Paul Goeken - De oversteek (2008)

Dampend van morele verontwaardiging 

(Door Peter Kuijt)

'Goeken is een genre op zich', staat achterop De oversteek, de zesde thriller van de in 1999 naar Gran Canaria geëmigreerde Paul Goeken (1962). Het citaat is afkomstig van zijn bestsellercollega Esther Verhoef. Navraag leert dat de quote al jaren oud en 'op de man gespeeld is', waarmee de schrijfster maar wil aangeven dat Goeken 'een aardige, aparte kerel' is.

Ook in andere opzichten is Goeken een genre op zich. Zijn op het Spaanse eiland geschreven thrillers kenmerken zich door een geheel eigen, onnavolgbare stijl. Een omslachtig en barok taalgebruik waarmee het zicht op het verhaal enigszins wordt onttrokken. Zijn voorlaatste thriller Spaanse furie over de wederopstanding van de ETA werd mede hierdoor een Baskisch cryptogram. Er zaten soms onbegrijpelijke kronkelzinnen in.

Wat dat laatste betreft, is in De oversteek een hele verbetering te bespeuren. Verdwenen zijn de passages waar geen touw aan vast valt te knopen. Gebleven is evenwel de uitbundige stijl. De oversteek dampt van morele verontwaardiging en ronkende rechtschapenheid, het is soms alsof je een driehonderd pagina's dikke Telegraaf voor je neus hebt. Criminelen zijn 'niets en niemand ontziend', regeringsfunctionarissen 'volgevreten', pooiers 'dik' en het volk 'geknecht'. Er worden 'radicale' maatregelen genomen, hoofden worden 'vertwijfeld' geschud. Er worden ook vele gebaren gemaakt. Veelal weids, een enkele keer 'wijds', dan weer vragend of snijdend door de lucht. Je moet als lezer wel van deze verre van ingetogen woordkeuze houden, wil je De oversteek als een fabelachtig boek bestempelen.

De oversteek herbergt zeker een spannend verhaal. Het is in het voorjaar van 2008 dat duizenden Afrikaanse vluchtelingen in 'cayuco's' oversteken naar de Canarische Eilanden, Madeira en Malta. Rücksichtslos terugsturen mag op grond van internationale verdragen niet meer. Via Spanje wordt een deel van hen opgevangen in Frankrijk, Duitsland en Nederland. Als de asielzoekerscentra verstopt dreigen te raken, stellen de Europese regeringen een denktank samen die de crisis het hoofd moet bieden. Namens Spanje neemt Alfonso Silva, chef van Nueve, de elite-eenheid van de geheime dienst die in eerdere thrillers van Goeken ook al zegenrijk werk verrichtte, in het team zitting.

Het oplossen van binnenlandse sores laat Silva aan zijn rechterhand Carmen Marrero over. Die heeft heel wat te stellen met extreem gewelddadige overvallen op 'vrije ondernemers' (lees: louche horeca-exploitanten) waarbij Afrikanen worden ingezet die onder invloed van een of ander goedje haast onkwetsbaar zijn. Het lijdt geen twijfel dat er een verband bestaat tussen de bootvluchtelingen en de overvallen, maar Goeken is inventief genoeg om tussendoor nog wat andere verhaallijntjes uit te zetten en die later weer vakkundig aan elkaar te knopen. De research is goed, de actie idem dito en de personages komen goed uit de verf. Volgende keer nog een tikkeltje meer ingetogenheid graag.

Paul Goeken - De oversteek. Uitgeverij A.W. Bruna, 332 pag.