Geen spoortje arrogantie (column, 2009)

NET LITERATUUR

(Door Peter de Zwaan)

'Veel lezers denken dat een schrijver het wel leuk zal vinden om te horen dat zijn tekst leest als een trein, maar het is heel erg...'
Ik citeer een stukje uit het oeuvre van Paul Sebes die een paar weken lang door De Volkskrant in staat is gesteld het plezier van aankomende schrijvers te vergallen met de cursus 'Hoe word ik schrijver'.
Helemaal geen pretenties, die man, geen spoortje arrogantie, je ziet het, voelt het, ruikt het als je zijn stukjes leest.
'Boeken die lezen als een trein behoren vaak eerder tot de lectuur, en zijn slechts bedoeld om te ontspannen en te vermaken.'
Wolkers, blij dat je dood bent.
Met zinnen die lekker lezen krijg je lectuur, met zinnen die verwarren krijg je literatuur.
Ik leg u twee stukjes tekst voor:
A. 'Haar gezicht zag er verkruimeld uit. Losse stukken op een wit kussen met een neuspunt die maar net uitkwam boven bulten die aan de basis paars en aan de bovenkant donkerrood waren. Aan de rechterkant zaten rijen hechtingen die zwarte walletjes vormden waardoor wang en kin er uitzagen als een akker waar een beginneling in had rondgeploegd. De delen die niet geraakt waren vormden grijze vlakken. Haar haren waren aan één kant boven de slaap weggeschoren om een centimeters lange wond te kunnen behandelen. Onder haar ogen zaten de zwarte strepen van een gebroken neus. In de ogen zat geen leven; doffe, grote pupillen die niet bewogen, ook niet toen ik mijn hand boven haar gezicht liet hangen en langzaam bewoog.'
B. 'Haar gezicht - losse stukken op een wit kussen met een neuspunt die maar net uitkwam boven bulten die aan de basis paars en aan de bovenkant rood waren - zag er verkruimeld uit, een akker waar een beginneling in had rondgeploegd, met walletjes van hechtingen tussen de grijze stukken huid die niet geraakt waren, maar bijna obsceen afstaken tegen de lange wond boven de slaap, een beurse plek in de rechthoek waar het haar was weggeschoren en die, als golven op een strand, stuk liepen op de zwarte strepen naast de gebroken neus met erboven ogen zonder leven, weggezonken in het gezwollen vlees, met pupillen die - kleiner dan speldenknoppen, zwarter dan spelonkenduister, dieper dan de ziel - de wereld buitensloten, ook toen ik mijn hand boven haar hoofd liet zweven en...'
Laat verder maar. Ik kan zo nog drie A4-tjes doorgaan als ik wil, maar waarom zou ik.
B. is lang en lastig en heel diep als je opgeleid bent door mensen die je hebben geleerd dat lang en lastig automatisch diep is, net literatuur.
Persoonlijk vind ik het gelul, maar ik ben vast niet goed opgeleid.
A. is wat mij voor ogen staat als ik aan het schrijven ben. Het zijn de eerste regels uit 'Een zaak van vrouwen' dat in september bij De Bezige Bij uitkomt.
Wat zegt u? Leest het als een trein?
Precies. En dat is de bedoeling.
Als Paul Sebes me zijn adres stuurt krijgt hij een exemplaar.
Misschien leert hij er iets van.

(Deze column is ook te lezen op de website van Peter de Zwaan: www.peterdezwaan.nl

Peter de Zwaan (1944, Meppel) heeft tientallen publicaties op zijn naam staan, misdaadromans en jeugdboeken. Voor zeven van zijn thrillers werd hij genomineerd voor de Gouden Strop, de prijs voor het beste Nederlandstalige spannende boek. Met 'Het Alibibureau' won hij in 2000 de Gouden Strop. In 2006 werd 'De Voeder', de eerste misdaadroman met Jeff Meeks als hoofdpersoon, genomineerd voor de Diamanten Kogel. De tweede Jeff Meeks-thriller, 'Duivelsrug', kreeg in 2007 zowel een nominatie voor de Gouden Strop als voor de Diamanten Kogel. In september verschijnt zijn nieuwe thriller 'Een zaak van vrouwen'. Kijk op de site van Peter de Zwaan voor een fragment. Maar op zijn website staan ook nog meer columns, korte verhalen en de Bob Evers-feuilleton 'Clandestiene streken op een cruiseschip'.