Het jeukt (column, 2011)

Geboren in een verkeerd lichaam

(Door Alex van Galen)

NRC Recensent Gert Jan de Vries is eindelijk uit de kast: hij is geboren in een verkeerd schrijverslichaam. Daarom heeft hij de identiteit van een vrouw aangenomen. Het begon waarschijnlijk met onrustige dromen over bestsellers en blondines met enorme eh... oplages. En af en toe een nachtmerrie over hele domme vrouwen die niet kunnen schrijven.

Dan ga je een fase in waarin je die fantasie niet meer uit je hoofd kunt zetten. Waarin je voor jezelf moet erkennen dat de behoefte aan het dragen van een literaire beha zich niet meer uit laat roeien. Je gaat eens stiekem voor de spiegel staan in vrouwenlingerie. Lipstick uitproberen. Op naaldhakken lopen. Best lastig nog, dat laatste. Maar het voelt goed en het staat ook niet slecht.

Als je de beharing even wegdenkt.

En dan neem je de moedige stap. Je schrijf je eerste eigen oestrogeenthriller.

Ach ja. Ik herken het allemaal wel. Als grijzende Brabander met chronisch overgewicht heb ik me ook wel eens afgevraagd of ik mijn volgende thriller niet onder pseudoniem moest schrijven. In mijn fantasieën ben ik een Roodharige Friezin met een slank figuurtje die van aanpakken weet en alles kan eten wat ze wil. Ze is goed in karate, maar tovert ook een in mum van tijd de lekkerste gerechten op tafel (in mijn fantasieën speelt eten altijd op z'n minst een bijrolletje).

Mijn eerste reactie toen ik hoorde dat De Vries zich had laten ombouwen tot vrouw was dan ook: eindelijk een literair-transseksueel rolmodel! Maar nu de nevelen zijn opgetrokken, blijven er toch een paar vragen.

Jeukende vragen.

Gert Jan de Vries was recensent bij het NRC. De krant die transparantie zo hoog in het vaandel heeft, blijkt uit hun samenwerking met WikiLeaks. Ik vraag me af wat ze bij het NRC vinden van deze niet zo heel erg transparante solo-actie van een van hun journalisten.

De recensies van De Vries waren altijd goed onderbouwd en er sprak een passie voor goede thrillers uit. Natuurlijk streek hij soms wat schrijvers tegen de haren in, maar een recensent die dat niet doet, moet dameskapper worden. Wat jeukt, is het gegeven dat De Vries nu een concurrent bleek te zijn van de schrijvers die hij soms fors bekritiseerde. En dat hij als 'objectief' journalist ook schreef over
zijn alter ego op momenten dat een waarlijk objectief journalist dat misschien niet had gedaan. 'Niet alleen Saskia Noort, maar ook Tess Franke heeft haar thriller niet ingediend bij de jury van de Gouden Strop.' Die twee literaire grootheden in één adem noemen, daar zou geen enkele collega-journalist op gekomen zijn, vrees ik.

Jeukt.

Als recensent van kwaliteitskrant NRC had De Vries een ideaal podium om te zeggen wat hij van het werk van anderen vond. Maar hij vond het daarnaast nodig om in zijn eigen romans een sneer te geven aan een collega-schrijver. De thriller De Reünie van Simone van der Vlugt moest het zwaar ontgelden.

Het is allemaal niet verboden.

Maar 't jeukt wel.

Voorts deed De Vries zich niet alleen voor als vrouw, maar ook als juriste. Het is misschien niet strafbaar dat De Vries zich als jurist liet interviewen door 'collega' Charles den Tex. En dat hij allerlei vragen over de juridische praktijk beantwoordde alsof hij daar recht toe had. Het is alleen heel ongemakkelijk en pijnlijk, vooral voor Den Tex.

Jeuk.

De Vries heeft waarschijnlijk gedacht: Ik doe even een Saskia Noortje. Hij dacht dat al die hersenloze Margrietvrouwen op zijn boeken af zouden rennen alsof het een gratis Nespresso apparaat was tijdens de Libelle Zomerweken. Maar de lezers lieten hem links liggen.

En dan voelt het opeens alsof de hele wereld tegen je is. Alsof niemand je in je vrouwzijn accepteert, als vrouw, zeg maar. En dan besef je pas hoe oneerlijk het allemaal is. Dat zij het zoveel makkelijker hebben.

Daarom hou ik het voorlopig op dromen. Want wie zo uitgebreid liegt, werkt zichzelf onherroepelijk in de nesten en kan maar beter naar Spanje emigreren. Het lijkt me een eenzaam bestaan, verstrikt in je eigen leugens.

Een groot voorvechter voor Literaire Transseksuelen is gesneuveld op de barricaden van de strijd der seksen. Hij heeft zijn collega's van zich vervreemd. Is als recensent een tikkeltje over het morele lijntje gegaan. En nu wordt hij door zijn publiek genegeerd.

Maar ach, waar maak ik me zorgen om?

Het zal me eigenlijk jeuken.

Alex van Galen (Eindhoven, 1965) is scenarioschrijver. Van zijn hand en onder zijn eigen naam verschenen eerder de thrillers De opvolger en Duivelssonate.