Naamloos graf (nieuws, 2008)

HERDRUK VOOR OORLOGSKLASSIEKER

De klassieke oorlogsroman uit 1966 over de Slag om Arnhem van Zeno, pseudoniem voor een Britse Airborneveteraan die de strijd bij de Gelderse hoofdstad meemaakte, krijgt deze zomer een herdruk bij Just Publishers in Hilversum. Opmerkelijk is de verklaring over de identiteit van Zeno, bedoeld voor de achterflap: ,,Zeno is het pseudoniem van een ex-soldaat die onbekend wenst te blijven.''

In de eerste Britse uitgave van het boek onder de titel 'The Cauldron' meldde de omslag iets anders: 'Zeno zit een levenslange straf uit in een van de gevangenissen van Hare Majesteit. Voor moord'. Sijthoff kwam in 1967 met een Nederlandse versie van het boek op de markt onder de titel 'De Verrekte Moeite Van Het Doodgaan, De Heksenketel Van Arnhem 1944'. De omslag meldde toen: ,,De auteur mag niet onder eigen naam publiceren. Sedert 1958 bevindt hij zich in de Wormwoodgevangenis.''

In Engeland werd druk gespeculeerd over de werkelijke identiteit van de gedetineerde in een cel in de Londense bajes uit de tijd van koningin Victoria. Na jaren van onderzoek kwam de waarheid boven: Zeno was Gerald Theodore Lamarque, een sergeant van de Eerste Britse Luchtlandingsdivisie die in Noord-Afrika, Italië en bij Arnhem had gevochten. Een man met een criminele handel en wandel, die zich onder de naam van een jeugdvriend bij het leger had aangemeld.

Op 23 maart 1958 stak Lamarque eigenaar Eric Batty van het Mackworth Hotel in Swansea dood. Een politieman beschreef de moord als een crime passionnel: Batty was de geliefde van Lamarques ex-vriendin. De woordvoerder van uitgeverij Just Publisher moet grinniken als hij het verhaal hoort. Waarom details over Zeno's gevangenisleven op de wervende boekflap anno 2008 ontbreken, is hem een raadsel.
Lamarque is vervroegd vrijgelaten. Hij trouwde, het echtpaar vertrok naar Malta en kreeg drie kinderen. Toen Zeno's verleden daar bekend werd, dwong de politie hen het eiland te verlaten. De omstreden Airborneveteraan overleed in 1978 in een Londens ziekenhuis. Een jaar daarvoor publiceerde hij de laatste van zijn vier oorlogsromans. Hij werd begraven in een naamloos graf in Londen.

Just Publishers brengt 'De heksenketel van Arnhem' nu als 'het meest indringende en persoonlijke verslag tot nu toe dat werd geschreven over A bridge too far, de slag bij Arnhem'. Het boek zou aanvankelijk in februari uitkomen. ,,We hebben het uitgesteld tot juli", meldt de uitgever. ,,Ruim voor de herdenking van Market Garden in september."

(Bron: De Gelderlander)