Plaat van de maand (46)

De Spanningsblog besteedt met recensies, interviews en nieuws voornamelijk aandacht aan de hedendaagse thriller en de auteurs daarvan: Lisa Gardner, Henning Mankell, Elizabeth George, Simon de Waal, noem maar op. Het vroege Nederlandse spannende boek is op deze site nog steeds een ondergeschoven kindje. Maar verzamelaar Wim van Eyle biedt uitkomst. Zijn niet geringe collectie van ruim 3400 Nederlandstalige misdaadromans aanschouwend richt Van Eyle sinds mei 2010 eens per maand de schijnwerper op het werk van een - soms vergeten - thrillerschrijver uit vroeger tijden. Vandaag de zesenveertigste aflevering uit de serie Plaat van de maand. Over Tjeerd Adema, de schrijvende hoofdredacteur. 

VAN KRANTENJONGEN TOT DETECTIVESCHRIJVER

(Door Wim van Eyle)

Tjeerd Nicolaas Adema werd op 09-11-1885 in Middelburg geboren. In de Zeeuwse hoofdstad doorliep hij de H.B.S., werkte in een apotheek (wellicht Dekkinga?) en was leerling-journalist bij de Middelburgsche Courant. 

In 1912 werd hij redacteur en verslaggever bij de Goesche Courant waar hij van 1914 tot 1918 hoofdredacteur was. Het schrijven zat hem in het bloed, hij zou dan ook van 1918 tot in 1950 bij de Alkmaarsche Courant als hoofdredacteur werken en het laatste decennium van zijn leven nog allerlei redactionele werkzaamheden bij hetzelfde dagblad doen.

In 1925 werd Adema benaderd door de Alkmaarse kinderboekenuitgeverij Kluitman met de vraag of hij niet het boek 'John Workmann der Zeitungsboy: eine Erzahlung aus der amerikanischen Grossindustrie' van Hans Dominik wilde vertalen. Ja, zei Adema en het werd 'John Pitt, van krantenjongen tot millionair'  (1926). Het boek had succes, een gevleugelde uitdrukking was geboren en Adema besloot nu ook zelf boeken te gaan schrijven. Dat werden er dertien, waarvan de meesten een avontuurlijk tintje hadden. 

De eerste was 'De Koning der menschenredders' (1927), daarna volgden diverse jongensboeken ('De man die de trap afging' had behoorlijk wat succes). Een boek dat een van zijn bekendste boeken zou worden, was 'De dood van apotheker Dekkinga' (1943) dat zich deels afspeelt op de redactie van een krant. Het boek komt in veel lijstjes van de liefhebbers van misdaadboeken voor (gezocht of aangeboden), maar duidelijk is wel dat die het boek uitsluitend op de titel beoordelen en het niet gelezen hebben want het boek is een gewone roman met geen spoortje misdaad. Een bijzonderheid is dat dit boek het eerste Zwarte Beertje van Bruna zou worden met een cover van Dick Bruna. 

Na het jongensboek 'De Zilveren Scheepjes' (ook een succesnummer, 1948) volgden in hetzelfde jaar eerst 'Het mysterie van de Prinsengracht' (uitgegeven door de Regionale Dagbladpers) en vervolgens 'Avontuur in de residentie' (uitgegeven door Bruna). Tenslotte volgde in dit hoogst productieve jaar ook nog 'Meneer Jasper's grote avontuur' een lichtvoetige, humoristische semi-detective. 

Naast zijn schrijverij bekleedde Adema talrijke maatschappelijke functies. Zo zat hij in het hoofdbestuur van de Nederlandse journalistenkring, verrichtte hij werkzaamheden voor de Openbare Leeszaal. Daarnaast was hij een groot voorvechter voor het behoud van de Alkmaarse kaasmarkt en betrokken bij de fondsenwerving voor de bouw van een ziekenhuis. 

Toen Tjeerd Adema in 1950 stopte met zijn hoofdredacteurschap werd hij vele malen in het zonnetje gezet. Van 1950 en 1960 vulde hij nog grote stukken in de krant met het stadsnieuws en de overzichten van de Alkmaarse gemeenteraad. Adema, een zeer actieve man die alleen maar stil zat als hij aan het schrijven was, overleed op 30 september 1960 in Alkmaar

(Bronnen: Wim van Eyle, Wikipedia)