En de winnaars zijn... (nieuws, 2019)

Debutanten vallen in de thrillerprijzen 



(Door Peter Kuijt)

Schrijfster Samantha Stroombergen heeft vandaag met haar thrillerdebuut De witte kamer de BookSpot Gouden Strop gewonnen. En de Schaduwprijs voor het beste Nederlandstalige spannende debuut ging naar Erik Betten voor zijn thriller Quarantaine. De prijsuitreiking werd rechtstreeks uitgezonden door het RTL-programma Vijf Uur Live.

Niemand stond er bij stil, maar juryvoorzitter Anniko van Santen brak vandaag een record. Zij maakte voor de derde keer de winnaar bekend van de prijs voor het beste Nederlandstalige spannende boek. Uit haar handen kreeg Samantha Stroombergen een cheque van 20.000 euro. Tweeduizend euro mocht Schaduwprijswinnaar Erik Betten mee naar huis nemen. De uitreiking van deze twee prijzen is de aftrap van de Spannende Boeken Weken, waarin het thrillergenre centraal staat, dit jaar van 1 tot en met 21 juni.

Na Johanna Spaey (2005), Marion Pauw (2009) en Esther Verhoef (2016) is Samantha Stroombergen pas de vierde vrouw in het 33-jarige bestaan van de Gouden Strop, die met de belangrijkste Nederlandse thrillerprijs aan de haal gaat. En na Elvin Post (2004), Spaey, Bram Dehouck (2010) en Donald Nolet (2014) de vijfde debutant die wint. Wel de jongste winnaar, met haar 29 jaar.

Stroombergen (1990) groeide op in de Bollenstreek, behaalde een bachelor Nederlandse taal en cultuur en een master Journalistiek en nieuwe media aan de Universiteit Leiden. De voornaamste reden was dat ze iets met schrijven wilde doen, want al sinds haar achtste was verhalen vertellen een favoriete bezigheid, meldt haar website. Haar eerste ‘publicatie’ was al in 1998: ze deed mee aan een schrijfwedstrijd van kinderzender FoxKids en veroverde een plek in de bundel Voor kinderen, door kinderen met haar verhaal over een vampierschool. Twintig jaar later, in 2018, debuteerde ze met de thriller De witte kamer bij uitgeverij Boekerij.

Naast Stroombergen waren nog twee andere debutanten genomineerd voor de Gouden Strop: EO-presentator Kefah Allush met De munt van Judea en filmmaker Kasper van Beek (Vogelvrij). De overige genomineerden waren het duo Henk Apotheker en Kirsten van Dissel (Erfenis) en tweevoudig Stropwinnaar Felix Weber (Genadeschot), pseudoniem van Gauke Andriesse.

In De witte kamer schrijft Stroombergen over de vondst van het uitgemergelde stoffelijke overschot van een man. In zijn buik is het cijfer 5 gekerfd. Rechercheur Léon Coeur is direct gefascineerd: het slachtoffer was journalist bij een bekend opinietijdschrift, verdween enkele maanden daarvoor en liet een afscheidsbriefje achter. Léon is geschorst vanwege een schietincident en moet zich eigenlijk gedeisd houden, maar ziet deze moordzaak als zijn kans om te bewijzen dat zijn team hem nodig heeft. Hij besluit de hulp in te roepen van zijn nichtje Hanna, die criminologie studeert.

Als blijkt dat de journalist is onderworpen aan een wrede Midden-Oosterse marteltechniek, vermoeden ze dat hij te veel wist over de recente terroristische aanslag in Amsterdam. Was hij een complot op het spoor? Zou het kunnen dat de werkelijke dader van de aanslag niet de moslim was die samen met de bom tot ontploffing kwam? Stukje bij beetje komen Léon en Hanna dichter bij de angstaanjagende waarheid…

De jury noemt het winnende boek beklemmend en levensecht. 'Stroombergen schrijft met lef. Het actuele thema en de levendige personages zorgen voor een diepere laag in het boek. Alle hoofdpersonen zijn hun onschuld verloren door gebeurtenissen in het verleden. Hoe dit hun levens, denkwijze en handelen beïnvloedt, maakt Stroombergen heel invoelbaar.' Het boek is een mooie mix tussen mens en misdaad, vindt de jury. 'De witte kamer is strak, maar dwingend opgebouwd naar een krachtige ontknoping. Er staan prachtige zinnen in die je graag zou overschrijven in een notitieboekje, om ze voor altijd bij je te houden.'

Vakmanschap

Erik Betten versloeg in de strijd om de Schaduwprijs de overige genomineerden Kefah Allush en Kasper van Beek. In Quarantaine schrijft hij over een dodelijke bacterie – en een overheid die ondenkbare maatregelen neemt. Het is oktober als in Groningen een oeroude bacterie haar weg naar de oppervlakte vindt via een gaswinningspunt. In luttele dagen zwermen halfdode, besmette slachtoffers wezenloos uit over Noord-Nederland.

Bang voor verdere verspreiding besluit de overheid de provincies af te sluiten. Het Gronings-Friese Kamerlid Homme Olivier, die zich jarenlang heeft ingezet voor de lokale bevolking en haar problemen met de gaswinning, wordt naar voren geschoven als woordvoerder. Aan hem de taak om de kalmte te bewaren terwijl er naar een oplossing wordt gezocht. Maar als de overheid vervolgens het leger inzet om de vluchtelingen uit het gebied tegen te houden, lijkt Homme juist als zondebok te worden gebruikt. Als hij kort daarna een berichtje ontvangt dat zijn vrouw in het gebied blijft om te helpen, besluit Homme zijn taken in Den Haag achter te laten om haar te gaan zoeken.

De jury van de Schaduwprijs, onder leiding van GNM-voorzitter Peter Römer, concludeerde dat Quarantaine getuigt van lef en vakmanschap. 'Erik Betten is een schrijver die buiten de gebaande paden durft te treden, die de lezer nauwelijks de tijd geeft om stil te staan bij de gebeurtenissen die elkaar in hoog tempo opvolgen. Vanaf de eerste bladzijde zit het tempo van deze actuele thriller er meteen in. Het Fries in sommige dialogen werkt wellicht vervreemdend, maar de eigenzinnigheid en het vakmanschap van deze debutant weegt daar ruimschoots tegenop. Quarantaine is oorspronkelijk, actueel en stijlvast geschreven.'

Voor de Gouden Strop werden zo'n zeventig boeken ingezonden. Daar zaten niet louter pareltjes tussen, meldt het juryrapport. 'De jury kwam nogal wat formulewerk tegen, veel van hetzelfde, niet origineel.' Evenals voorgaande jury's deed ook het vijfkoppige gezelschap van dit jaar een pleidooi
voor meer aandacht bij uitgevers voor de redactie van spannende boeken. 'Ook wij gunnen zowel auteurs als hun lezers een strenge redacteur die een scherp oog heeft voor de verhaallijn en die clichés, storende foutjes en inhoudelijke inconsequenties uit de tekst haalt.'

De jury noemde verder het aantal debutanten op de shortlist opvallend: 3,5. 'Die halve debutant is te danken aan het nieuwe schrijversduo Apotheker & Van Dissel, bestaande uit de ervaren auteur Henk Apotheker en debutant Kirsten van Dissel.' De hoge kwaliteit van diverse debuten doet de jury deugd. 'Er lopen in Nederland en in Vlaanderen uitstekende ervaren auteurs rond, die ons naar we hopen nog jaren van hoogstaande spannende boeken gaan voorzien, maar er is ook nieuwe aanwas.'