Kippendrift (column, 2018)

Gemiste kans

(Door Peter Kuijt)

Je kunt er de klok op gelijk zetten: elk jaar, in de begindagen van juni, worden de redacties van tijdschriften, kranten en andere media bevangen door een soort kippendrift. We moeten 'iets' met thrillers doen, is dan de niet weg te poetsen gedachte, want de Spannende Boeken Weken komen eraan.

De eerste publicaties rond het thema spannende boeken zijn reeds een feit en de komende dagen zal er nog een flink aantal volgen. Woensdag 6 juni komt de 39ste Detective & Thrillergids van Vrij Nederland op de markt, het spannendeboekenequivalent van AD's messcherpe Haringtest.

Inmiddels gesignaleerd: een artikel in Het Parool met zes getipte thrillers uit het buitenland. In de Volkskrant buigen Simone van der Vlugt, Gauke Andriesse, Tomas Ross, Charles den Tex en Saskia Noort ('Mijn heldinnen zijn vaak hetzelfde als ik, dat scheel research') zich over de Tien Geboden voor Thrillerschrijvers. En het AD laat zesentwintig mensen 'die het kunnen weten' aan het woord over de beste spannende boeken.

Over dat laatste stuk valt wel het een en ander op te merken. Ten eerste: het is een wel heel simpele formule. Bedenk een paar vragen, mail die naar een aantal hot shots, verzamel hun antwoorden, plak die onder elkaar en klaar is je artikel. Niks mis mee, ik heb het zelf vaak genoeg gedaan.

Dan de opgevoerde 'liefhebbers van het genre'. Er zitten de vertrouwde namen tussen: boekverkopers, schrijvers, prijswinnaars, oud-voorzitters van de Gouden Strop, de oprichter van de thrillersite Crimezone, thans baas van boekencommunity Hebban. Maar ook onverwachte 'suspects', zoals een oud-gevangenisdirecteur, een wijnslurper, een psychiater en een strafrechter en de misdaadverslaggever die al veertig jaar in het vak zit, je raadt het nooit: Peter R. de Vries. Iedereen heeft dus verstand van thrillers.

En wie kiezen ze als favoriet? Vijf van de zesentwintig kenners hebben een voorkeur voor een Nederlandse auteur. Deejay Jeroen van Inkel prijst Donald Nolet de hemel in, parlementair journaliste Dominique van der Heyde loopt weg met Anna Levander, oftewel haar ex Annet de Jong, oud-juryvoorzitter Inge Ipenburg gaat voor Gauke Andriesse, psychiater Bram Bakker beleeft plezier aan Arjen Lubach en crimereporter De Vries doet een goed woordje voor de thrillers van de verder volstrekt onbekende ex-rechercheur Kaje Dijkema.

De rest van de kenners zoekt het allemaal in het buitenland. Acht keer werden schrijvers uit de VS en Engeland bejubeld, twee ondervraagden kozen voor een Zweed, twee voor de Zuid-Afrikaan Deon Meyer, één voor een Fransman en één voor een Australiër.

Over smaak valt te twisten, is een gevleugelde uitspraak van AD-hoofdredacteur Hans Nijenhuis, de schrik van de oliebollenbakkers. En die uitdrukking kan niet genoeg ondersteuning krijgen. Hier mogen de voorliefdes van sommige ondervraagden bekritiseerd worden. Want voor degenen die de thriller van vaderlandse bodem een warm hart toedragen, was dit artikel een uitgelezen kans om daarvan kond te doen.

Maar juist degenen in wie je een pleitbezorger van de Nederlandse misdaadroman ziet, laten het in dit stuk afweten. Peter Römer bijvoorbeeld, voorzitter van het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs (en niet 'Nederlandse', foei AD!). Die kiest ijskoud voor De officier van Robert Harris als zijnde zijn favoriet. Stropwinnaar Bram Dehouck kijkt naar zijn zuiderburen en hemelt Fransman Pierre Lemaitre op. Rechercheur Simon de Waal, auteur van onder andere Oerhollandse policiers die hij met Appie Baantjer schreef, noemt The Boys from Brazil zijn 'oerthriller' en drievoudig Stroplaureaat Charles den Tex maakt zich er makkelijk van af door te zeggen dat hij geen favoriet heeft, maar wel door de boeken van Desmond Bagley is gaan schrijven.

Tja, zo wordt het natuurlijk nooit wat met 'onze' misdaadliteratuur. Kom op heren, u had best een leugentje voor bestwil kunnen poneren en voor 'eigen thriller eerst' kunnen kiezen. Er zijn zat Nederlandse titels die u zonder het schaamrood op de kaken had kunnen noemen. Wat te denken van Een keel van glas van Peter de Zwaan? Of Brains van Jacob Vis? De geur van regen van Lieneke Dijkzeul? Wondermans eindspel van Willem Asman?

Een gemiste kans. Die krijgt u geen tweede keer.

Valt er dan helemaal niets positiefs te melden over dit verhaal? Jawel. Schrijver Herman Koch moet het voor zijn stand natuurlijk hoog houden dat hij thrillers leest als hij behoefte heeft om niet te veel na te denken. Hij kijkt natuurlijk niet hoe goed het is geschreven, iets waar hij normaal wel op let. Maar dan stuit hij toch wel eens onverhoeds op een bijzondere thriller, 'een uitschieter in het genre met literaire kwaliteit'. 

Ze bestaan dus wel, thrillers waar je met geen mogelijkheid neerbuigend over kan spreken.