De Thriller Twaalfdaagse! #17 (column, 2019)

De veilige boekenwereld bestaat niet meer 

(Door Peter Römer)

Als voorzitter van het Genootschap van Nederlandse Misdaadauteurs, het eerbiedwaardige gezelschap van schrijvers van uiteenlopende spannende boeken, hou ik mij vanzelfsprekend bezig met de ontwikkelingen binnen ons genre.

De afgelopen maanden werden die gevormd door een aantal verwarrende berichten. Aan de ene kant was er het positieve nieuws uit een onderzoek, dat op instigatie van het GNM was uitgevoerd, dat het Nederlandstalige spannende boek er helemaal niet zo slecht bleek voor te staan. Het spannende boek in zijn geheel is al jaren een forse hoeksteen van de nationale boekindustrie maar het aandeel van de Nederlandse schrijvers hierin overtrof onze verwachtingen.

Aan de andere kant was er het bericht dat er van de schrijvers in Nederland slechts 55 een modaal of bovenmodaal inkomen verdienen. Daar moet ook een aantal misdaadauteurs tussen zitten en als je de CPNB top 60 met enige regelmaat in de gaten houdt, kun je je wel voorstellen wie dat zijn. Maar wie het ook zijn, het zijn er in ieder geval bedroevend weinig. Toch wordt er nijver doorgeschreven! De gezamenlijke jury’s van de Bookspot Gouden Strop en de Bookspot Schaduwprijs hebben dit jaar weer een kleine honderd boeken gelezen. Allemaal nieuwe thrillers waar slechts een fractie een week of wat in de top 60 zal bivakkeren. Waar doen ze het dan voor, vraag je je af.

In de Volkskrant werd gesuggereerd dat het bij schrijvers niet alleen om geld zou moeten gaan, maar ook om het plezier van het schrijven. Zeker, ik hoop dat de journalist in kwestie dat plezier in schrijven ook heeft, terwijl er wel gewoon aan het eind van de maand een passende vergoeding wordt overgemaakt.

Het versterkt de idee dat het schrijven, en zeker van een spannend boek, een leuk dingetje is om erbij te doen. Een vinkje op de bucketlist van de al dan niet Bekende Nederlander. Ja ja, of eigenlijk: nee nee, schrijven is een serieus vak, maar goed, tegen wie zeg ik het…

Naast verbeelding, techniek en talent (bijvoorbeeld!) heb je een fikse portie doorzettingsvermogen nodig en een hoge pijndrempel. Want als je dan eindelijk hijgend de eindstreep hebt gehaald, en je trots het eindproduct presenteert aan de wereld, mag iedereen in diezelfde wereld er zijn al dan niet genuanceerde oordeel over vellen. Velen haken na één keer gedesillusioneerd af, maar de echte schrijver zet door. Hij is een professional die zich beweegt in een wereld die de laatste jaren aan grote veranderingen onderhevig is. Ooit zat de boekenwereld eenvoudig in elkaar: de schrijver schreef, de uitgever gaf uit en de boekhandelaar verkocht. Ook het financiële plaatje zag er simpel uit, het geld werd onder die drie verdeeld, waarbij moet worden opgemerkt dat weer een ander onderzoek onlangs uitwees dat de voeder van de keten, de schrijver dus, van die drie het kleinste deel van de koek werd toebedeeld. What else is new?

Maar die veilige wereld bestaat niet meer. We hebben ebooks gekregen en luisterboeken. En daar waar ebooks de plek van het fysieke boek wil innemen, boort het luisterboek ook een nieuw publiek aan. Dat gaat de laatste tijd heel snel, er worden in een enorm tempo boeken ingesproken en ook hier blijkt dat het spannende boek veruit de favoriet van de luisteraars is.

Dat is goed nieuws voor de schrijvers zou je zeggen, maar de nieuwe situatie brengt ook nieuwe problemen met zich mee. De ooit zo overzichtelijke boekenwereld is verworden tot een jungle. Wat gebeurt er precies met de ebooks of met de luisterboeken, hoe worden ze in de markt gezet of als pakket verkocht, wat is precies de plek van Luisterrijk of Storytel, downloaden of streamen, wat is het verschil en welke bedragen hangen daar dan aan? Wat is de rol van de bieb in deze? Wie keert wat uit? En wat zijn eigenlijk de gangbare tarieven? Vragen zonder antwoorden, vooralsnog, maar met de enige zekerheid dat er geen gangbare tarieven zijn. Er is geen modelcontract. Niemand die het weet. Ook de uitgevers niet. Iedereen hanteert zijn eigen werkwijze en zijn eigen tarieven. En dan kun je als individuele schrijver natuurlijk wel wat roepen, beter is het om met alle partijen rond de tafel te gaan zitten en er met elkaar op een goede manier uit te komen.

Maar dat kun je niet in je eentje, daar heb je een belangenbehartiger voor nodig en dat is het GNM niet, daar is het ook niet voor opgericht. Vandaar dat het bestuur van het Genootschap de leden eind vorig jaar de keuze heeft voorgelegd om aansluiting te zoeken bij de Auteursbond, die wel een belangenbehartiger van schrijvers is. Fictie en non-fictie, scenarioschrijvers en dichters. Ja zelfs de ondertitelaars hebben hun belangen daar ondergebracht. Wij blijven als GNM zelfstandig opereren onder eigen naam, maar laten ons voor het gemeenschappelijke deel door de Auteursbond vertegenwoordigen.

Het is voor iedereen slikken als bekende, ingesleten paden worden verlaten, maar uiteindelijk hebben de leden erin toegestemd. Gelukkig maar. Als wij als schrijvers van spannende boeken voor vol willen worden aangezien, zullen we ons professioneel moeten opstellen!

++++++++++++

(c) Mark Uyl

Peter Römer (Amsterdam, 1952) is acteur, tv-producent en -regisseur, scenarioschrijver en misdaadauteur. Römer begon zijn carrière als acteur bij toneelgroep Centrum. Naast het toneel speelde hij ook vele rollen op televisie, waaronder in de serie Dagboek van een herdershond. Ook was hij te zien in de films Pastorale 1943 en Dokter Pulder zaait papavers.

Na 1985 speelde, schreef en regisseerde hij voornamelijk voor televisie. Hij schreef onder andere het scenario van de series De Brekers, De kip en het ei en Baantjer, waarvan hij ook twaalf jaar de producent was. Van 1990 tot 2010 was hij als Hoofd Drama en Creative Director verbonden aan achtereenvolgens John de Mol Producties en Endemol Nederland.

Römer zette als bewerker van de televisieafleveringen de Baantjer-boekenreeks voort. Ook publiceerde hij de thrillers Chantage, Bedrog en Supernova. Met zijn vrouw Annet Hock schrijft hij literaire thrillers: in 2017 verscheen hun eerste coproductie: En nu ik! Op dit moment ligt het tweede boek van Römer&Hock, Oog om oog, in de winkel.