Saskia Noort (interview, 2004)

Saskia Noort wil geen Nicci French zijn

Met haar debuutthriller Terug naar de kust sleepte ze in 2003 meteen een nominatie voor de Gouden Strop in de wacht. 'We hebben Nicci French niet nodig, wij hebben er zelf een', jubelde de jury. Toch hoopt Saskia Noort, wier tweede thriller De eetclub net is verschenen, dat ze niet lang meer met het beroemde Britse schrijverspaar wordt vergeleken. 'Het is een vorm van erkenning, maar ik ben liever Saskia Noort.'

(Door Peter Kuijt)

BERGEN AAN ZEE _ Hij wil later rijk worden, zegt het 11-jarige zoontje van Saskia Noort. Dan wil hij net zo'n huis als die met goud behangen en te wijde basketbalshirts dragende 'r&b'-sterren op MTV telkens laten zien. 'Laatst kwam hij thuis van school met de vraag 'waarom hebben wíj geen zwembad in de tuin?'. Tja, wat moet je daar op zeggen?'

Toch was het niet eens zo'n onnozele vraag van zoonlief. Rijdend door Bergen, de woonplaats van de 37-jarige schrijfster, zie je veel te grote villa's aan lommerrijke dreven die niet af zouden zijn zonder jacuzzi en baden van Olympische afmetingen. Het is typisch zo'n plaats waar haar zojuist verschenen tweede thriller De eetclub zich zou hebben kunnen afspelen. Een perfect decor voor vijf bevriende yuppenstellen die aanvankelijk met groot enthousiasme bij elkaar over de gemarmerde vloer komen.

De eerste scheuren in het vriendenclubje worden zichtbaar als het huis van Evert en Babette Struyk in vlammen opgaat. Evert komt daarbij om, zijn vrouw en hun twee kinderen weten zich ternauwernood te redden. De 'eetclub' is geschokt. Karen, de hoofdpersoon uit het boek, vangt haar vriendin en kinderen op. Maar ze komt tot de ontdekking dat de vriendschap in het clubje niet onvoorwaardelijk is. Als er nog een slachtoffer - letterlijk - valt, wordt het duidelijk dat bepaalde mensen belang hebben gehad bij Everts dood.

Lust en overspel, list en bedrog, wantrouwen en jaloezie, het zijn bepalende elementen in deze sterke thriller van Saskia Noort, bomvol verrassende wendingen op de juiste momenten. 'Het is geen autobiografische roman', waarschuwt ze. 'Er zitten wel elementen in die ik zelf heb meegemaakt. Maar mijn vrienden zijn échte vrienden. En om me te vergelijken met de vreemdgaande Karen, waarover een journalist me laatst bleef doorzagen, gaat te ver.' Ze weet dat ze het risico loopt dat mensen verbanden gaan leggen tussen haar en haar roman. 'Over mijn eerste boek Terug naar de kust dat zich in Bergen aan Zee afspeelt, werd ik in het dorp voortdurend aangesproken. Sommigen vragen me of ik binnenkort in een boerka door Bergen ga.'

Het licht is scherp in het strandpaviljoen. De schrijfster knijpt haar ogen even toe en vertelt dat ze door het succes van haar thrillerdebuut haar journalistieke freelance werkzaamheden voor magazines als Linda, Viva en Libelle op een laag pitje heeft kunnen zetten. Een roman schrijven wilde ze eigenlijk al als kind. 'Maar omdat ik van nature een onrustig en niet geconcentreerd persoon ben, dacht ik dat een boek schrijven niet voor mij was weggelegd. Journalistiek wel, daar kan je die onrust in kwijt.'

De roman kwam er later toch, zij het een in het spannende genre. Zelf was de schrijfster al vroeg verslaafd aan thrillers. 'Mijn leraar Nederlands kan zich nog herinneren dat ik verhalen bedacht die een nare ondertoon hadden. Hij heeft zich wel eens zo ongerust gemaakt over mijn verhalen, dat hij mijn ouders heeft gebeld. Maar ik kom uit een keurig gezin, die duistere kant zit gewoon in mij.'

Evenwicht

Een interview dat ze deed met het beroemde thrillerechtpaar Nicci (Gerrard en Sean) French stimuleerde haar om haar eersteling af te ronden. 'Ik vond dat zo'n inspirerende ontmoeting. Ze maken van het schrijven niet zo'n mythisch gebeuren zoals ik vooraf in mijn hoofd had: je afzonderen op een zolderkamertje en daar heel erg diep peinzen. Bij hen is het vanaf 's morgens negen uur heel hard werken. Niet zeuren. Pas als het af is, mag je zeuren. Ik heb mezelf op een 'target' van duizend woorden per dag gesteld. Ik mag niet eerder stoppen, als ik die niet heb gehaald. Ik smokkel wel eens, dan hou ik bij 998 woorden op.'

Ook French' filosofieën over hoe dichtbij het gevaar kan komen, spreken Noort aan. Dat je je niet per se in de onderwereld hoeft te begeven om bang voor je hachje te zijn. Dat de jury van de Gouden Strop Noort op French vindt lijken, verontrust haar echter lichtelijk. 'Ik zal ongetwijfeld door hen geïnspireerd zijn. Maar ik ben liever Saskia Noort. Ik hoop niet dat ik tot in lengte van dagen als de Nicci French-kloon van Nederland word beschouwd. Aan de andere kant: als de jury zoiets over je zegt is dat wel een vorm van erkenning. Want er is heel lang gepraat over het feit dat ik uit de vrouwenbladenhoek kom. In bijna alle recensies was dat de ondertoon: 'gesneden koek voor de lezeres van Marie-Claire', dat soort opmerkingen. Dan is het toch moeilijk om serieus genomen te worden. Zo'n nominatie brengt de zaak in evenwicht.'

De erkenning geeft haar meer zelfvertrouwen, zegt ze. 'Maar de druk wordt ook groter. Terug naar de kust was heel vrijblijvend geschreven. Leuk, nieuw en voor de eerste keer. Met De eetclub werd het moeilijker om iets van die vrijblijvendheid te behouden. Je moet er toch voor zorgen dat het iets van jezelf blijft.'

Noort is na Dirkje Kuik, Lydia Rood (twee keer, waarvan een keer samen met broer Niels), Conny Braam, Mirjam Boelsums en Margreet Hirs de zesde vrouwelijke auteur die in de bijna twintigjarige geschiedenis van de Gouden Strop een nominatie kreeg toebedeeld. Nooit won een schrijfster de prijs. Of ze op 25 mei opnieuw kans maakt op de shortlist terecht te komen: ze durft er niet aan te denken. 'Ik word er nu al zenuwachtig van. Ik ga er maar van uit dat ik geen kans maak, het zullen weer Tomas Ross, René Appel, Charles den Tex en Peter de Zwaan zijn, die in de prijzen zullen vallen.' Ze lacht: 'Maar áls ik genomineerd word, dan moet ik hem ook winnen. Dan moet de jury een keer lef tonen.'

Dan, serieus: 'Ik vind wel dat het eens afgelopen moet zijn met dat ouwejongenskrentenbroodcircus. Er zijn genoeg jonge schrijvers die net zo goed zijn als de ervaren rotten. Het is voor het hele genre goed als er wat nieuwe namen naar voren komen. En Tomas Ross heeft het niet nodig. Toch?'

Wrijving

De onderwerpen die ze voor haar boeken kiest lijken betrekkelijk dicht bij (haar) huis te liggen. In Terug naar de kust gaat het om een zelfbewuste moderne vrouw die in een band zingt en twee kinderen van twee vaders heeft. Als deze Maria ontdekt dat ze opnieuw zwanger is, besluit ze tot een abortus. Vanaf dat moment wordt ze bedreigd en gestalkt. Noort: 'Ik zal niet zeggen door wie, want het boek ligt nog steeds in de winkel. Maar goed, wat er dichtbij aan is, is vooral de omgeving. En misschien het verhaal van de moeder die haar relatie verbreekt, hoewel ik nog steeds keurig bij mijn man ben. Wat ik er mooi aan vind is de relatie van die Maria met haar zuster en dat de een geen kinderen kan krijgen en de ander wel. Met die wrijving ben ik aan de haal gegaan.'

De eetclub begon als een grap. 'Toen ik nog tijd had, had ik ook zo'n clubje met een aantal vrienden. Op een avond vroeg een van hen of ik weer een boek aan het schrijven was. 'Hoe ga je het noemen', vroeg ze. 'De eetclub', zei ik. Het was een beetje een zuur grapje omdat we juist een discussie over het voortbestaan van de club hadden. Maar aan de andere kant is het een prachttitel want het is een heel mooie arena om iets fout te laten gaan.'

Noort wilde in haar boek ook het fenomeen van vrouwenvriendschappen belichten. 'In mijn columns voor Marie-Claire heb ik daar veel over geschreven. Ik verbaasde me er namelijk ontzettend over hoe ontiegelijk hypocriet vrouwen met elkaar omgaan. En hoe ze zich daar ook mee bezighouden, terwijl mannen daar eigenlijk nooit zo mee bezig zijn. Mannen zijn vaak oppervlakkiger bevriend, maar wel trouw in hun vriendschap. Vrouwen kunnen over hun beste vriendin de naarste dingen zeggen. Dat leidt te vaak tot nare dingen, intriges en zo.' De eetclub in het boek is overigens niet te vergelijken met Noorts eetclub, laat dat duidelijk zijn. Lachend: 'Er is niemand doodgegaan.' En hoofdpersoon Karen is beslist niet het alter ego van Noort. ,,Ik ben niet zo naïef.'

De schrijfster is 'in haar hoofd' al bezig aan haar derde boek. Veel wil ze er niet over kwijt, want dat brengt maar ongeluk. Wel kondigt ze bij deze aan meer seks en geweld in haar boek te verpakken. 'Het moet me geen moer meer interesseren wat mijn omgeving daarvan zal vinden. Het is technisch gewoon een uitdaging om een hele mooie seksscène te creëren. Geweld is overigens moeilijker te beschrijven. Aanvankelijk had ik in De eetclub ook een kind laten sterven bij die woningbrand. Ik werd er helemaal naar van, ben tenslotte ook moeder. Ik ben bang dat je dan iets over je afroept.'

Saskia Noort - De eetclub. Uitgeverij Anthos, 241 pag. (genomineerd voor de Gouden Strop 2004)