Mary Higgins Clark (interview, 1999)

'Ieren zijn dol op verhalen vertellen'

(Door Monique Brandt)

AMSTERDAM - Als jong meisje, afkomstig uit een straatarm immigrantengezin, dwaalde ze langs de etalages van de winkels in Manhattan, dromend van de kleren die ze zou kopen als ze een succesvol schrijfster zou zijn. Want dát ze zou gaan schrijven stond voor haar altijd al vast. En ze kreeg gelijk. De Amerikaanse thrillerauteur Mary Higgins Clark, anno 1999 een opvallend vitale én goedgeklede dame op leeftijd, is inmiddels ruim een dozijn bestsellers en talloze korte verhalen verder. Dit jaar wordt ze zeventig, maar ze schrijft nog met net zoveel plezier en ijver.

'Met pensioen gaan, dat is er voor mij niet bij. Ik zou niet zonder mijn werk kunnen, het is zo'n belangrijk deel van me', lacht de Koningin van de Spanning tijdens een kort bezoekje aan Amsterdam. 'Door de komst van de computer werk ik trouwens ook veel sneller dan vroeger. Ik herschrijf veel tijdens het werken. In de tijd van de typemachine moest ik dus om de twee, drie dagen stoppen en alle kopij opnieuw uittikken omdat de pagina's wemelden van de doorhalingen, verwijzingen en stukjes tekst die ik ertussen had geplakt. Dat is niet meer nodig, en ik heb dus opeens heel veel tijd over. En die tijd kan ik hard gebruiken. Ik krijg zoveel uitnodigingen voor van alles en nog wat. Meestal zeg ik nee, want het leidt erg af. Het gaat er immers niet om dat je over je boek praat, je moet het schrijven. En om te kunnen schrijven, moet je een bepaald ritme vinden. Eén afspraak kan dat magische moment al verbreken. Ritme is alles.'

Mary Higgins Clark, afkomstig uit een Amerikaans-Iers immigrantengezin, groeide op in de Bronx in New York, tegenwoordig berucht omdat de misdaad er welig tiert, maar 'in mijn tijd nog een heerlijk groen en landelijk gebied'. Haar Ierse achtergrond was naar eigen zeggen bepalend voor haar schrijverschap. 'Ieren zijn dol op verhalen vertellen. Elke avond hadden we de familie en vriendinnen van mijn moeder over de vloer, die elkaar bezighielden met de meest spannende verhalen. Ik zat dan stilletjes te luisteren en te genieten. Ik begon te schrijven toen ik zeven jaar was. Het waren sketches die mijn broer dan opvoerde, gedichten, korte verhaaltjes. Elke keer als we bezoek kregen mocht ik van mijn moeder voorlezen wat ik had geschreven. De visite zal er niet erg blij mee zijn geweest, maar mijn moeder was altijd razend enthousiast. Toen al wilde ik alleen boeken schrijven.'

Stewardess

Dat zou overigens nog even duren. Na haar middelbare school volgde Higgins Clark een secretaresseopleiding en trad in dienst bij een reclamebureau. Na enkele jaren gaf ze haar baan op om als stewardess te gaan werken. Toen ze trouwde, werd ze automatisch ontslagen.

'Ik wist toen dat het tijd was om te kijken of ik me zou kunnen handhaven als professioneel schrijver. Ik schreef me in voor een cursus korte verhalen schrijven op de universiteit. Dat was een hele belangrijke ervaring. Talent alleen is immers niet altijd genoeg, je moet ook het ambacht leren, en dat heb ik daar geleerd. Mijn leraar zei: Als je een verhaal schrijft heb je twee uitgangspunten: 'Stel je voor dat... en wat als..? Neem nooit vergezochte verhalen, hou het dicht bij jezelf. De lezer moet denken: ja, dit zou mij ook kunnen overkomen.' Ik heb me daar altijd aan gehouden, en het werkt. Mijn boeken zijn zo populair omdat ik schrijf over universele, herkenbare situaties. Daarbij zoeken mijn personages nooit problemen. Ze doen wat ze moeten doen en dan, opeens, overkomt hen wat extreems.'

Het zou overigens nog jaren duren voordat Higgins Clark haar eerste verhaal gepubliceerd kreeg. 'Ik heb het veertig keer tevergeefs opgestuurd aan uitgevers. Zes jaar lang heb ik zitten wachten, wetend dat het me echt wel een keer zou gaan lukken. Eén keer schreef een tijdschrift me terug dat het helemaal niks was. Jaren later, toen ik bekend was, wilden ze opeens wel een verhaal van me kopen. Ik zei tegen mijn agent: laat ze betalen. En dat hebben ze gedaan.'

In het begin van haar schrijversloopbaan verdiende Higgins Clark bij met het schrijven van verhalen. Toen haar echtgenoot stierf en ze als 34-jarige weduwe alleen voor de opvoeding van haar vijf kinderen stond, besloot ze zich te wijden aan het vervaardigen van dagelijkse radioshows. Ook schreef ze een roman over George Washington. 'Het boek flopte weliswaar, maar het was wel Een Boek. Ik wist nu dat ik het kon. Toen ging ik me realiseren dat ik thrillers wilde schrijven. Ik verslond ze al vanaf mijn vroege jeugd, en had precies door welke wel en welke niet werkten.'

Circus

Haar eerste thriller Where are the children was ook haar eerste grote succes. Sindsdien belandt elk boek van Higgins Clark meteen in de bestsellerlijsten. Die wetenschap maakt het werken er niet gemakkelijker op, vertelt ze. 'Hoe meer succes, hoe hoger de verwachtingen bij elk volgend boek. Ik voel me soms een circusartiest die over een dun touw moet fietsen. Bij elk optreden wordt het touw nog eens extra ingevet, en ik rij over dat touw met een parasol en een aap op mijn schouder. Na de verschijning van mijn tweede boek zij een uitgever tegen me: 'Mary, je kunt het telefoonboek overschrijven. Dat doe je één keer, en daarna is het afgelopen.' Ik heb die woorden altijd onthouden. Je moet lezers niet onderschatten. Als je ze teleurstelt, raak je ze kwijt.'

Higgins Clark doet haar ideeën overal op. Een chauffeuse die haar vertelt dat ze in haar vrije tijd helderziende is, een vrouwelijke kennis wier man haar heeft verlaten voor een jonge vrouw, een radiopsycholoog die ze hoort terwijl ze in de auto zit: ze zijn allemaal verborgen in een van haar boeken. 'Ik heb altijd mijn antenne uitstaan. Elke situatie is een potentieel hoofdstuk. Zo geef ik al jaren lezingen op cruiseschepen. Ik wist altijd dat ik er wat mee wilde doen. Mijn boek Je bent van mij is op die ervaring gebaseerd. Je ziet er al die eenzame, steenrijke vrouwen die wanhopig op zoek zijn. Ze zijn erg ontvankelijk voor mannelijke aandacht, en dat is begrijpelijk. Op een van mijn reizen leerde ik een vrouw kennen, dik in de zeventig, steenrijk. Het jaar daarna hoorde ik dat ze getrouwd was. Met een man van dertig.'

Dit interview werd eerder gepubliceerd in juli 1999