John Grisham - De claim (2003)

Cynischer dan ooit

(Door Peter Kuijt)

De voorjaarslieveling van de boekverkopers heeft weer toegeslagen. John Grisham zorgt elk jaar voor klinkende omzetten en zijn jongste roman, De claim, is ook nu weer een geheide bestseller. Als best verkopende auteur zal hij eind 2003 wel weer Nicci French of J.K. Rowling voor zich moeten dulden, maar deze weken prijkt hij doodgemoedereerd bovenaan de Bestseller 60.

De kwaliteit van de 'Grishams' wisselt. Het ene jaar is z'n thriller niet te pruimen, het andere jaar valt-ie nog net te behappen. Maar de allure van zijn laatste boeken is omgekeerd evenredig aan zijn verkoopsucces.

Het is met zijn vijftiende boek niet anders. De claim haalt helaas bij lange na niet het nagelbijtende niveau van Grishams niet weg te leggen eerste thrillers als Advocaat van de duivel, Achter gesloten deuren en De cliënt. Het boek begint veelbelovend, maar gaat aan het eind als een Ahold-aandeel hopeloos onderuit.

Zoals gebruikelijk is Grishams held een advocaat. De jonge Clay Carter is een pro-deo-raadsman die op zijn Bureau voor Rechtshulp de ene na de andere bij voorbaat hopeloze zaak voorgeschoteld krijgt. Zo ook die van de zwarte, 20-jarige drugsverslaafde Tequila Watson die op klaarlichte dag leeftijdgenoot Ramón Pumphrey door het hoofd schiet. Voor Clay staat vast dat Tequila honderd procent schuldig is, totdat hij wordt benaderd door de wat duistere figuur Max Pace die hem verteld dat Tequila gehinderd werd door de nadelige bijwerkingen van een nieuw afkickmedicijn. Pace haalt Clay over om in plaats van Tequila de nabestaanden van Pumphrey te vertegenwoordigen en een zaak aan te spannen tegen de fabrikant.

Clay weet een schikking te treffen met de producent en krijgt een advocatenhonorarium van miljoenen dollars. Pace, wiens rol het gehele boek onduidelijk blijft, draagt nog meer zaken aan die Clay een fortuin zouden kunnen opleveren: een ontstekingsremmer die niertumoren veroorzaakt, ondeugdelijk cement dat huizen doet instorten, afslankpillen die hartklachten bevorderen en een middel dat de menopauze helpt verlichten, maar tegelijkertijd de kans op borstkanker vergroot. Clay krijgt het fijne werk van schikken voor massa's cliënten snel onder de knie en verdient binnen een half jaar 100 miljoen dollar.

Na een kleine 300 pagina's voorspoed voor Clay verwacht je toch wel enig onheil en die komt er ook. De raadsman - die nergens sympathie weet op te wekken - weet zich het onderwerp van onderzoek door de FBI en krijgt claims aan zijn toga door nabestaanden die niet met weinig tevreden zijn. Hoe en of Clay dit te boven komt laten we in het midden, maar wees ervan overtuigd dat Grishams eindspurt veel te wensen overlaat. Onbevredigd door een weinig verrassende ontknoping sukkel je naar pagina 364.

Wat opvalt is dat Grisham in zijn schrijfstijl steeds cynischer wordt. Het doemdenken heeft hem te pakken: de zwarte wijken van Washington zijn reddeloos verloren, patserige projectontwikkelaars kunnen nog geen golfbal fatsoenlijk wegslaan, massaclaimadvocaten zijn verdomde aasgieren en langbenige schonen uit voormalige Sovjet-republieken zijn alleen maar op je geld uit. Grisham is bevangen door een LPF-achtig soort ontevredenheid. Hij schrijft wat hij denkt. En verdient er miljoenen mee.

John Grisham - De claim. Vertaling: Hugo en Nienke Kuipers. Uitgeverij A.W. Bruna, 364 pag.