Tomas Ross - De Marionet (2008)

Roddelen met Tomas Ross

(Door Peter Kuijt)

Als Volkert van der Graaf op 6 mei 2002 om even na zessen 's avonds op het Mediapark in Hilversum zijn semiautomatische Star-pistool niet had leeggeschoten op Pim Fortuyn, dan hadden we het zonder de thrillers van René Appel, Tomas Ross en Bert van der Veer moeten stellen. En hadden we ook de film 06/05 van Theo van Gogh moeten missen.

Ross won destijds de Gouden Strop - zijn derde - voor zijn meesterlijke thriller De zesde mei. Zes jaar na de aanslag op de populistische politicus gebruikt hij opnieuw dit gegeven voor een thriller, De Marionet' Hierin stelt hij zich de vraag wat er gebeurd zou zijn als Fortuyn de aanslag had overleefd. Uitgeverij Cargo spreekt opgetogen van de eerste Nederlandse what if-thriller. In de uitgeversbranche zijn ze namelijk nooit te beroerd om weer een nieuw genre te verzinnen.

'Martelaar' Fortuyn raakt in Ross' verbeelding gewond aan zijn hand en behaalt ruim een week later een eclatante verkiezingsoverwinning: 53 zetels en niet 43 zoals op de achterkant van de thriller abusievelijk wordt vermeld. Er volgt een kabinet met bewindslieden van LPF en VVD, dat onmiddellijk het Kwartje van Kok afschaft.

Maar Fortuyn, die voor de verkiezingen nog met zijn hand zwaaiend uit zijn Daimler riep dat hij de volgende minister-president zal zijn, wordt geen premier. Krijtstreepliberaal Hans Wiegel is dat genoegen gegund. En zo zijn er wel meer voorvallen, waaruit blijkt dat Fortuyn niet altijd doet wat hij zegt. Iemand heeft de 'Goddelijke Kale' in zijn greep, maar wie?

In de beantwoording van deze vraag laat Ross een groot aantal karakters opdraven. Zo is er de persfotograaf Lex de Rooy die naar de dader van de aanslag in Hilversum op zoek is. Zijn ex doet een duit in het zakje, evenals zijn nieuwe vriendin. En er duikt een stagiaire van de School voor de Journalistiek op, die - op zoek naar een primeur in de zaak-Fortuyn - ook een niet onbelangrijke rol in het geheel heeft. Verder mogen we diverse politiefunctionarissen die hun neus om de hoek steken, niet uit het oog verliezen. Er zijn er, kortom, te veel om op te noemen, wat het verhaal bepaald niet overzichtelijk maakt.

Ross schept er een duivels genoegen in om alle heisa van destijds over de opkomst van de LPF nog eens in herinnering te roepen. Het is ook een duivels genoegen om de vuige roddels over de ruziezoekende proleten in de partij te lezen. Het zijn patjepeeërs zonder enige politieke of culturele bagage, laat hij Fortuyn denken. Gerard van As liep bijvoorbeeld rond met een pistool op zak, 06-lijnexploitant Cor Eberhard was gewoon een 'crimineel', Winny de Jong een hysterica en Hans Smolders 'liep zijn pik achterna'. Maar ook anderen spaart hij niet. Zoals Ad Melkert die iets met zweepjes had en Wilders en Verdonk die toen al 'een grote bek hadden'. En wie is toch die bureauredactrice van Den Haag Vandaag die de ene na de parlementariër in haar bed weet? Het koningshuis ontkomt evenmin aan Ross' scherpe pen. Er zijn giftige prikken naar onder anderen Beatrix, Friso, Claus en Máxima die wekelijks het regeringsvliegtuig naar Milaan zou nemen om schoenen te kopen. Zo krijgt Ross natuurlijk nooit een lintje.

In een interview stelde Ross (63) dat hij niet hecht aan stijl. Hij erkende dat hij niet goed is in karakters en dialogen. Die zijn in De Marionet'inderdaad verre van perfect. Ross vervalt in oude fouten door ook nu weer aan de lopende band vragen te stellen. En dan zijn er wat andere onvolkomenheden. Zo laat hij iemand anno 2002, als de euro is ingevoerd, Nederlands geld pinnen. En bij de zetelverdeling na de verkiezingen van 15 mei maakt hij het helemaal bont. Als we de zetelaantallen van de partijen bij elkaar optellen, komen we uit op 153. En dan zijn de kleine christelijke fracties nog niet eens meegeteld. Slordig, erg slordig.

Tomas Ross - De Marionet. Uitgeverij Cargo, 416 pag.