Ten slotte (nieuws, 2014)

BIJ DE NOTRE DAME KWAM DE OMMEKEER

Na dertig jaar een onopvallend bestaan als scenarioschrijver te hebben geleid, werd de Amerikaanse auteur Allan Folsom (1941) medio jaren negentig in één klap miljonair met 'De dag na morgen'. Daarna volgden nog meer uitstekend verkopende thrillers. ,,Ik wilde slechts bewijzen dat mijn debuut geen toevalstreffer was'', zei Folsom destijds. De schrijver overleed 16 mei jongstleden op 72-jarige leeftijd aan de gevolgen van huidkanker.

(Door Peter Kuijt)

 Een kopje koffie op een terras tegenover de Notre Dame in Parijs betekende de ommekeer in Folsoms carrière. De scriptschrijver was begin jaren negentig met zijn vrouw naar de Franse hoofdstad gereisd om trieste privé-omstandigheden van zich af te kunnen zetten. Zijn ouders waren kort daarvoor vlak na elkaar overleden. ,,Daar was een vermoeiende periode van droefenis, spanningen en medische toestanden aan voorafgegaan'', zei Folsom eens in een interview.

,,Mijn vader en moeder zijn lange tijd erg ziek geweest. Toen ze waren gestorven, wilden mijn vrouw en ik er tussenuit. Naar Europa. Op een dag zaten we te lunchen in een café in Parijs. Ik keek naar de duizenden mensen die passeerden. Plotseling doemde er een vraag in me op: wat zou je doen als je in een vreemde stad iemand tegen zou komen, die heel lang geleden een belangrijke rol in je leven heeft gespeeld? Die gedachte nam ik mee naar huis, begon er wat mee te spelen, er allerlei zaken omheen te verzinnen, personages te creëren en heel langzaam kreeg alles vorm. Na tweeënhalf jaar schrijven had ik 'De dag na morgen' af.''

Allan  Folsom in 1998

In Folsoms thrillerdebuut komt de Amerikaanse chirurg Paul Osborn in een Parijse brasserie oog in oog te staan met de man die achtentwintig jaar eerder zijn vader in Boston heeft vermoord. Tijdens de jacht op deze man belandt de medicus van de weeromstuit in een complex nazi-complot om vijfhonderd pagina's later na een hele reeks huiveringwekkende gebeurtenissen in Londen, Berlijn en Los Angeles getuige te zijn van een ijzingwekkende finale in de Zwitserse Alpen, waar een bijzondere rol is weggelegd voor het ingevroren hoofd van Adolf Hitler.

De rechten van zijn debuutroman werden in 1993 voor twee miljoen dollar verkocht, terwijl de gemiddelde debutant hooguit een paar duizend dollar kreeg. Het boek gaat over een sekte die Hitler weer tot leven wil wekken.

,,Nadat ik het manuscript had voltooid, stuurde ik het naar tal van literaire agenten'', vertelde Folsom. ,,Ik had reacties verwacht in de trant van 'bedankt, 't ziet er goed uit, maar toch maar niet'. Ik was daarom verpletterd toe ik hoorde dat het binnen een mum van tijd verkocht was voor een verschrikkelijke hoeveelheid geld. Een paar dagen later waren ook al de filmrechten de deur uit. Ineens was ik zelf onderwerp van gesprek op de televisie. Mijn wereld stond op z'n kop.''

Tot dan toe had Folsom een weinig spectaculair leven geleid als een verre van succesvolle schrijver van filmscripts in Los Angeles. Hij maakte een zijsprongetje door gedurende enkele jaren een discotheek te runnen in zijn geboorteplaats Boston en er zijn huidige vrouw te ontmoeten, om vervolgens zijn stiel weer op te pakken aan de Amerikaanse westkust. ,,Ik ontwikkelde formules voor tv-shows en schreef scenario's voor films. Het ene jaar leverde dat best wat op, het andere jaar betaalde het minder. Wat de meeste mensen niet weten is, dat maar enkele van de vele films waaraan jij werkt, ook daadwerkelijk gemaakt worden. Dat wordt op den duur erg frustrerend. Je voelt je een architect die doorlopend ontwerpt maar niets gebouwd ziet worden. Daar komt nog dat bureaucratische doolhof bij, waar je doorheen moet om je scripts te kunnen slijten. Al die chefjes en niet-chefjes die je werk moeten beoordelen alleen maar om hun eigen baantje te rechtvaardigen.''

,,Ik werd ouder en zag al die jonge 'kids' succes hebben in 'the industry'. Op een gegeven moment maakte ik bij mezelf de balans op: ik had een ruime ervaring in schrijven, dus waarom waagde ik mijn geluk niet met een boek? Dank zij mijn Parijse ingeving werd 'De dag na morgen' een wereldsucces.''

Folsom verdiende miljoenen dollars met zijn boek en de verkoop van de filmrechten. Het boek verkocht wereldwijd en is in twintig talen vertaald. Folsom nuanceerde destijds de successtory. ,,Je denkt waarschijnlijk dat ik verschrikkelijk veel geld heb verdiend. Maar de overheid pikt al de helft in en daarna komen je agent en alle anderen die zich beroepshalve met je bezighouden, zich melden. Als je het restant deelt door het aantal jaren dat je al aan het schrijven bent, dertig dus, dan blijft er vrij weinig over. Dan heb je waarschijnlijk voor 1 dollar per uur gewerkt. Maar'', grijnsde de auteur, ,,ik heb veel geluk gehad. Het is tenslotte een leuk gezicht om al die vertalingen in je werkkamer te zien staan. Vooral die Koreaanse, die bestaat uit drie delen en die verkopen ze in een doos.''

Het succes van zijn debuut maakte het wel moeilijk voor hem om een goed onderwerp voor zijn tweede te kiezen. Folsom zei daarover: ,,Ik wilde koste wat kost bewijzen dat mijn eerste boek geen toevalstreffer was. In mijn verbeelding keek de hele wereld over mijn schouders mee, terwijl ik aan het schrijven was. Het duurde een tijdje voordat ik daar overheen was. Doorgaan is het moeilijkste van schrijven.''

Folsom kon zich voorstellen dat uitgevers 'Dag van bekentenis' wat sneller hadden willen drukken. ,,Nu moesten zij weer moeite doen om het publiek te laten weten wie Allan Folsom ook al weer was. Maar ik wil geen fabrikant van een lopende-bandproduct zijn. Dat zei ik ook voortdurend tegen mijn literair agent, de uitgevers. Ik wil zo goed mogelijk een onderhoudend verhaal vertellen en dan kost het wat meer tijd, het zij zo.''