Nicci Gerrard (interview, 2004)

'Sommige geheimen zijn noodzakelijk'

De drang om alleen een roman te schrijven was er altijd al bij Nicci Gerrard, de vrouwelijke helft van het succesvolle thrillerechtpaar Nicci French. Maar een onbestemde angst weerhield haar lange tijd van publicatie. Nu is er dan toch De onderstroom, het solodebuut van de Britse schrijfster. 'Iedereen moet het recht hebben om niet alles te hoeven vertellen aan de ander.'

(Door Peter Kuijt)

AMSTERDAM _ Ze ligt erbij alsof ze op het punt staat aan de psychiater haar ergste fobie en vreselijkste familiegeheimen te openbaren. Languit op de bank in de bibliotheek van een Amsterdams hotel, een hand achter haar hoofd, haar rechterbeen iets opgetrokken. Bandages en een door de ziektekostenverzekeraar verstrekt wit harnas om haar romp beperken haar bewegingsvrijheid. Af en toe klinkt er een oprechte kreun.

Drie weken geleden viel de 44-jarige Nicci Gerrard van een paard en brak daarbij enkele botten in haar rug. De schrijfster grimast: 'Ik zeg tegen iedereen dat het paard me heeft afgeworpen, maar de waarheid is dat ik gewoon een verschrikkelijk slechte amazone ben. Ik vind het eigenlijk helemaal niet leuk, maar ik ben lessen gaan nemen omdat mijn dochter zo graag met mij wilde paardrijden. De vraag is of dat er ooit nog van komt.'

Een normaal mens zou zich onder deze omstandigheden allang ziek hebben gemeld. Zoniet Nicci Gerrard, die een tournee ter promotie van haar eerste soloroman De onderstroom met beide handen heeft aangegrepen om niet voortdurend aan haar fysieke ongerief te hoeven denken. 'Ik ben de meest ongeduldige patiënt die je je maar kunt voorstellen. Thuis zitten en niets mogen doen zou de boel alleen maar verergeren.' Bovendien, vindt Gerrard, wetende dat ze zelf haar beste marketinginstrument is, wil ze klip en klaar voor het voetlicht brengen dat De onderstroom absoluut geen nieuwe 'Nicci French' is. Het gaat om een psychologische roman, het boek is allesbehalve een thriller.

Lachend, voor zover dat gaat, benadrukt Gerrard dat het uitbrengen van haar boek niet betekent dat zij en haar man Sean French uit elkaar zijn en dat lezers niet hoeven te vrezen dat er geen nieuwe Nicci French-thrillers meer zullen verschijnen. 'We zijn bezig aan de zevende, we moeten er alleen nog een eind aan breien. In je eentje schrijven is voor ons beiden een hele vreemde ervaring, maar niet een die ons uit elkaar drijft. Integendeel, we steunen elkaar enorm in de wederzijdse soloprojecten. We zijn trots op wat de ander schrijft.'

Nicci Gerrard en Sean French hebben altijd de onweerstaanbare drang gevoeld om ook alleen romans te schrijven. 'Ik weet eigenlijk niet goed, waarom het zo lang heeft geduurd', zegt Gerrard. 'Misschien was het wel een vage angst welke gevolgen een eventuele succesvolle publicatie van een soloroman voor ons zou hebben. Wat zou het betekenen voor Nicci French? Niets, zo hebben we nu al ondervonden, we gaan er gewoon mee door. Sean werkt eveneens aan een soloroman, die komt waarschijnlijk in het najaar uit.'

Geheimen

Aanvankelijk zou haar roman als titel The Undertow meekrijgen, de Engelse vertaling van De onderstroom. 'Maar mijn Britse uitgever vond dat toch iets te deprimerend. Hij heeft het veranderd in Things We Knew Were True.' Vooruit dan maar, maar Gerrard vindt The Undertow toch beter. 'Het gaat over zaken die niet aan de oppervlakte mogen komen en er komt een rivier in het boek voor. Ken jij de Britse popgroep James? Die had eind jaren tachtig een hit met Sit Down, een van mijn favorieten. In dat liedje komt de zin 'Drawn by the undertow, my life is out of control (Voortgetrokken door de onderstroom, verlies ik de controle over mijn leven, pk) voor. En dat is eigenlijk het leidmotief van het boek.'

De onderstroom is een aantrekkelijk geschreven en geen enkel moment vervelende roman over 'liefde, leven, vergeving en herinneringen', zoals radiocommercials dezer dagen maar wat graag benadrukken. Edie Jennings groeit met haar zussen Stella en Jude op in de schaduw van haar knappe en charmante moeder Louise. Haar vader Vic, een makelaar, is liefdevol, een beetje stil. Al puberend ontmoet Edie de slungelige en bleke Ricky en raakt smoorverliefd op hem. Maar dan maakt vader Vic een einde aan zijn leven door van een brug af te springen en breekt de relatie met Ricky. Twintig jaar later doet een ander drama de zussen weer bijeenkomen. Alle drie hebben een eigen versie van wat er in het verleden is gebeurd. En aan het eind heeft iedere zus haar eigen geheimen prijsgegeven.

'Het hebben van geheimen is noodzakelijk', zegt Gerrard over het centrale thema van haar boek. 'Iedereen moet het recht hebben om niet alles te hoeven vertellen aan de ander. Je moet daarmee ruimte scheppen voor jezelf. En andere zaken waarvan je denkt dat die geheim moeten blijven, zijn ineens minder erg als je ze wel openbaar maakt. Dan zijn ze ook niet zo belangrijk meer. Een balans daarin te vinden, daar gaat in dit boek over.'

'De waarheid is soms zo'n onvriendelijk en gevaarlijk wapen, vind ik', vervolgt Gerrard. 'Al onze sociale handelingen hebben hun basis in het verborgen houden van zaken. Bij alles wat we in de openbaarheid brengen denken we aan de zaken die geheim moeten blijven. Sean en ik hebben wel eens aan elkaar gevraagd: 'Als jij een affaire zou hebben, zou je het dan opbiechten?' Mijn eerste man pleegde overspel en het duurde zes maanden voordat ik erachter kwam en ik gruwde van de gedachte dat hij iets wist over mijn leven dat ik niet mocht weten. Ik dacht dat ik mijn leven onder controle had, terwijl dat niet zo was. Daarom zou ik toch de waarheid wel willen horen.'

De onderstroom gaat ook over volwassen worden. Gerrards oudste dochter, nu veertien, heeft net haar eerste vriendje. 'Ze staat op het punt om de grens naar volwassenheid te overschrijden en ik wilde die gevoelens, die ik destijds ook had, weergeven.' Gerrard zegt dat ze weinig weg heeft van hoofdpersoon Edie. 'Nee, er zit weinig van mezelf in haar. Ik was in die dagen niet zo verlegen. Ik flirtte graag, was niet stil en drong mezelf graag op de voorgrond.'

Afstand

Het thema van De onderstroom kon alleen maar door Nicci Gerrard geschreven worden, zegt de schrijfster. 'Het was iets dat ík voelde, waar ík over wilde schrijven en dat was absoluut geen onderwerp voor Nicci French.' Echtgenoot Sean heeft in zijn te verschijnen roman ook een eigen toon, die afwijkt van Nicci French, belooft Gerrard, die verder niets over dat boek wil zeggen. Sean French moet zijn eigen marketing doen.

De stem van Gerrard is duidelijk anders dan die van Nicci French, vindt ze. 'Nicci French schrijft in de eerste persoon. Ik bewaar een zekere afstand tot mijn hoofdpersoon. Ik kijk van buiten naar binnen, Nicci French van binnen naar buiten. Sean ziet ook meer de zonnige kanten van het leven, ik benadruk meer de schaduwzijden. Ik denk wel dat ik de juiste toon heb gevonden. Het is een míjn toon, niet iets geforceerds. Dat is nou de magie van het schrijven.'

Hoewel ze opnieuw onderstreept dat het echt háár boek is, voelt Gerrard zich ongemakkelijk bij de gedachte dat lezers wellicht toch een Nicci French-boek zullen verwachten. 'Ik wil niet dat uitgevers de faam van Nicci French uitbuiten om dit boek aan de man te brengen. Daarom heb ik er ook scherp op toegezien dat op de cover alleen maar mijn naam komt te staan zonder een directe verwijzing naar ons gezamenlijke werk. Hopelijk pikken de lezers dat op.'

Het boek verschijnt pas over een maand in Engeland en, of course, is Gerrard nieuwsgierig én een beetje zenuwachtig over wat de critici zullen schrijven. 'Als je samen schrijft, bescherm je elkaar voor eventuele slechte kritieken. Maar nu sta ik er in mijn eentje voor. Iets wat je helemaal alleen hebt gemaakt, wordt nu ineens openbaar en verkrijgbaar voor iedereen.' Ze grijnst: 'Heb een beetje meelij met mij.' Echtgenoot Sean heeft De onderstroom al gelezen. 'Natuurlijk, hij is mijn eerste lezer. Hij zei dat hij het een mooi boek vond.'

Nicci Gerrard - De onderstroom. Vertaling: Sabine Mutsaers. Uitgeverij De Boekerij, 302 pag.