Tom Rob Smith - Kind 44 (2008)

Een goede reden om een afwijking te krijgen

(Door Aly Knol)

Het echte verhaal van The Red Ripper, zoals de Britse journalist Peter Conradi hem noemde, was al verbijsterend genoeg. Een Sovjet-Russische seriemoordenaar die jarenlang zijn gang kon gaan, omdat er geen moeite werd genomen dossiers uit verschillende steden met elkaar te vergelijken. Of omdat men zich in de communistische Sovjet-Unie niet kon voorstellen dat zich een dergelijk maatschappelijk afwijkend individu kon bevinden in het 'arbeidersparadijs'.

Als verantwoordelijk voor de (vermoedelijk meer dan) 53 moorden, die Andrei Romanovitsj Tsjikatilo pleegde, werden de 'gebruikelijke verdachten' opgevoerd: dronkenlappen, zwervers, asocialen, want die bestonden wel. Een seriemoordenaar? Nee, dat kon niet. In 1992 werd Tsjikatilo ter dood veroordeeld.

Een zoals gezegd verbijsterend verhaal, waarover Conradi een intrigerend boek schreef. Evenals, later, Robert Cullens die De zaak Tsjikatilo: op het spoor van Ruslands beruchtste seriemoordenaar schreef. En nu heeft debutant Tom Rob Smith zíjn boek over Tsjikatilo geschreven, als de thriller Kind 44' Hij heeft het verhaal verplaatst van de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw naar de jaren veertig en vijftig en de climax laten plaatsvinden in een paar maanden in 1953, het jaar waarin Sovjet-dictator Stalin stierf. Een tijd waarin politieonderzoek nog krakkemikkiger was dan in Tsjikatilo's jaren. En Tom Rob Smith heeft er ook nog eens zijn eigen - nog verbijsterender - draai aan gegeven.

Tsjikatilo zei op een gegeven moment dat zijn moeder hem had verteld hoe een neef van hem tijdens de grote hongersnood in de Oekraïne in de jaren dertig was ontvoerd, om vervolgens te zijn opgegeten. Kannibalisme kwam in die jaren in die streken zeker voor, talloze foto's getuigen ervan. Aan het begin van Kind 44 overkomt ditzelfde lot de broer van de kleine Andrei. Er zijn slechtere redenen te vinden om een afwijking te krijgen.

Hoofdpersoon van het boek van Smith is Leo Demidov, een held uit de Tweede Wereldoorlog, die sabotagedaden verrichtte achter de vijandelijke linies, en in 1953 officier is bij de binnenlandse veiligheidsdienst in Sovjet-Rusland. Hij komt op het spoor van de mysterieuze seriemoordenaar, maar niemand bij zijn dienst is daar blij mee. Het bestaan alleen al van zo'n waanzinnige legt de bijl aan de wortels van de 'vrijmakende' maatschappij, waar de toekomst alle geluk voor iedereen zal inhouden als ze nog maar even geduld willen hebben.

Leo Demidov moet samen met zijn vrouw Raisa de ene beproeving na de andere doorstaan om zijn meerderen te overtuigen van zijn theorie over de seriemoordenaar. Dat gaat niet zonder slag of stoot, letterlijk, zoals het een goede thriller betaamt. Smith heeft een prettig onverwachte plot verzonnen, wat hem terecht complimenten opleverde van door de wol geverfde thrillerschrijvers als Scott Turow en Lee Child. Met de Nederlandse uitgave van Kind 44 als verhaal is ook niets mis, maar de uitermate slordige manier waarop het boek is geredigeerd, vergalt met regelmaat het plezier van de lezer. Foei, zo had een mooi verhaal niet mogen worden uitgebracht.

Tom Rob Smith - Kind 44. Vertaling Irving Pardoen. Uitgeverij Anthos, 439 pag.