De bioloog Erik van Vliet heeft woensdag 20 mei met zijn thriller 'Het Bonobo Alternatief' de Schaduwprijs 2009 gewonnen, de prijs voor het beste spannende debuut van het afgelopen jaar. Van Vliet gaf de twee andere debutanten op de shortlist, Bjorn Stibbe ('De zwendelaar') en Menno Haaijman ('De Maskilim') het nakijken. De jury zei bij de uitreiking wel te hopen dat ingezonden debuten voor de Schaduwprijs 2010 gemiddeld van een hogere kwaliteit zullen zijn. Van Vliet vertelt in 'Het Bonobo Alternatief' over bioloog Ruud Kruik. Door zijn baanbrekende experimenten met de kweek van menselijke organen op dieren krijgt hij veel media-aandacht. Dierenactivisten hebben het op hem gemunt omdat hij er geen geheim van maakt dat hij in zijn wetenschappelijk onderzoek veelvuldig tests uitvoert op proefdieren. Als hij op een zekere dag door onbekenden in een hinderlaag wordt gelokt, raakt hij na een korte worsteling buiten bewustzijn. Hij ontwaakt in een ziekenhuis en slechts langzaam komen zijn herinneringen terug. Hij weet uit het zwaarbewaakte ziekenhuis te ontsnappen en komt terecht in een wereld die zo onsamenhangend op hem overkomt dat hij er zijn plaats niet in kan vinden. Wat de bioloog gaande houdt, zijn de raadselachtige signalen die hij krijgt over een kind dat hij verwekt zou hebben. Een bijzonder meisje dat enerzijds briljant is, maar ergens ook wel een beetje achterlijk.
Bij de bekendmaking van de shortlist schreef de jury nog over deze 'Darwinjaarthriller': ,,Van Vliet heeft een vlotte pen en een goed plot. De jury hoopt dat Van Vliets tweede thriller net zo verrassend zal zijn, dat hij erin zal slagen zo’n unieke eigen wereld nog sterker neer te zetten, en dat het verhaal iets minder vakkennis zal bevatten.''
Bij de uitreiking was de jury iets enthousiaster. De jury koos dit jaar ,,voor een boek dat zich afspeelt op het snijvlak van wetenschap en persoonlijke belangen, een verhaal waarin de hoofdpersoon op zichzelf wordt teruggeworpen om uit vinden wat er allemaal is gebeurd. En waarom. Het boek combineert een verrassend en origineel plot met een eigen stijl. Ideeën in de setting zijn consequent doorgevoerd en daarmee schept de schrijver een eigen wereld. Hij heeft zich niet laten afschrikken door een ingewikkeld thema en is erin geslaagd een ongewoon idee vorm te geven in een goed verhaal. De jury is dan ook benieuwd of hij in staat zal zijn in een volgend boek net zo origineel en verrassend te zijn als nu. Daartoe wil zij hem in elk geval stimuleren.''
Die stimulans bestaat uit een geldbedrag van duizend euro en een zeefdruk van Dick Bruna, die Van Vliet woensdag kreeg overhandigd. De Schaduwprijs werd in 1997 ingesteld door het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs om aankomende schrijvers in het genre te stimuleren. De prijs is genoemd naar de legendarische hoofdpersoon 'de Schaduw' van de auteur Havank.
Er waren twintig titels ingezonden voor de prijs, een nieuw record. Het vorige record dateerde uit 2008 (negentien titels). Het ging deze keer om twaalf mannelijke en acht vrouwelijke debutanten. Uitgeverij Karakter voerde de lijst aan met drie schrijvers.
Opnieuw constateerde de jury hoe breed het spannende genre zich ontwikkelt, in vele variaties, gedaanten en subgenres – van psychologisch tot religieus, van legal tot financieel, van medisch tot kunst, van diepzee tot historisch, van techno tot faction, van romantisch tot porno. ,,Thomas Vaessens’ oproep tot een nieuwe kijk op relevantie in de literatuur, zo lijkt het, past ons genre als een handschoen.''
Bij wijze van experiment werd een aantal in eigen beheer uitgebrachte boeken als inzending geaccepteerd. Geen van deze uitgaven haalde in de ogen van de jury een voldoende, geen van hen was kanshebber. Het experiment is, wat de jury betreft, eenmalig. Voor zover deze steekproef als representatief mag worden beschouwd, acht de jury dit op het eerste gezicht goed nieuws voor de reguliere uitgeverijen in Nederland en Vlaanderen en toont het de waarde van een professionele begeleiding en redactie.
De bereidheid van reguliere uitgevers om in zoveel nieuwe talenten te investeren bevestigt eens te meer dat de markt voor het Nederlandstalige spannende boek commercieel interessant is, stelt de jury. ,,Enerzijds is dit een heugelijke ontwikkeling. Het tijdvak waarin de Nederlandse thrillermarkt werd gedomineerd door vertaalde werken van Angelsaksische of Scandinavische auteurs ligt achter ons. Oorspronkelijke Nederlandstalige thrillers zijn goed voor een steeds groter aandeel van de boekenmarkt.''
Anderzijds is volgens de jury een woord van waarschuwing op zijn plaats: over het algemeen viel het niveau van de inzendingen tegen. ,,Sommige inzendingen waren weliswaar goed geschreven maar nauwelijks spannend, andere bleven ternauwernood overeind onder het geweld van de overmaat aan ronkende aanbevelingen op het omslag.'' Ook op de oorspronkelijkheid was het een en ander aan te merken. Zoals één van de juryleden teleurgesteld constateerde: ,,Te vaak heb ik het gevoel dat ik dit eerder heb gelezen.''
De jury zou graag zien dat er volgend jaar inzendingen binnenkomen van een gemiddeld hoger niveau. ,,Zelfreflectie is een groot goed, dat geldt voor auteurs, maar zeker ook voor reguliere uitgeverijen.''
Geen opmerkingen:
Een reactie posten