Qua quarantaine 23 (nieuws, 2020)

Roel Janssen: 'Schrijven vergt ook afstand nemen'  

Thuisisolatie, ‘social distance’. Schrijvers zijn wel gewend om in afzondering creatief te zijn. Maar we maken nu wel erg bizarre tijden mee. Life during wartime. Hoe is het om als auteur te werken in tijden van corona, te pennen tijdens een pandemie? De Spanningsblog vroeg een aantal thrillerschrijvers naar hun ervaringen. Een Q&A qua quarantaine. Roel Janssen: 'Overigens denk ik niet dat Boris Johnson door MI5 is geïnfecteerd, maar door zijn eigen braniegedrag.'


Hoe sla je je door deze coronacrisis heen? Volg je trouw de richtlijnen van het RIVM?
'Ik sla me vooralsnog door de coronacrisis heen. Het is saai, ik mis vrienden, afspraken, contacten met familie. Maar wie niet, daar hoef je geen auteur voor te zijn. Richtlijnen van het RIVM: voor zover ze van toepassing zijn volg ik ze. Weinig naar buiten, gepaste afstand houden. Ik maak op doordeweekse dagen met dit prachtige weer wel fietstochten door de duinen vanaf Scheveningen richting Noordwijk of Hoek van Holland (afhankelijk van de wind) om nog een beetje in conditie te blijven. Verder biedt Netflix uitkomst want de talkshows op tv zijn niet serieus te nemen en wekken vooral mateloze ergernis op met de lulkoek die daar verkondigd wordt.'

Valt het thuiswerken je zwaar? 

'Niet echt. Als schrijver/zzp'er ben je toch al gewend om thuis te werken. Wat je mist zijn sociale contacten. En natuurlijk de gebruikelijke koffie bij boekhandel Paagman of een glas (fles) wijn met buurtgenoot Tomas Ross. 

Roel Jansen (foto: Dorine Plantenga)

Maakt deze tijd je angstig of geeft het je extra zorgen? Wat doet het persoonlijk met je?
'Niet angstig, maar wel bezorgd. Deze crisis gaat (heel) lang duren, een oplossing in de vorm van groepsimmuniteit of vaccin is niet in zicht. Bedenk dat de Spaanse griep in 1918-19 in drie golven kwam. Door de lockdown om de corona-uitbraak in bedwang te krijgen draait de economie in de soep. Dat is in de eerste fase van de bestrijding onvermijdelijk, maar de schade aan bedrijven, ook aan non-profit activiteiten en de culturele sector is immens. Ik kan niet overzien hoe dat zich gaat herstellen.'

Voor freelancers in de journalistiek en onder schrijvers is deze crisis een ramp. Het is de vraag of uitgeverijen, zowel van print media als van boeken, het allemaal zullen volhouden.'

'We zullen het in Nederland en Europa wel overleven, er zullen geen Amerikaanse scenario’s ontstaan (daklozen, voedseluitdelingen), maar somber is het perspectief wel.'

'Daar komt iets bij: als de acute zorgcrisis voorbij is en de economie geleidelijk herstart, blijft er een reusachtige schuldenwolk boven de wereldeconomie hangen. Wat dat betekent is terra incognita. Op termijn zie ik twee oplossingen: hoge inflatie en schuldsaneringen. Het betekent dat vermogens weggevaagd zullen worden en dat het zal leiden tot een ongekende, wereldwijde verarming.'

Heeft deze crisis effect op jouw werkzaamheden als schrijver? Worden er bijvoorbeeld projecten uitgesteld, vervallen er wellicht boekpresentaties. Hoe zit het met het doen van research? 

'Alles staat on hold. Voor zover ik lopende afspraken had, zijn die vervallen. Ik ben begonnen aan een nieuw (spannend) boek, ik weet niet of het zal uitkomen.'

'Research is lastig, zeker voor onderzoek ter plaatse. Voor een deel kunnen Google, Wikipedia en Google Earth dat oplossen, maar ik maak (voor non-fictie) altijd graag gebruik van de Koninklijke Bibliotheek en die is gesloten. Afspraken met informanten zou online kunnen, maar dat haalt het niet bij een persoonlijk gesprek of een bezoek ter plekke.'

De Auteursbond vindt dat de overheid zelfstandige schrijvers die door deze crisis financieel worden geraakt, zou moeten steunen. Wat vind jij hiervan? 

'Dat lijkt me een goed idee. De meeste (freelance) schrijvers kunnen toch al niet rondkomen van schamele voorschotten en royalty's. Het is alleen lastig om de omvang van de inkomensderving aan te tonen. In een andere hoedanigheid, als voorzitter van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten, ben ik betrokken bij ondersteuning van freelance journalisten. We hebben onze regels voor projecten opgerekt, zodat journalisten sneller aan de slag kunnen. Al is het in verband met de lockdown van dit moment vanzelfsprekend moeilijk om op reportage te gaan. Verder hebben we de terugbetalingsregeling voor royalty's over het afgelopen jaar versoepeld om een inkomensval bij journalisten-auteurs te beperken.'

Slaat deze crisis je lam of maakt het je juist creatiever? 

'Ik denk niet dat het creatiever maakt. Bezorgdheid, onderhoud van contacten met dierbaren, Zoom-sessies en alertheid op het nieuws – niet alleen de laatste RIVM-cijfers, ook de ontwikkelingen in andere landen en de waanzin in Trumps Amerika – leggen een beslag op energie en aandacht.'

'Perspectief – wat gaan we deze zomer doen, wat zijn nieuwe plannen – is weggevallen. Maar ‘lam slaan’ is niet mijn ding, dus dat gebeurt (hopelijk) niet.' 

Zou de coronacrisis een onderwerp/thema kunnen zijn dat je verwerkt in een volgend boek? Zo ja, zou je daarover iets met de lezer willen delen? 

'Ja, het zou kunnen, want het is zo’n allesbepalend onderwerp. We gaan de tijd voor en na corona benoemen. Je ziet het nu al bij tv-series: volstrekt achterhaald, slaan nergens meer op. De pre-corona tijd komt voorlopig niet terug (zie antwoord op economische lange termijn gevolgen).' 

'Het ‘leed’ om het oneerbiedig zo te noemen, dat corona veroorzaakt – ik ken inmiddels enkele gevallen – is onbeschrijfelijk. Je moet een uitzonderlijk auteur zijn om dat onder woorden te kunnen brengen. Ik zie dat in Nederland nog niet zo gauw iemand doen. Maar er zijn altijd uitzonderingen. Ilja Leonard Pfeijffer en Arnon Grunberg zie ik daartoe wel in staat. Ze schrijven allebei indrukwekkende columns in NRC over hun coronaleven in respectievelijk Genua en New York.'

'Aan de andere kant, we zitten er nog midden in en er valt met geen mogelijkheid te voorspellen hoe dit verder gaat. Je kunt wel een corona-gerelateerd verhaal of een plot verzinnen, maar dan kan over een tijdje blijken dat je de plank faliekant hebt misgeslagen. Dat risico zit er in. Schrijven vergt ook afstand nemen.'

'Een actueel non-fictie boek over de manier waarop westerse landen, Nederland incluis, de coronacrisis aanvankelijk hebben onderschat, is wel de moeite waard. Ook de agressieve manier waarop rechts-nationalisten de crisis ontkennen, is een non-fictieboek waard.'

'Ik zou wel een mooi plot weten: een geheime dienst – vul zelf maar in welke – stuurt een met ernstige corona geïnfecteerde persoon af op Donald Trump (of Jair Bolsonaro, Thierry Baudet, vul maar in). Het verbaast me dat dit nog niet is gebeurd. Overigens denk ik niet dat Boris Johnson door MI5 is geïnfecteerd, maar door zijn eigen braniegedrag. De titel voor zo'n boek ligt voor de hand: Het corona complot, De Corona Code of De corona conspiratie.'

Hoe staat het trouwens met een volgend boek? Kun je hierover een update geven? 

'Ik was al een eind gevorderd met research voor een nieuw boek. Na twee non-fictieboeken – 1968 en De Afrekening over de redding van ING tijdens de vorige crisis – was het weer tijd voor spannende fictie. Het onderwerp is witwassen in het financiële circuit. De dood van een bankier, intriges en complotten vermeng ik met actuele politieke thema’s.'

'Het voordeel van gedwongen thuis zitten is wel dat je dagelijks kunt schrijven zonder lastig gevallen te worden. Maar gezien alle toekomstige onzekerheden, ook in de boeken- en uitgeversmarkt, is het de vraag of en wanneer het boek uitkomt.'


Lees ook het interview met Simon de Waal
Lees ook het interview met René Appel
Lees ook het interview met Michael Berg
Lees ook het interview met Gerard Nanne
Lees ook het interview met Charles den Tex 
Lees ook het interview met Ingrid Oonincx
Lees ook het interview met Simone van der Vlugt
Lees ook het interview met Loes den Hollander
Lees ook het interview met Bram Dehouck
Lees ook het interview met Peter de Zwaan
Lees ook het interview met Jac. Toes

Lees ook het interview met Samantha Stroombergen
Lees ook het interview met Jeroen Windmeijer
Lees ook het interview met Elvin Post
Lees ook het interview met Lieneke Dijkzeul
Lees ook het interview met Willem Asman
Lees ook het interview met Marlen Visser
Lees ook het interview met René van Rijckevorsel
Lees ook het interview met Jacob Vis 
Lees ook het interview met Peter Römer
Lees ook het interview met Tomas Ross
Lees ook het interview met Hilde Vandermeeren