Goeie koehandel (nieuws, 2009)

De column 'Een vakkundige jury' over de samenstelling van de Gouden Stropjury van dit jaar heeft hier, maar ook op de site Ezzulia.nl tot reacties geleid. Hieronder de mening van schrijver en oud-GNM-voorzitter Charles den Tex.

Nieuw ronde, nieuwe kansen

(Door Charles den Tex)

Eigenlijk is het allemaal mijn schuld. In 1999 was de Gouden Strop te veel opgesloten in een eigen – kleine – wereld. Een veel gehoorde klacht was dat je de hele tijd dezelfde recensenten in de jury zag. Op de nominatie- en bekendmakingsbijeenkomsten kwam je ieder jaar dezelfde gezichten tegen, genomineerde titels en de winnende titel vonden nauwelijks hun weg naar de boekhandel. Alleen de sponsor, Bruna, deed zijn best.

Toen Bruna aankondigde zich als sponsor terug te trekken, werden de problemen nog groter. Met het terugtrekken van Bruna verdween ook de garantie dat de genomineerden en de winnaar in elk geval in één boekhandelsketen zouden liggen. Het GNM-bestuur, waar ik toen voorzitter van was, moest iets doen om de bekendheid in bredere kring aan te zwengelen

Het veranderen van de samenstelling van de jury was een manier om twee zaken tegelijk aan te pakken. Het kwam tegemoet aan de klacht dat er de hele tijd dezelfde mensen in zaten en het bood een mogelijkheid om anderen erbij te betrekken. De eerste keuze was om elk jaar een volledig nieuwe jury te vragen. Tot op dat moment ging een van de juryleden altijd door naar het volgende jaar om zo een vorm van continuïteit te bewaren.

De tweede wijziging was om drie recensenten in de jury te vragen, een bekende Nederlander als voorzitter (dat is sinds de oprichting zo geweest, vanwege de publicitaire waarde) en een film- of televisieregisseur. De gedachte daarachter was dat ook een regisseur een verhaal weet te beoordelen, misschien op andere gronden dan een recensent, maar wel degelijk vanuit een vakmatige kwaliteit. Hoe zit het met de plot, met de karakters, met de spanning of met de dramatische ontwikkeling? En bovendien leek het ons een goed idee als het werk van de Nederlandse misdaadschrijvers wat beter bekend werd onder Nederlandse regisseurs. Tenslotte zijn dat mensen die altijd op zoek zijn naar goede verhalen en schrijvers.

De derde wijziging in de jurysamenstelling was een gevolg van ons heftige verlangen de genomineerde titels ook echt in de winkels te krijgen. Samenwerking met een boekhandelsketen was de enige manier waarop dat kon. Na lang zoeken wilde BGN (nu Selexyz) meewerken, in ruil daarvoor leverde BGN elk jaar een jurylid, een van hun inkopers 'spanning'.

Koehandel dus. Ja, maar wel goeie koehandel, want langzaam maar zeker ontworstelde de Gouden Strop zich aan het isolement. Toen enige jaren geleden RDC sponsor werd van de Gouden Strop bleef het boekhandelsjurylid gehandhaafd, alleen nu uit een van de winkels van de RDC. Het was nog steeds een uitstekende manier om de boekhandel te betrekken bij alles wat er in Nederland in de misdaadliteratuur werd geschreven.

Het resultaat is wat we nu hebben, alleen is nu de situatie drastisch gewijzigd. Sinds de CPNB toezegde om het jaar het geschenkboekje voor de Maand van het Spannende Boek door een Nederlandse auteur te laten schrijven en sinds de doorbraak van Saskia Noort, Simone van der Vlugt en Esther Verhoef is de aanwezigheid van de Nederlandse misdaadroman vanzelfsprekender geworden. En nu de samenwerking met de CPNB vorm heeft gekregen in de Power of Plots is de aandacht voor de winnaar van de Gouden Strop geëxplodeerd. Dat weet ik uit eigen ervaring.
Daarom is de vraag van Peter gerechtvaardigd. Misschien is het tijd om terug te keren naar een jury waar op zijn minst drie serieuze recensenten in zitten, een bekende Nederlander als voorzitter, en een vrije stoel zodat we toch steeds open kunnen staan voor andere ideeën.

Een heel andere mogelijkheid is een vaste jury. Zo doen onze collega’s in Vlaanderen het. De Diamanten Kogel heeft een vaste jury. Dat is voor de organisatoren echt heel erg handig, en ik zou er ook wel voor zijn. Maar ik ben bang dat er dan heel snel allerlei mensen gaan piepen. Een vaste jury heeft namelijk een betrekkelijk vaste smaak. Door de jaren heen wordt het een groepje met veel macht en… de bezwaren zijn duidelijk.



Charles den Tex (1952) heeft tot dusver drie maal de Gouden Strop gewonnen. Hij was van 1999 tot 2004 voorzitter van het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs (GNM).