Twintig jaar spraakmakend (nieuws, 2023)

 

De carrière van een controlfreak  



Met de publicatie van De nazaten viert Saskia Noort twintig jaar schrijverschap. In die periode is ze een van de bestverkopende Nederlandse thrillerauteurs geworden. Een overzicht van een opzienbarende carrière.

2003
Saskia Noort (1967) is freelance journaliste voor bladen als Viva, Linda en Libelle als ze in 2003 haar eerste thriller Terug naar de kust publiceert, dat zich in haar geboorteplaats Bergen aan Zee afspeelt. Een roman schrijven wilde ze eigenlijk al als kind. 'Maar omdat ik van nature een onrustig en niet geconcentreerd persoon ben, dacht ik dat een boek schrijven niet voor mij was weggelegd. Journalistiek wel, daar kan je die onrust in kwijt.'

 In Terug naar de kust gaat het om een zelfbewuste moderne vrouw die in een band zingt en twee kinderen van twee vaders heeft. Als deze Maria ontdekt dat ze opnieuw zwanger is, besluit ze tot een abortus. Vanaf dat moment wordt ze bedreigd en gestalkt.

Een interview met het thrillerechtpaar Nicci French stimuleerde haar om haar eersteling af te ronden. Ik vond dat zo'n inspirerende ontmoeting. Ze maken van het schrijven niet zo'n mythisch gebeuren zoals ik vooraf in mijn hoofd had: je afzonderen op een zolderkamertje en daar heel erg diep peinzen. Bij hen is het vanaf 's morgens negen uur heel hard werken. Niet zeuren. Pas als het af is, mag je zeuren. Ik heb mezelf op een 'target' van duizend woorden per dag gesteld. Ik mag niet eerder stoppen, als ik die niet heb gehaald. Ik smokkel wel eens, dan hou ik bij 998 woorden op.'

Haar debuut haalt de shortlist van de Gouden Strop. De jury vindt dat haar boek geschreven zou kunnen zijn door Nicci French. 'Als de jury zoiets over je zegt is dat wel een vorm van erkenning. Want er is heel lang gepraat over het feit dat ik uit de vrouwenbladenhoek kom. In bijna alle recensies was dat de ondertoon: 'gesneden koek voor de lezeres van Marie-Claire', dat soort opmerkingen. Dan is het toch moeilijk om serieus genomen te worden. Zo'n nominatie brengt de zaak in evenwicht.' Van het later verfilmde Terug naar de kust werden 200.000 exemplaren verkocht.

Als in 2021 De Spanningsblog haar vraagt terug te kijken op haar debuut, zegt ze: 'Ik vind TNDK nog steeds een van mijn beste boeken. Qua stijl nog wat voorzichtig en ingehouden, maar qua verhaal is het zeer sterk, thema ook, en superspannend. Een echte klassieker. Dat zie je ook aan de film die Will Koopman maakte, gewoon gedegen goed.'

Saskia Noort in 2004

2004
De eetclub is de titel van haar tweede thriller. En, zoals nu blijkt, het eerste deel van een drieluik. Het tweede deel is het in 2014 verschenen Debet en het laatste deel is De nazaten. De eetclub begon als een grap. 'Toen ik nog tijd had, had ik ook zo'n clubje met een aantal vrienden. Op een avond vroeg een van hen of ik weer een boek aan het schrijven was. 'Hoe ga je het noemen', vroeg ze. 'De eetclub', zei ik. Het was een beetje een zuur grapje omdat we juist een discussie over het voortbestaan van de club hadden. Maar aan de andere kant is het een prachttitel want het is een heel mooie arena om iets fout te laten gaan.' 

Recensies waren lovend en het boek ging ruim een half miljoen keer over de toonbank. Ook deze thriller leverde Noort een nominatie voor de Gouden Strop op.

2006
In mei 2006 verscheen Nieuwe buren, volgens Wikipedia een thriller over seks en liefde, over de drang naar vrijheid, maar ook over de allesoverheersende angst daarvoor'. De recensies waren nu minder eensgezind lovend. Zo schreef recensent Hans Knegtmans in Het Parool over Noorts '...fantasieloze, naïeve schrijfstijl en (...) de opeenstapeling van compositorische ongeloofwaardigheden." Knegtmans classificeert het werk van Noort als "...nieuwe leeghoofdigheid." De Spanningsblog noemde haar thriller 'een handboek voor swingers'. Noort sprak later in interviews haar afkeuring uit over deze bespreking. Nieuwe buren werd bewerkt tot een tv-serie.

2007
Op verzoek van de Stichting CPNB schrijft Noort het korte verhaal Afgunst, dat als geschenknovelle wordt verstrekt tijdens de Maand van het Spannende Boek.  Hoofdpersoon is de blonde Susan van Doorn, succesvol thrillerschrijfster met een grote aanhang. Signeersessies te over en lezingen in het hele land. Maar Susan is ook een schrijfster die weet dat na een voordracht in de bibliotheek van Noord-Scharwoude thuis de wasmachine en de kattenbak wachten. Susan deelde echter ook een verleden met Ernst Scholten. Hij is een mislukte schrijver die het niet kan verkroppen dat zij hem qua verkoopcijfers is voorbijgestreefd. Ernst wil nog een keer zijn gram halen en ontvoert haar.

Noort weigert Nieuwe buren in te zenden omdat ze zeker weet dat ze met de jury van de editie 2007 geen eerlijke kans zou maken. De jury van dat jaar bestaat uit boekhandelaar Ria van den Oever en recensenten Susan Smit, Afra Botman en Peter Kuijt.  

2008
Noort en haar man, beeldend kunstenaar Marcel Schellekens, gaan uit elkaar. De schrijfster daarover in Nouveau: 'Het is zonde. Want het was een mooi verhaal. Maar het is ook moeilijk hoor, twee kunstenaars bij elkaar. Voor zover ik dan een kunstenaar ben...'

2009
In februari verschijnt de vierde thriller van Noort: De verbouwing. Het boek gaat volgens uitgeverij Anthos 'over de maakbaarheid van het hedendaagse leven en de bijkomende druk om te presteren en er goed uit te zien. Waar ligt de grens: hoe ver ga jij?' Het boek is commercieel een succes: er worden 325.000 exemplaren verkocht. 

Hoofdpersoon Mathilde is plastisch chirurg en opent haar eigen kliniek waar mensen zich kunnen laten 'verbouwen'. Ondertussen zit zij thuis al anderhalf jaar in de puinhopen van een verbouwing die haar man, een psychiater met een burn-out, bij wijze van therapie probeert uit te voeren. Als zich iemand aandient die de huizenklus snel en deskundig belooft over te nemen, laat Mathilde zich maar al te graag overhalen. Maar daar krijgt zij al snel heel veel spijt van.

De schrijfster hekelt in Het Parool collega-auteur Jeroen Brouwers.  Die liet in de Volkskrant weten dat het enige dat in Nederland nog verkoopt 'in elkaar gemacramede boekjes zijn, geschreven door welgevormde blonde chicklitschrijfstertjes'. Noort: 'Ik erger me aan alle ruimte die hij krijgt om zijn trieste mening te ventileren'. Het zal niet de laatste keer zijn dat ze uithaalt naar auteurs uit de literaire hoek. Ook met Connie Palmen ligt ze in de clinch. Die zei op het Boekenbal over Noort: 'Scheer je weg uit de literatuur!' 

Samen met collega-thrillerauteur Esther Verhoef is Noort genomineerd voor de NS Publieksprijs. Die wordt echter gewonnen door Herman Koch met Het diner.

2010 
Saskia Noort sleept in Parijs met de Franse vertaling van De Eetclub de Prix SNCF du Polar, een prijs vergelijkbaar met de NS Publieksprijs, in de wacht. Noort was met haar boek Petits meurtres entre voisins, zoals De Eetclub in het Frans is getiteld, een van de drie finalisten in de categorie 'Polars européens'. Het is Noorts eerste literaire prijs. 

Scheidend CPNB-directeur Henk Kraima noemt het in een interview met de Volkskrant uitgesloten dat Saskia Noort wordt gevraagd als auteur van het Boekenweekgeschenk. 'In de huidige vorm niet. In 1980 kon het, toen was de auteur van het geschenk Janwillem van de Wetering. Daarna mochten Henri Knap en Wim Kan ook nog, maar dat zou nu niet meer kunnen. We kiezen voor literatuur.'

In november wordt bekend dat Noort inmiddels twee miljoen boeken heeft verkocht. Haar werk verschijnt in meer dan 15 landen, waaronder Duitsland, Engeland, Rusland, Zweden en Frankrijk. 

Noort vertelt in RTL Boulevard niet al te opgetogen te zijn over de verfilming van haar tweede thriller De eetclub. 'Ik had het einde van het boek passender gevonden bij de film. Ik heb niet voor niets dát einde geschreven.'



2011
Noort raakt twee jaar na de neerbuigende opmerking van Connie Palmen opnieuw verwikkeld in een catfight, nu met auteur Naima el Bezaz. Ze maakten met elkaar kennis op het Boekenbal. Na afloop maakte El Bezaz haar collega uit voor 'arrogant rotwijf'. Noort is beduusd van de opmerking: 'Geen idee wat ik verkeerd heb gedaan.' In de VARA gids stelt El Bezaz later dat een bepaald slag mensen Noorts boeken leest. 'De PVV-stemmende vinexwijkbewoners. Ik heb haar boeken zelf nooit gelezen, godzijdank niet.'

De eetclub wordt een toneelstuk. De voorstelling gaat in november 2011 in première in het DeLaMar Theater in Amsterdam. Het is de eerste maal dat een boek van Noort tot toneelstuk wordt bewerkt.

In een interview stelt Noort dat ze een controlfreak is. 'Ik wil mezelf niet verliezen. Dat vind ik eng.' In haar nieuwe boek Koorts maakt de schrijfster korte metten met de aanname dat je voor een écht literair leven voortdurend in bibliotheken dient rond te hangen. Ze citeert met graagte de Amerikaanse schrijver Roman Payne, die meent dat je prima research voor literatuur kunt doen in nachtclubs. En dan vooral op Ibiza. Ze komt nu zo'n vijf jaar met enige regelmaat op dit eiland. Ze heeft er een huis op een berg, een finca, een eeuwenoude boerderij. Daar schrijft ze in afzondering haar boeken. 'Ik zit er echt afgelegen. Als ik zin heb om om twaalf uur 's middags in bed te gaan liggen, dan doe ik dat. Maar als ik 's nachts wil schrijven, kan dat ook. Als ik eenmaal in zo'n flow zit, dan gaat het schrijven ook goed. Dat is de kick.'

Konden recensenten haar voorheen nogal flink raken, met kritiek op haar werk kan ze steeds beter overweg. Sterker nog, ze heeft de indruk dat er gaandeweg minder op haar geschoten wordt. 'De verbouwing had bijvoorbeeld best redelijke recensies. Mijn naam wordt er ook niet meer iedere keer bij gehaald als het gaat om de ondergang van de literatuur.'

2012
Noort denkt niet dat ze ooit een Gouden Strop zal winnen, zegt ze op Twitter. 'Ik heb er weinig vertrouwen in. Kijk maar eens naar de juryrapporten van de afgelopen jaren, waarin voortdurend wordt gesproken over Saskia Noort-klonen.' Ze zegt ook 'de gunfactor' te missen. Als voorbeeld noemt ze de NS Publieksprijs. Daarvoor werd wel een boek van Suzanne Vermeer genomineerd, maar niet Noorts Koorts, die met 200.000 verkochte exemplaren de lijst met bestverkochte boeken aanvoerde. Noort: 'En dat is tenslotte wél een publiekslieveling.'

2013
In november verschijnt Debet, het vervolg op De eetclub dat een kleine tien jaar eerder verscheen. 

Het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs kent Noort de Meesterprijs toe als erkenning voor haar bijdrage aan het thrillergenre. 'Haar succes heeft in belangrijke mate bijgedragen aan de emancipatie van het genre, dat de naam literaire thriller kreeg', aldus de jury. 'Behalve dat ze daarmee een enorm, grotendeels vrouwelijk, nieuw lezerspubliek bereikte, effende ze daarmee het pad voor een compleet nieuwe generatie (vrouwelijke) thrillerauteurs.' Eerder kreeg Appie Baantjer de Meesterprijs.

2014
Noort is in een aflevering van het tv-programma Zomergasten de hoofdpersoon. Ze laat veel crime zien. 'Verder dingen uit de jaren tachtig, mijn puberjaren. Ik wil het ook hebben over mijn rol als vrouw in de samenleving. Over feminisme toen en nu. Ik vind dat vrouwen niet heel veel zijn opgeschoten. Ze mogen werken, ja. Maar ze moeten nog steeds mooi, lief en braaf zijn.'

2015
Met haar thrillerdebuut Het reservaat heeft schrijfster Liselotte Stavorinus geen inbreuk gemaakt op het auteursrecht van Saskia Noort. Dat heeft de rechtbank in Lelystad bepaald in een rechtszaak die door de bestsellerauteur was aangespannen tegen Stavorinus en haar uitgeverij De Crime Compagnie. Volgens Noort en uitgeverij Ambo|Anthos had Stavorinus in haar boek veel elementen overgenomen uit Noorts bestseller De eetclub. De twee boeken vertonen volgens de rechter enige gelijkenis, maar het auteursrecht van Noort is niet geschonden. 'Fictie is helaas vogelvrij gebleken', stelt Noort, terugblikkend op het proces. Als je maar een kleine aanpassing doet, is voor de rest alles geoorloofd is de stellige overtuiging van de bestsellerauteur.

2016
Thriller Huidpijn verschijnt. Hoofdpersoon in de nieuwe thriller is Anne, Nederlands populairste televisiepresentatrice en journaliste. Niets menselijks is haar vreemd, dus ook onze Anne heeft een duistere kant. Die komt naar boven als ze haar grote liefde en daarmee haar droom dreigt te verliezen. Het wordt met 142.724 exemplaren de best verkochte thriller van 2016.

2017
Een dag voor haar vijftigste verjaardag krijgt Noort uit handen van Humberto Tan een award voor drie miljoen verkochte boeken. Ze staat dan op de derde plaats van best verkopende thrillerauteurs. Op de eerste plaats staat Havank, gevolgd door Appie Baantjer. 

Na de uitreiking van de Gouden Strop in het programma RTL Late Night kondigt Noort de oprichting van een eigen thrillerprijs aan. 'De uitreiking was een aanfluiting', schrijft ze. 'Neerbuigend naar auteurs en genomineerden. Dat kan anders.' Noort vindt dat de spannende roman als volwassen genre behandeld moet worden, net zoals literatuur. 'Tenslotte wordt in Nederland heel veel literatuur gefinancierd met thrillers.'

2018
Thrillerauteur Saskia Noort wil niet meer als zodanig geafficheerd worden. Dat zegt ze in een interview met Het Parool ter gelegenheid van de verschijning van haar boek Stromboli, door haar uitgeverij 'roman' genoemd. 

Saskia Noort in 2011

'Ik wil af van het label thrillerschrijver', zegt ze. 'Niet omdat ik daardoor salonfähig word voor een ander publiek of een nieuwe doelgroep, of omdat ik bevestiging zoek. Ik heb me de afgelopen vijftien jaar afdoende bewezen. Maar zonder dat label voel ik als schrijver meer vrijheid. Ik kan kiezen voor een ander soort plot, hoef niet om de drie hoofdstukken met een cliffhanger te komen die met een dader of lijk te maken heeft.'

Noort parkeert haar plan voor een eigen thrillerprijs in de ijskast. Nadat Noort haar voorstel had gelanceerd trad een oorverdovende mediastilte in, maar dat betekende volgens de schrijfster niet dat er achter de schermen niets gaande was. 'Er zijn veel gesprekken geweest met diverse betrokken partijen, waaronder uitgevers en het Genootschap. Ook met de Stichting CPNB (die de uitvoering van de Gouden Strop voor haar rekening neemt, red.). Die heeft toegezegd alles te verbeteren rondom de Gouden Strop. Dat gaan we nu rustig afwachten.'

Noort start met een wekelijkse column voor het Algemeen Dagblad.

2019
Noort deelt in een column in het AD een stevige oorvijg uit aan collega-auteur Tomas Ross. Hij zou volgens haar denigrerend over vrouwelijke auteurs hebben geschreven. Aanleiding voor Noorts boze column in het Algemeen Dagblad was het verhaal dat Tomas Ross op De Spanningsblog liet plaatsen. Zijn stuk was weer een reactie op de column van Peter Kuijt op deze site, waarin hij het onder meer had over de 'vertrutting van het thrillergenre', die volgens hem met de opkomst van de vrouwenthrillers vaste grond onder de voeten lijkt te hebben.  'Kwebbelkutjes in ruime mate voorradig', schrijft Ross, 'en uitgevers van fictie hebben al moeite genoeg het hoofd boven water te houden.'
De term 'kwebbelkutjes' leidde tot flinke commotie op social media. Vooral vrouwelijke auteurs wonden zich op over de column van Kuijt en meer nog in het bijzonder die van Ross. Saskia Noort deed vandaag haar duit in het zakje. Zij beschouwt drievoudig Gouden Strop-winnaar Ross als 'iemand die zijn vrouwelijke collega's met zoveel dedain afdoet als waardeloos en anno 2019 feminisering nog steeds ziet als bewijs voor afnemende kwaliteit. (...) Johan Derksen is voor minder op het matje geroepen.'

2020
In juni verschijnt haar nieuwe thriller Bonuskind. Haar thriller gaat over de 15-jarige Lies die op een ochtend wakker wordt en het gevoel heeft dat haar moeder iets ernstigs is overkomen. Hoewel ze twee jaar eerder aangaf geen eurocent meer voor de Gouden Strop te geven, verschijnt de thriller toch op de shortlist. 

2022
Noort stopt met haar wekelijkse column voor het AD. Er is in de afgelopen jaren een 'haattsunami' over haar uitgestort, stelt ze. 'Nederland lijdt aan onverdraagzaamheid, De vrijheid van meningsuiting wordt misbruikt door een ander te bedreigen, te pesten of monddood te maken. Gasten die hun twitterleger op kwetsbare mensen afsturen, tot er op een dag werkelijk iemand door zo'n opgehitste gek wordt afgemaakt.'

Saskia Noort is benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. De schrijfster kreeg de koninklijke onderscheiding uitgereikt door de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema tijdens de première van de verfilming van haar boek Stromboli in Koninklijk Theater Tuschinski in Amsterdam.

2023
The House of Books kondigt Noorts nieuwe thriller aan, De nazaten. Karen Brouwer woont al tien jaar teruggetrokken op het Noord-Brabantse platteland. Na de dood van haar man Michel en Simon Vogel, lid van de eetclub, is er niets meer dat haar aan Bergen bindt. Maar als ze op een ochtend wordt klemgereden, blijken er banden te zijn die niet zomaar verbroken kunnen worden. Het laatste deel van het drieluik dat begon met De eetclub komt vandaag binnen op plek 27 van de Bestseller 60.