De jury moet het altijd weer verpesten
(Door Peter Kuijt)
Op de avond waarop het thrillergenre wordt gevierd, weet de Gouden Stropjury het elk jaar te verzuren. Uitgevers krijgen altijd de wind van voren, klaagde een uitgever dit jaar na afloop van de Avond van het Spannende Boek. Maar het is niet de eerste keer dat de jury de boekenbranche tot de orde roept.
De Gouden Strop-jury van dit jaar deelde rake klappen uit aan de uitgevers die met armoedige redactie hun auteurs begeleiden. 'Tik- en taalfouten, ontbrekende woorden, incongruenties, langdradige en soms onbegrijpelijke passages, we kwamen het herhaaldelijk tegen. Jammer, want zulke tekortkomingen zitten het leesplezier in de weg.' De Schaduwprijs werd dit jaar niet eens uitgereikt. Onder de zes debuten zat wel een inzending die met enige eindredactie de prijs had kunnen verdienen. 'Maar in dat debuut stonden helaas zoveel slordigheden dat de uitgever de Schaam-je-rotprijs verdient', zoals een van de juryleden opmerkte.
De citroenzure kritiek van de Gouden Strop-jury op de weinig liefdevolle begeleiding van auteurs door hun uitgever, is niet nieuw. Bijna elk jaar maakt de jury er in zijn rapport wel gewag van. Vier keer mocht ik deel uitmaken van de jury van de Gouden Strop: in 1997, 1998, 2002 en 2007. Eind jaren 90 had de jury nog kritiek op de gebrekkige promotie van het Nederlandstalige spannende boek, maar enkele jaren later veranderde de toon. Verplaatste de toorn zich van boekpromotor CPNB naar de uitgever. Zo waren er in 2007 volgens de jury boeken die zo slecht geschreven waren dat de vraag of ze spannend waren er niet meer toe deed. Die thrillers werden meteen terzijde geschoven. Juryvoorzitter Clairy Polak deed een oproep om auteurs kritischer - 'of liefdevoller, wat in dit geval hetzelfde zou zijn geweest' - te begeleiden. 'Dat zou voorkomen dat jury's struikelen over uitglijders als 'Haar rug was doorzeefd met kogelgaten.'
Ook de jury's waarin ondergetekende zuurpruim geen zitting had, waren niet mals in hun kritiek. Een kleine greep uit wat juryrapporten:
2008: 'Er was veel kaf onder het koren.'
2012: 'Rommelige plots, ongeloofwaardige personages, saaie uitwijdingen en bakken vol clichés'.
2013: 'Wij werden moe van de hoeveelheid prologen in de Nederlandse thriller. Bijna elk boek begint met een geweldsexplosie, waarna de puzzeltocht kan beginnen. Redelijk saai.' En: 'Een tip die de jury aan de schrijvers zou willen geven: perfectioneer de kunst van het weglaten, ter verbetering van het eindresultaat.'
2014: 'De jury roept de uitgeverijen op om hun auteurs met alle mogelijke middelen bij te staan en boeken in samenspraak streng en zorgvuldig te redigeren.'
2018: Er waren onder de inzendingen bovendien nogal wat boeken waarvan de vaart in het verhaal te lijden had onder eindeloze uitweidingen. 'Als er dan toch iemand dood moet in het verhaal, breng dan in ieder geval je darlings om zeep.'
2019: 'De jury kwam nogal wat formulewerk tegen, veel van hetzelfde, niet origineel.' En: 'Ook wij gunnen zowel auteurs als hun lezers een strenge redacteur die een scherp oog heeft voor de verhaallijn en die clichés, storende foutjes en inhoudelijke inconsequenties uit de tekst haalt.'
2018: Er waren onder de inzendingen bovendien nogal wat boeken waarvan de vaart in het verhaal te lijden had onder eindeloze uitweidingen. 'Als er dan toch iemand dood moet in het verhaal, breng dan in ieder geval je darlings om zeep.'
2019: 'De jury kwam nogal wat formulewerk tegen, veel van hetzelfde, niet origineel.' En: 'Ook wij gunnen zowel auteurs als hun lezers een strenge redacteur die een scherp oog heeft voor de verhaallijn en die clichés, storende foutjes en inhoudelijke inconsequenties uit de tekst haalt.'
2022: 'De jury wil de uitgevers meegeven: investeer in goede redactie. In een enkel geval kreeg de jury de indruk dat een boek nog work in progress was.'
2023: 'Ga op zoek naar talenten die de bestaande orde van stevige competitie kunnen voorzien, en schuw originaliteit daarbij niet. De lokroep van de vermeende succesformule kan sterk zijn, maar te veel imitatie, formats en doelgroepthrillers zijn uiteindelijk de dood in de pot voor het spannende boek.'
2024: 'De jury stuikelde over lelijke dialogen of ongeloofwaardig geschetste personages.'
Kritiek op de thrillers die worden ingezonden voor de Gouden Strop is zo te zien van alle tijden. Je zou de jury's van komende edities toewensen dat die een vrolijkmakend rapport kunnen schrijven vol loftuitingen en zonder reprimandes naar schrijvers en uitgevers. Maar dan moeten die laatste wel meewerken. Dan pas kan het spannende boek gevierd worden.
