)

Van Jules van Dam weten we eigenlijk niks, ja, dat hij veel boekjes en blaadjes schreef, dat het zich allemaal afspeelde in de jaren twintig van de vorige eeuw, maar we weten niet eens of Jules van Dam zijn eigen naam was of een pseudoniem. In verzamelaarskringen circuleren de namen van Gerrit Jacob Presser (1899-1970), de latere historicus en hoogleraar en die van L.A. Steffers, ook zo'n pulpschrijver uit de jaren twintig.

Presser lijkt mij niet erg voor de hand liggend omdat deze geleerde man juist in de jaren twintig de kroon op zijn studies zette en geen tijd gehad zal hebben voor het schrijven van verhalen en romans in de hoeveelheden die Jules van Dam produceerde.
Steffers ligt meer voor de hand. Zijn 'De moord in Clarington Street' werd ten onrechte aan van Dam toegeschreven en zowel Steffers als van Dam schreef vele kort verhalen en feuilletons in de Viva.

Jules van Dam, later we het daar maar op houden, begon met een pulpbladenserie (groot formaat) onder de titel 'Onder hypnose' (24 deeltjes gevolgd door nog vijf losse blaadjes, 29 in totaal) in de jaren 1921 en 1922. De illustraties in deze serie zijn overigens van Wam Heskes. Daarna volgde de pulpserie 'Avonturen van den man met het zesde zintuig' (twintig deeltjes, zo goed als onvindbaar trouwens) in 1923.



In 1924 kon van Dam terecht bij de uitgever A.W. Bruna & Zoon. Hij startte er met de 'Marabesco'-serie (negen boekjes):
- 'De jacht naar een geheim staatsstuk'
- 'De ontsnapte spion'
- 'De gevloekte toren'
- 'De tweemaal gestolen brieven'
- 'Het verlaten huis'
- 'Het lijk zonder hoofd'
- 'De Amerikanen van Kasteel Waldeck'
- 'De moord in den nachttrein'
- 'De verdwenen Mephisto'
Al deze werkjes verschenen in 1924 met fraaie covers van John Prijs.



Nog steeds bij Bruna startte Van Dam in 1925 de 'Stadelmann' serie met twaalf deeltjes en opnieuw Prijs aan de tekenstift:
- 'Een wreker van ongerechtigheden'
- 'Een avontuur in het woud van Braschova
- 'Het raadsel der vingerafdrukken'
- 'Een quaestie van den juisten tijd'
- 'De verdwenen bankier'
- 'De man met de buitengewone gave'
- 'De geheime speelclub'
- 'De doode uit het Alexanderpark'
- 'Een tafelronde in het café Impérial'
- 'De waanzinnige lord'
- 'De blinde bedelaar'
- 'De getuigenis van het marmeren klokje'


Al deze verhalen werden in 1925 gepubliceerd. Er bestaan nog vier niet-seriegebonden verhalen: 'De avonturen van den man met het zesde zintuig', 'De doodenschilder', 'Een schrikwekkende misdaad' en Opzienbarende onthulling'.


In 1930 verscheen in de 'Stella'-editie 'Mijn Indisch avontuur'. In deze 'Stella'-editie zijn ook verhalen van Steffers te vinden. Daarnaast schreef Jules van Dam nog vele korte verhalen en feuilletons. Ik noem er een paar: 'De verdwenen geldschieter' (in Ideaal-Het kleine magazine), 'De vrouw met de spleet-oogen' (in Viva), 'De geheimzinnige verdwijning' (Viva), 'Het geheim der mummie' (Viva), 'Het gif uit Boekhara' (Viva) 'De wilde waker in de nacht' (Viva). Kom daar nu eens om, dat soort titels!

En zo bleef Jules van Dam de geheimzinnige veelschrijver en tot nu toe nog steeds de grote onbekende.

(Bronnen: Cor Docter, Jan Roosendaal, Anne Marinus, collectie Wim van Eyle)