Boek voor Wiebes (nieuws, 2018)

Jacob Vis laat het schudden in Groningen


Je hebt grote en minder grote uitgevers. De grote hebben een fors promotiebudget en bestoken je met mails, posters op stations en commercials op radio op tv over de volgende geheide bestseller van één van hun schrijvers. Jacob Vis zit bij een minder grote uitgever, die zijn euro's liever niet over de promotiebalk smijt. En dan kan het wel eens gebeuren dat je opeens verrast wordt door een nieuwe thriller van Vis: Don Quichot.
Begin 2006 geleden klaagde schrijver, dichter, essayist en columnist Joost Zwagerman dat zo weinig literaire schrijvers de moeite namen om de actualiteit, de harde werkelijkheid van alledag, in hun romans te verwerken. Prompt werd hij van forse repliek gediend door Jacob Vis, misdaadschrijver met een keurmerk en krap een decennium later de winnaar van De Diamanten Kogel. Vis, voormalig bosbouwer, betoogde dat er zijns inziens tientallen thrillerauteurs zijn die hun boeken volstoppen met wat hij noemde ‘straatrumoer’.

Tegenwoordig valt het met dat straatrumoer in het thrillergenre ook wel mee. Of tegen, het is maar hoe je er tegenaan kijkt. Er verschijnen meer thrillers waarin een op de klippen gelopen relatie het centrale thema is dan spannende boeken over bijvoorbeeld de vluchtelingenproblematiek, bitcoins, Noord-Korea of de katholieke kerk.


Jacob Vis en Tomas Ross zijn veteranen in de kleine groep auteurs die met graagte de actualiteit in hun boeken betrekken. De thrillers van Vis behoren tot het genre ‘faction’: de naam die Ross heeft gemunt voor boeken waarin een mengeling van feiten en fictie de verhaallijn bepaalt.

Vis' jongste thriller Don Quichot is er een uitgesproken voorbeeld van. Maar Vis gaat volgens zijn uitgeverij nog een stapje verder, want nu blijkt dat zijn fictie op de feiten vooruitloopt. Heeft hij voorspellende gaven? Welnee, hij doet gewoon verdomd goed onderzoek, zegt zijn uitgever. Uit alle hoeken en gaten verzamelt hij informatie. Hij legt verbanden die anderen niet zien, of niet op tijd zien en laat zijn personages gebeurtenissen uit de werkelijkheid met een griezelige juistheid voorspellen. Een van die personages, adjunct van de AIVD, noemt in het boek de naam van de man die verantwoordelijk is voor het neerhalen van vlucht MH17 en nu, een halfjaar later blijkt dat inderdaad de juiste naam te zijn, al zullen de Russen dit in alle toonaarden ontkennen.

De hoofdpersoon in deze kloeke thriller (499 pagina's) is Harm Brink, hoogleraar Russische taal- en letterkunde, die als prominent lid van de Nieuwe Democraten en boezemvriend van premier Harry Klein tot zijn eigen verrassing minister van EZ wordt. Als Klein door een hartaanval is uitgeschakeld neemt Brink zijn functie tijdelijk waar.

Als waarnemend premier krijgt hij te maken met de aardbevingsschade in Groningen en met de strijd over digitale spionage tussen de Russen en onze inlichtingendiensten. Alweer met een griezelig juiste connectie met de werkelijkheid. Hij werpt zich op als vredestichter in de oorlog in Oost-Oekraïne waar hij, als kenner van Oost-Europa en vloeiend Russisch sprekend, de strijdende partijen naar de onderhandelingstafel probeert te krijgen. Met succes, maar...

Toen onlangs de aardbeving in Groningen plaatsvond stuurde Vis zijn boek naar minister Eric Wiebes met de beleefde suggestie dat hij in de aanpak van Brink van hetzelfde probleem wellicht inspiratie kan vinden.

Vorige week berichtten Volkskrant en Nieuwsuur uitvoerig over de manier waarop de AIVD en MIVD digitale informatie over uiterst geheime operaties van de Russen ontfutselden. Weer dacht Vis: dat staat allemaal in Don Quichot, inclusief de manier waarop Nederlandse hackers worden opgeleid en te werk gaan. Onze echte spionnen krijgen misschien een Aha-Erlebnis als ze dit lezen.

De derde verhaallijn gaat over een mol van IS die ‘de moeder aller aanslagen’ moet uitvoeren. Zijn in Syrië verslagen organisatie heeft de aanslag in het diepste geheim voorbereid. Dit deel uit het verhaal – een wereldschokkende aanslag – is uiteraard nog niet uitgevoerd. We mogen ook van harte hopen dat het inderdaad niet gebeurt, want daarbij valt Charlie Hebdo in het niet, aldus de uitgever. De aanslag in het boek kan leiden tot een onbeheersbaar wereldwijd conflict en het is een dubbeltje op zijn kant hoe Brink c.s. dit oplossen.

Don Quichot is verschenen bij uitgeverij Ellessy Crime. Het boek kost € 22,50.